شهر تاریخی بُنِه‌وار خلیل‌خان بختیاری دورکی: تختگاه حکومت، فرهنگ و تمدن
محورهای موضوعی : مطالعات ایلات و عشایر
کلید واژه:
چکیده مقاله :
تاریخ سرگذشت و شناسنامه هر ملت، یا هر قوم و قبیله‌ای است که به موزه تاریخ پیوسته‌است. آثار باستانی و بناهای تاریخی پیشینه، تاریخچه و تمدن هر سرزمینی را آشکار می‌سازد. شهر تاریخی بنه‌وار خلیل‌خان بختیاری دورکی تختگاه حکومت، فرهنگ و تمدن بختیاری پس از فروپاشی اتابکان لر بزرگ تا اوایل قاجاریه بوده‌است. بناهای تاریخی افزون بر اهمیتی که به دلیل پیشینه دراز و کهن خود دارند، نمادهای معرفی ویژگی‌های تاریخی، جغرافیایی، فرهنگی و هویتی هستند. این عناصر با کاربردهای گوناگون در گذر زمان به نمادهای شهری تبدیل شده‌اند و از این رو نقش مهمی در فرایند شکل‌گیری هویت شهری دارند. پژوهش کنونی با روش مطالعه کتابخانه‌ای و میدانی و شیوه توصیفی – تحلیلی در صدد شناسایی جایگاه آثار تاریخی بنه‌وار خلیل‌خان به عنوان تنها اثر شکوهمند شهرنشینی در ایالت بختیاری بجامانده از دوره صفویه می‌باشد. اگرچه در بنه‌وار رگه‌هایی از تمدن دوره ساسانی را می‌توان دید اما در دوره اسلامی پس از سرنگونی اتابکان لر بزرگ (حک: 550 – 827 ق.) از سوی امیر بهرام شاه آسترکی به عنوان مرکز حکومت گرمسیری بختیاری برگزیده شد و در اوایل صفویه بسیار شکوهمند و با عظمت گردید. در زمان سه تن از نخستین والیان و ایلخانان بزرگ بختیاری یعنی امیرتاجمیرخان بختیاری آسترکی و پسرش امیرجهانگیرخان و بویژه نوه‌اش خلیل‌خان نوادگان امیر بهرام شاه بر ابهت و شکوه آن افزوده شد. از اینرو به بنه‌وار خلیل‌خان بختیاری مشهور شد. بنه‌وار به عنوان تختگاه حکومت، فرهنگ و تمدن بختیاری در برگیرنده ابعاد تاریخی و اجتماعی بوده‌است. در آثار آن افزون بر دانش، دربرگیرنده هنرهایی چون نقاشی، معماری، موسیقی، چوگان‌بازی (سوارکاری و تیراندازی) دیده می‌شود. در تمدن بنه‌وار می‌توان چهار عنصر اقتصادی، سیاسی، سنت‌های اخلاقی و هنری که نماد شیوه زندگی بشر در هر دوره تاریخی بوده‌اند را مشاهده نمود. در این پژوهش افزون بر منابع کتابخانه‌ای، و پژوهش میدانی، سنگ‌نبشته امیرجهانگیرخان بختیاری آسترکی در بنه‌وار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته‌است.
History is the history and birth certificate of every nation, or every nation and tribe. Antiquities and historical monuments reveal the background, history and civilization of any land. The historical city of Bonevar Khalil Khan Bakhtiyari Duraki was the seat of Bakhtiari government, culture and civilization after the collapse of Atabakan Lor Bozorg until the beginning of Qajar. In addition to their importance due to their long and ancient history, historical monuments are symbols of introducing historical, geographical and cultural and identity characteristics. These elements have become urban symbols with various uses over time, and hence they play an important role in the process of urban identity formation. The current research, with the method of library and field study and descriptive-analytical method, aims to identify the position of Khalil Khan's historical monuments as the only glorious monument of urbanization in Bakhtiyari state left from the Safavid period. Although traces of Sassanid era civilization can be seen in Bonevar, in the Islamic period, after the overthrow of Atabakan Lor Bozorg by Amir Bahram Shah Astiriki, was chosen as the center of the Bakhtiyari government, and it became very magnificent and great during the early Safavid period. During the time of three of the first great Bakhtiari governors and patriarchs, namely Amir Tajmir Khan Bakhtiari Astiriki and his son Amir Jahangir Khan, and especially his grandson Khalil Khan grandchildren of Amir Bahram Shah, its grandeur and splendor increased. Therefore, he became known as "Bonevar Khalil Khan Bakhtiyari". Bonevar as the seat of government, Bakhtiari culture and civilization has included historical and social dimensions. In addition to knowledge, its monuments include arts such as painting, architecture, music, polo (riding and shooting). In Bonevar civilization, we can see four elements, economic, political, moral and artistic traditions, which have been symbols of the human way of life in every historical period. In this research, in addition to library sources and field research, Amirjahangir Khan Bakhtiyari Astiriki's inscription has been analyzed.
_||_