طراحی الگوی بهینه نیازسنجی دوره‌های آموزش ضمن خدمت فرهنگیان در استان آذربایجان شرقی
محورهای موضوعی : آموزش منابع انسانی
حسین مرسلی
1
,
یعقوب علوی متین
2
*
,
سلیمان ایران زاده
3
1 - گروه مدیریت، دانشکده مدیریت،اقتصاد و حسابداری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی ،تبریز،ایران
2 - گروه مدیریت، دانشکده مدیریت،اقتصاد و حسابداری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی ،تبریز،ایران
3 - گروه مدیریت صنعتی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
کلید واژه: آموزش ضمن خدمت, نیازسنجی, فرهنگیان, تحلیل مضمون, مدل‌سازی, آموزش‌وپرورش,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر باهدف طراحی الگویی بهینه برای نیازسنجی دوره‌های آموزش ضمن خدمت فرهنگیان استان آذربایجان شرقی انجام شده است. این پژوهش به شناسایی و اولویت‌بندی نیازهای آموزشی و حرفه‌ای معلمان به‌عنوان عوامل کلیدی در بهبود کیفیت آموزشی می‌پردازد. روش تحقیق کیفی و با تحلیل مضمون انجام شد و داده‌ها از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با خبرگان آموزشی گردآوری و با نرم‌افزار MAXQDA تحلیل شدند. مدل نهایی در آن 9 بُعد اصلی شامل مدیریت و رهبری، مهارتی، اجتماعی، اداری و مالی، آموزشی و فرهنگی، شایستگی، تربیتی و پرورشی، دانش و تخصص، و روانشناختی در قالب الگوی نهایی طراحی شد.
طرح بحث به اولویت‌بندی این ابعاد می‌پردازد؛ نتایج نشان داد که ابعاد آموزشی و فرهنگی (18.11٪) و اداری و مالی (15.75٪) بیشترین اولویت را دارند، در حالی که بُعد مهارتی (5.12٪) کمترین اولویت را داراست. مدل نهایی به عنوان چارچوبی عملی برای بهبود برنامه‌ریزی و اثربخشی دوره‌های آموزش ضمن خدمت معلمان قابل استفاده است.
The present study aims to design an optimal model for the needs assessment of in-service training programs for teachers in East Azerbaijan Province. This research focuses on identifying and prioritizing the educational and professional needs of teachers as key factors in enhancing the quality of education. A qualitative research method was employed, utilizing thematic analysis. Data were collected through semi-structured interviews with educational experts and analyzed using MAXQDA software. The final model comprises nine main dimensions: management and leadership, skill-based, social, administrative and financial, educational and cultural, competency, pedagogical, knowledge and expertise, and psychological dimensions, which were structured into the final proposed framework.
The discussion highlights the prioritization of these dimensions; the findings reveal that the educational and cultural (18.11%) and administrative and financial (15.75%) dimensions hold the highest priorities, while the skill-based dimension (5.12%) has the lowest priority. The proposed model provides a practical framework to enhance the planning and effectiveness of in-service teacher training programs. Moreover, it offers valuable insights for policymakers and educational planners in aligning training content with the actual needs of educators, thereby improving teaching quality and overall educational outcomes.
منابع و ماخذ
1) اسلامی، م.؛ بهرامی، ش.؛ و وحدانی، م.(1403). طراحی الگوی نیازسنجی آموزشی معلمان تربیت بدنی ایران، مدیریت منابع انسانی در ورزش، 11(2)، صص 295-315.https://doi.org/10.22044/shm.2024.13631.2583.
2) اسلامی، م.؛ بهرامی، ش.؛ و وحدانی، م.(1403). طراحی الگوی نیازسنجی آموزشی معلمان تربیت بدنی ایران، مدیریت منابع انسانی در ورزش، 11(2)، صص 295-315.https://doi.org/10.22044/shm.2024.13631.2583.
3) آزاده، حمید. (1400). ارزیابی تأثیر مدیریت منابع انسانی مبتنی بر دانش بر یادگیری سازمانی با در نظر گرفتن متغیرهای میانجی سرمایه‌های انسانی، ارتباطی و ساختاری. سیویلیکا. دسترس‌پذیر از: https://civilica.com/doc/1315283
4) آهنچیان، محمدرضا؛ ارفع بلوچی، فاطمه؛ کارشکی، حسین؛ ناصریان، حمید؛ و افشاری زاده، احسان (1395). ساخت و اعتباریابی مقیاس نیاز پژوهشی معلمان مقطع متوسطه شهر مشهد براساس نظریه خودتعیینگری، رویکردهای نوین آموزشی، 11(24)، صص 27-44.دریافت شده از https://civilica.com/doc/1208661.
5) آهنچیان، محمدرضا؛ ارفع بلوچی، فاطمه؛ کارشکی، حسین؛ ناصریان، حمید؛ و افشاری زاده، احسان (1395). ساخت و اعتباریابی مقیاس نیاز پژوهشی معلمان مقطع متوسطه شهر مشهد براساس نظریه خودتعیینگری، رویکردهای نوین آموزشی، 11(24)، صص 27-44.دریافت شده از https://civilica.com/doc/1208661.
6) ثقفیان، ز.(1396). نیازسنجی آموزشی معلمان شیمی مقطع متوسطه شهر قزوین در زمینه روش‌ها و فنون تدریس، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
7) ثقفیان، ز.(1396). نیازسنجی آموزشی معلمان شیمی مقطع متوسطه شهر قزوین در زمینه روش‌ها و فنون تدریس، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی. منابع خارجی
8) جنگی‌زهی، ح.ر.و اللهی، ز.ا. (1393). نیازسنجی آموزشی مهارت‌های مدیریتی مدیران و معاونین مدارس استثنایی استان سیستان و بلوچستان و اولویت‌بندی آن‌ها، رسانه‌های نوین و آموزش، 1(1)، صص 13-22.دریافت شده از https://www.noormags.ir/view/fa/magazine/number/55683.
9) جنگی‌زهی، ح.ر.و اللهی، ز.ا. (1393). نیازسنجی آموزشی مهارت‌های مدیریتی مدیران و معاونین مدارس استثنایی استان سیستان و بلوچستان و اولویت‌بندی آن‌ها، رسانه‌های نوین و آموزش، 1(1)، صص 13-22.دریافت شده از https://www.noormags.ir/view/fa/magazine/number/55683
10) حاجی مهدی، ن.، و سبحانی‌نژاد، م.(1403). نیازهای آموزشی مربیان پیش‌دبستانی آموزش و پرورش به منظور طراحی دوره‌های آموزشی ضمن خدمت، مجله پژوهش در روش‌های آموزش، 2(1). دریافت شده از https://civilica.com/doc/2056133
11) حاجی مهدی، ن.، و سبحانی‌نژاد، م.(1403). نیازهای آموزشی مربیان پیش‌دبستانی آموزش و پرورش به منظور طراحی دوره‌های آموزشی ضمن خدمت، مجله پژوهش در روش‌های آموزش، 2(1). دریافت شده از https://civilica.com/doc/2056133.
12) حاجی‌پور، ه.(1398). نیازسنجی و طراحی دوره‌های آموزشی ضمن خدمت برای معلمان ابتدایی در استان فارس، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
13) حاجی‌پور، ه.(1398). نیازسنجی و طراحی دوره‌های آموزشی ضمن خدمت برای معلمان ابتدایی در استان فارس، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
14) حجیلو، م.، کریمی، ر.، و گلی، س.(1398). ارزیابی نیازهای آموزشی معلمان در شهر کرمانشاه برای برنامه‌های آموزش ضمن خدمت دانشگاه کرمانشاه.
15) حجیلو، م.، کریمی، ر.، و گلی، س.(1398). ارزیابی نیازهای آموزشی معلمان در شهر کرمانشاه برای برنامه‌های آموزش ضمن خدمت، دانشگاه کرمانشاه.
16) رحمانی باروجی، پ.، و رستگار، ل.(1401). اولویت معلمان برای آموزش ضمن خدمت و مطالعه تجربه آموزش ضمن خدمت با رویکرد آمیخته (رویکرد کمی فرایند تحلیل شبکه‌ای و رویکرد کیفی پدیدارشناسی). دهمین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی. دریافت شده از https://civilica.com/doc/1558796.
17) رحمانی باروجی، پ.، و رستگار، ل.(1401). اولویت معلمان برای آموزش ضمن خدمت و مطالعه تجربه آموزش ضمن خدمت با رویکرد آمیخته (رویکرد کمی فرایند تحلیل شبکه‌ای و رویکرد کیفی پدیدارشناسی). دهمین کنفرانس بین‌المللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی. دریافت شده از https://civilica.com/doc/1558796.
18) سالاری، پروین و توان، عباس (۱۳۹۷). بررسی نیازهای حرفه‌ای نومعلمان دانش‌آموخته‌ی دانشگاه فرهنگیان در زمینه‌ی آموزش زبان فارسی در دوره‌ی ابتدایی، مجلهٔ علوم روانشناختی، ۱۷(۷۲).
19) سالاری، پروین و توان، عباس (۱۳۹۷). بررسی نیازهای حرفه‌ای نومعلمان دانش‌آموخته‌ی دانشگاه فرهنگیان در زمینه‌ی آموزش زبان فارسی در دوره‌ی ابتدایی، مجلهٔ علوم روانشناختی، ۱۷(۷۲).
20) شهلایی باقری، ج.، مهراجی، م.، مظلومی سوینی، ف.، و قنبری شتردار، ز.(1395). بررسی رابطه‌ی بین مهار استفاده از فناوری اطلاعات و میزان نیاز به آموزش معلمان تربیت بدنی، در سومین همایش ملی انجمن علمی مدیریت ورزشی ایران، تهران. دریافت شده از https://civilica.com/doc/1030797.
21) شهلایی باقری، ج.، مهراجی، م.، مظلومی سوینی، ف.، و قنبری شتردار، ز.(1395). بررسی رابطه‌ی بین مهار استفاده از فناوری اطلاعات و میزان نیاز به آموزش معلمان تربیت بدنی، در سومین همایش ملی انجمن علمی مدیریت ورزشی ایران، تهران. دریافت شده از https://civilica.com/doc/1030797.
22) طهماسبی، ز.، و عباسی، ا.(1397). نیازسنجی آموزشی مدیران مدارس، ششمین کنفرانس ملی آموزش و توسعه سرمایه انسانی، تهران.
23) طهماسبی، ز.، و عباسی، ا.(1397). نیازسنجی آموزشی مدیران مدارس، ششمین کنفرانس ملی آموزش و توسعه سرمایه انسانی، تهران.
24) فتحی واجارگاه، ک.(۱۳۷۳). آشنایی با دروس آموزش ضمن خدمت کارکنان. چهاردهمین ویراست، تهران: انتشارات سمت.
25) فتحی واجارگاه، ک.(1373). آشنایی با دروس آموزش ضمن خدمت کارکنان، 14th edition, SAMT Publications.
26) فتحی واجارگاه، ک.(1398). برنامه ریزی آموزش ضمن خدمت کارکنان، چاپ چهاردهم، انتشارات سمت.
27) فتحی، ناهید، سیدجوادین، سیدرضا، و حسنقلی‌پور، طهمورث. (1402). شناسایی و تحلیل چالش‌های جامعه‌شناختی توسعه منابع انسانی در سازمان‌های دانش‌بنیان (با تأکید بر ابعاد فرهنگی). فصلنامه علمی‌پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 14(1)، 100-102.
28) کلباسی، ا.، آقاحسینی، ت.، و فردین، م.(1399). شناسایی و اولویت‌بندی نیازهای آموزشی معلمان ابتدایی مجری برنامه شهاب، فصلنامه مطالعات برنامه‌درسی، 14(56). دریافت شده از https://civilica.com/doc/1024828.
29) کلباسی، ا.، آقاحسینی، ت.، و فردین، م.(1399). شناسایی و اولویت‌بندی نیازهای آموزشی معلمان ابتدایی مجری برنامه شهاب، فصلنامه مطالعات برنامه‌درسی، 14(56). دریافت شده از https://civilica.com/doc/1024828.
30) محمدی، م.، و همکاران. (1395). نیازسنجی آموزشی مربیان بهداشت از دیدگاه مربیان و مدیران مدارس شهرستان کوهدشت، سلامت اجتماعی، 2(2)، 106-116.SID.دریافت شده از https://sid.ir/paper/253878/fa.
31) محمدی، م.، و همکاران. (1395). نیازسنجی آموزشی مربیان بهداشت از دیدگاه مربیان و مدیران مدارس شهرستان کوهدشت، سلامت اجتماعی، 2(2)، 106-116.SID.دریافت شده از https://sid.ir/paper/253878/fa.
32) مشکوه، ز.، و رضایی، ص.(1400). نیازسنجی آموزش ضمن خدمت آموزگاران مدارس ابتدایی منطقة 2 تهران، تجارب معلمی و مطالعات کارورزی، 1(4)، 111-136.دریافت شده از https://karvarzi.cfu.ac.ir/article_2005_ae4124a4a2353a4f0728e2b7f5e33da5.pdf.
33) مشکوه، ز.، و رضایی، ص.(1400). نیازسنجی آموزش ضمن خدمت آموزگاران مدارس ابتدایی منطقة 2 تهران، تجارب معلمی و مطالعات کارورزی، 1(4)، 111-136.دریافت شده از https://karvarzi.cfu.ac.ir/article_2005_ae4124a4a2353a4f0728e2b7f5e33da5.pdf.
34) واحدی کیاسری، م.(1396). نیازسنجی و طراحی دوره آموزشی ضمن خدمت مطلوب معلمان ابتدایی منطقه چهاردانگه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
35) واحدی کیاسری، م.(1396). نیازسنجی و طراحی دوره آموزشی ضمن خدمت مطلوب معلمان ابتدایی منطقه چهاردانگه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
36) Alenezi, M. (2023). Digital learning and digital institution in higher education. Educ. Sci., 13, 88. https://doi.org/10.3390/educsci13010088
37. Barnes, N., Fives, H., & Dacey, C. (2017). U.S. teachers’ conceptions of the purposes of assessment. Teaching and Teacher Education, 65, 107–116.
38. Bassandorj, D. (2014). Faculty development program need at Mongolian state university: Content and strategies. Theses for Doctoral degree (Ph.D.), N/A Institution.
39. Benavides, L. M. C., Tamayo Arias, J. A., Arango Serna, M. D., Branch Bedoya, J. W., & Burgos, D. (2020). Digital transformation in higher education institutions: A systematic literature review. Sensors, 20, 3291. https://doi.org/10.3390/s20113291
40. Berger, L. (2004). Creating a talent management system for organizational excellence: Connecting the Dots. In Berger & Berger (Eds.), Cleveland: McGraw Hill.
41. Burrton, J., & Merrill, P. (1977). Needs assessment. Educational Technology Publication.
42. Cochran-Smith, M., & Zeichner, K. M. (2005). Studying Teacher Education: The Report of the AERA Panel on Research and Teacher Education. New York, NY: Routledge.
43. Choi, H.-J., & Park, J.-H. (2023). Exploring the viability of the ranked discrepancy model by comparing the weighted total index approach and the Borich model: A case of learning needs assessment of career guidance teachers. Educ. Sci., 13(4), 414. https://doi.org/10.3390/educsci13040414
44. Dalkey, N., & Helmer, O. (1950s). Delphi technique. RAND Corporation.
45. Darling-Hammond, L., & Bransford, J. D. (2005). Preparing Teachers for a Changing World: What Teachers Should Learn and Be Able to Do. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
46. DeCenzo, D. A., Robbins, S. P., & Verhulst, S. L. (2013). Human Resource Management. Wiley.
47. DeCenzo, D. A., Robbins, S. P., & Verhulst, S. L. (2016). Fundamentals of Human Resource Management. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
48. Demircioglu, E., & Atabay, M. (2017). The Role of Human Resource Development in Enhancing Organizational Effectiveness in Educational Institutions. International Journal of Human Resource Studies, 7(1), 56-69. https://doi.org/10.5296/ijhrs.v7i1.10589
49. Dunkin, M. (1998). In-service education of teachers. In M. J. Dunkin (Ed.), The Encyclopedia of Teacher Education. Oxford: Pergamon Press.
50. Ernst & Young. (2013). Navigating today’s complex business risks-Europe, Middle East, India, and Africa fraud survey. London: EY.
51. Ferreira, R. R., & Abbad, G. (2013). Training needs assessment: Where we are and where we should go. BAR Brazilian Administration Review, 10(1), 77–99. https://doi.org/10.1590/S1679-49742013000100006
52. García-Martín, J., & García-Sánchez, J. (2017). Pre-service teachers’ perceptions of the competence dimensions of digital literacy and of psychological and educational measures. Computers & Education, 107, 38-47. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2016.12.010
53. Guerrero-Romera, C., & Perez-Ortiz, A. L. (2022). The training needs of in-service teachers for the teaching of historical thinking skills in compulsory secondary education and the baccalaureate level. Frontiers in Education, 7, Article 934646. https://doi.org/10.3389/feduc.2022.934646
54. Guneyli, A., & Aslan, C. (2009). Evaluation of Turkish prospective teachers' attitudes towards teaching profession (Near East University case). Procedia - Social and Behavioral Sciences, 1, 313-319. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2009.01.059
55. Hung, H. L., Altschuld, J. W., & Lee, Y. F. (2014). Exploring training needs of educational program evaluators in the Asia-Pacific region. Journal of Evaluation and Program Planning.
56. Hill, P. W., & Rowe, K. J. (1996). Multilevel modeling in school effectiveness research. School Effectiveness and School Improvement, 7(1), 1–34. https://doi.org/10.1080/0924345960070101
23. Ibáñez-Etxeberria, A., Garay-Vitoria, N., & Egiluz, U. (2019). Teachers’ attitudes and approaches to integrating ICT in inclusive education. International Journal of Inclusive Education, 23(2), 149-167.
24. Kim, I., Ko, B., & Oh, D. (2022). Professional Development Policies and Practices for Developing Content Knowledge of Physical Education Teachers. International Journal of Kinesiology in Higher Education, 1-13. https://doi.org/10.1080/24711616.2022.2130843
25. König, J., Ligtvoet, R., Klemenz, S., & Rothland, M. (2017). Effects of opportunities to learn in teacher preparation on future teachers’ general pedagogical knowledge: analyzing program characteristics and outcomes. Studies in Educational Evaluation, 53, 122–133.
26. Kristiawan, M., Qutni, D., & Fitriani, Y. (2023). Human Resource Development in Educational Institutions and its Impact on Teacher Performance. Educational Research in Indonesia (Edunesia). https://doi.org/10.51276/edu.v2i2.132
27. Maiya, R., & Aithal, P. S. (2023). Impact of Continuous Training Programs on Employee Motivation and Job Performance in Educational Settings. Journal of Human Resource and Sustainability Studies, 11(2), 135-149. https://doi.org/10.4236/jhrss.2023.112011
28. Mayfield-Johnson, S., Mohn, R. S., Mitra, A. K., Young, R., & McCullers, E. M. (2014). Attitudes on barriers and benefits of distance education among Mississippi Delta Allied Health Community College faculty, staff, and students. Community College Journal of Research and Practice, 38(6), 551-63. https://doi.org/10.1080/10668926.2011.567155
29. Miller, D. (1975). Needs assessment. Oxford: Clarendon Press.
30. Nicoleta, D., & Ruxandra, F. (2014). Psycho-Pedagogical Training Needs of University Teaching Staff – A Comparative Study. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 141(1), 453-458.
31. Omar, C. Z. (2014). The need for in-service training for teachers and its effectiveness in school. International Journal for Innovation Education and Research, 7(11), 1-9.
32. Ongwanich, S., Sakolrak, S., & Piromsombat, C. (2014). Needs assessment for Thai teachers to become a reflective teacher: Mixed methods research. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 116, 1645-1650.
33. Osamwonyi, E. F. (2016). In-service education of teachers: Overview, problems, and the way forward. Journal of Education and Practice, 7(26), 83-89. https://www.iiste.org/Journals/index.php/JEP/article/view/28140
34. Prats, J. (2016). History Education, Citizenship, and National Identity: The Spanish Case in Comparative Perspective. Journal of Educational Media, Memory, and Society, 8(1), 18-33.
35. Richards, K. A. R., Pennington, C. G., & Sinelnikov, O. A. (2019). Teacher socialization in physical education: A scoping review of literature. Kinesiology Review, 8(2). https://doi.org/10.1123/kr.2018-0003
36. Rotgans, J. I., & Schmidt, H. (2011). The role of the teacher in facilitating situational interest in an active-learning classroom. Teaching and Teacher Education, 27, 37-42. https://doi.org/10.1016/j.tate.2010.06.025
37. Shyan Horng, J., & Lin, L. (2013). Training needs assessment in a hotel using 360 Degree feedback to develop competency-based training programs. Journal of Hospitality and Tourism Management, 20, 61-66.
38. Sáiz, J., & Fuster, M. J. (2014). The teaching of history in Spanish secondary schools: teachers’ views on curriculum changes. Curriculum Journal, 25(3), 325-341.
39. Schmidt, W. H., Blömeke, S., & Tatto, M. T. (2011). Teacher Education Matters: A Study of Middle School Mathematics Teacher Preparation in Six Countries. New York, NY: Teachers College Press.
40. Shadreck, B. (2014). Training needs assessment in the Botswana public service: A case study of five state sector ministries. Teaching Public Administration, 32(2), 127-143.
41. Silander, C., & Stigmar, M. (2023). What university teachers need to know-perceptions of course content in higher education pedagogical courses. International Journal for Academic Development, 28(1), 87-100. https://doi.org/10.1080/1360144X.2021.1984923
42. Snezana, J. M. (2010). The need for continuous professional teacher development. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 2, 2921-2926. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2010.03.441
43. Sukardi, H., Anik, D., & Djumarno, K. (2021). Effect of human resource management practices on maturity knowledge management. Journal of Development Management (JDM, 4(1), 1-16.
44. Valcke, M. (2007). ICT teacher training: Evaluation of the curriculum and training approach in Flanders. The Journal of Teaching and Teacher Education, 23(8), 795-808.
45. Yuniarti, Y. (2019). The Effectiveness of Human Resource Training Programs in Improving Educational Quality: A Case Study. Journal of Education and Practice, 10(6), 47-52.
46. Wright, S. P., Horn, S. P., & Sanders, W. L. (1997). Teacher and classroom context effects on student achievement: Implications for teacher evaluation. Journal of Personnel Evaluation in Education, 11, 57–67. https://doi.org/10.1023/A:1007999204543ژ