اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر اضطراب سلامتی˛ خستگی هیجانی و انعطاف پذیری روانشناختی پزشکان سازمان پزشکی قانونی
محورهای موضوعی : بالینیسعید فقیه 1 , غلامرضا منشئی 2 *
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی، واحد اصفهان( خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
2 - دانشیار گروه روانشناسی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
کلید واژه: درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش, اضطراب سلامتی, خستگی هیجانی, انعطافپذیری روانشناختی,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر اضطراب سلامتی، خستگی هیجانی و انعطاف پذیری روانشناختی پزشکان سازمان پزشکی قانونی شهر اصفهان بود. روش پژوهش شبه آزمایشی و طرح آن از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل و دوره پیگیری یک ماهه بود. جامعه آماری شامل کلیه مردان سازمان پزشکی قانونی شهر اصفهان به تعداد 220 نفر در زمستان 1400 بود . روش نمونه‌گیری پژوهش دردسترس بود که در دو گروه (15 نفر آزمایش) و (15 نفر کنترل) به صورت تصادفی گمارده شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه اضطراب سلامتی(Salkovskis,Varoek,2002)، خستگی هیجانی(chenet al, 2019)، انعطافپذیری روانشناختی (Dennis,Vander Wal,2010) بود. گروه آزمایش تحت آموزش درمان تعهد و پذیرش طی 8 جلسه 90 دقیقه‌ای قرار گرفتند. در حالی که گروه کنترل هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از تحلیل واریانس آمیخته انجام گرفت. یافته‌ها نشان داد درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اضطراب سلامتی (ابتلا به بیماری، پیامدهای بیماری و نگرانی‌های کلی سلامتی)، خستگی هیجانی (مسخ شخصیت و عدم کفایت شخصی) و تاب آوری (مولفه‌های جایگزینها، کنترل و جایگزین‌هایی برای رفتار انسانی) تاثیر دارد . در نتیجه نتایج نشان داد که با توجه به مشکلات ناشی از حرفه پزشکی در پزشکان سازمان پزشکی قانون درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش رویکرد درمانی مناسبی جهت بهبود شرایط روانی افراد در راستای کاهش سطح اضطراب سلامتی˛ خستگی هیجانی و افزایش انعطاف پذیری روانشناختی میباشد.
The aim of reaserch to determine of effect the commitment and acceptance therapy on health anxiety, emotional exhaustion and psychological flexibility of male doctors of Forensic Medicine Organization of Isfahan city. The research method was semi-experimental and its design was pre-test-post-test with a control group and a follow-up period of one month. The statistical population included all the men of the Forensic Medicine Organization of Isfahan, 220 people in the winter of 1400, who were randomly assigned to two groups (15 experimental people) and (15 control people) using the purposeful sampling method. The research tools included health anxiety questionnaire (Salkovskis, Varoek, 2002) emotional fatigue (chenet al, 2019), psychological flexibility (Dennis,Vander Wal, 2010). The experimental group was trained in commitment and acceptance therapy during 8 sessions of 90 minutes. While the control group did not receive any intervention. Data analysis was done using mixed analysis of variance. The findings showed that the treatment based on acceptance and commitment has an effect on health anxiety (illness, disease consequences and general health concerns), emotional exhaustion (depersonalization and personal inadequacy) and psychological flexibility (components of alternatives, control and alternatives to human behavior). Has it. As a result, the results showed that according to the problems caused by the medical profession in the doctors of the medical organization, the treatment law is based on commitment and acceptance of a suitable treatment approach to improve the mental conditions of people in order to reduce the level of health anxiety, emotional fatigue and increase psychological flexibility.
Arjmand Ghujur, K., et al. 2019. "Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) in Reducing Total, Cognitive, Motor, and Nonplanning Impulsiveness among Methamphetamine-dependent Patients." Scientific Quarterly Research on Addiction 12(49): 99-122. [Persian]
Asmundson, G. J. and S. Taylor 2020. "How health anxiety influences responses to viral outbreaks like COVID-19: What all decision-makers, health authorities, and health care professionals need to know." Journal of anxiety disorders 71: 102-211.
Bahrainians S, Khanjani S, Masjid Arani A. 2016.The effectiveness of group training based on acceptance and commitment therapy on nurses' burnout. Disciplinary Medicine; 5 (2) [Persian]
Bailer, J., et al. 2016. "Health anxiety and hypochondriasis in the light of DSM-5." Anxiety, Stress, & Coping 29(2): 219-239.
Bani Hashemi, S., et al. 2020. "Comparing effectiveness of the cognitive-behavioral therapy, reality therapy, and acceptance and commitment therapy on quality of life, general health, and coping strategies of chronic patient’s caregivers." Journal of Clinical Psychology 12(1): 63-76. [Persian]
Birch, E. R. and A. C. Preston 2021. "The evolving wage structure of young adults in Australia: 2001 to 2019." Economic Record 97(318): 365-386.
Campbell-Sills, L., et al. 2014. "Emotion regulation in anxiety disorders."
Chase, J. A., et al. 2013. "Values are not just goals: Online ACT-based values training adds to goal setting in improving undergraduate college student performance." Journal of Contextual Behavioral Science 2(3-4): 79-84.
Dennis, J. P. and J. S. Vander Wal 2010. "The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity." Cognitive therapy and research 34(3): 241-253.
Eilenberg, T., et al. 2016. "Acceptance and commitment group therapy (ACT-G) for health anxiety: a randomized controlled trial." Psychological medicine 46(1): 103-115.
El-Gabalawy, R., et al. 2013. "Health anxiety disorders in older adults: conceptualizing complex conditions in late life." Clinical psychology review 33(8): 1096-1105.
Eifert,H G. & Forsyth,PJ. 2015.c. Oakland: harbinger
Eri H,Makondi B, Bakhtiarpour S, Hafezi F. 2020. Comparison of the effectiveness of commitment and acceptance therapy and dialectical behavior therapy on health anxiety, psychosocial adjustment and cognitive emotion regulation of divorced women. Journal of Medical University; 61 (1): 79-88 .
Fang, J., et al. 2019. "Ef-cd locus shortens rice maturity duration without yield penalty." Proceedings of the National Academy of Sciences 116(37): 18717-18722.
Fink, P., et al. 2010. "The outcome of health anxiety in primary care. A two-year follow-up study on health care costs and self-rated health." PloS one 5(3): e9873.
Fink, P., et al. 2004. "A new, empirically established hypochondriasis diagnosis." American Journal of Psychiatry 161(9): 1680-1691.
Gloster, A. T., et al. 2015. "Treating treatment-resistant patients with panic disorder and agoraphobia using psychotherapy: A randomized controlled switching trial." Psychotherapy and psychosomatics 84(2): 100-109.
Hayes, S. C., et al. 2006. "Acceptance and commitment therapy: Model, processes and outcomes." Behaviour research and therapy 44(1): 1-25.
Hayes, S. C., et al. 2011. "Open, aware, and active: Contextual approaches as an emerging trend in the behavioral and cognitive therapies." Annual review of clinical psychology 7: 141-168.
Heydari F, Asgari P, Heydari A, Pasha, R, Makoundi b. 2019.The effectiveness of acceptance and commitment-based therapy on psychological flexibility and rumination in patients with non-cardiac chest pain. Disability Studies; 8 [Persian]
Hocker, L., et al. 2022. "English Validation of the Chronic and Acute Stress Inventory for Use with Individuals in a Romantic Relationship." Journal of Couple & Relationship Therapy: 1-18.
Izadi, R. and M. R. Abedi 2013. "Alleviation of obsessive symptoms in treatment-resistant obsessive-compulsive disorder using acceptance and commitment-based therapy." KAUMS Journal (FEYZ) 17(3): 275-286. [Persian]
Jacobsen, H. B., et al. 2017. "Processes in acceptance and commitment therapy and the rehabilitation of chronic fatigue." Scandinavian journal of psychology 58(3): 211-220.
Jeffcoat, T. and S. C. Hayes 2013. Psychologically flexible self-acceptance. The Strength of Self-Acceptance, Springer: 73-92.
Karasek Jr, R. A. 1979. "Job demands, job decision latitude, and mental strain: Implications for job redesign." Administrative science quarterly: 285-308.
Kayhani A, Omidi A, Naser Moghaddasi A . 2020. The effect of acceptance and commitment-based therapy on health anxiety in female patients with multiple sclerosis, 2nd National Congress of Third Wave Behavioral Therapies, Kashan.
Kariminejad, Rezaei Sharif.,2019[Persian]
Levenson, J. 2018. "Psychological factors affecting other medical conditions: clinical features, assessments, and diagnosist." UpToDate: In.
Lord, R. G. and J. L. Harvey 2002. "An information processing framework for emotional regulation." Emotions in the workplace: Understanding the structure and role of emotions in organizational behavior: 115-146.
Mahdavi Nisyani Z, Asgari M, Hosseini J, Tamanalu Z. 2016.The Relationship between Cognitive Flexibility and Job Burnout and Occupational Injuries in Female Emergency Nurses, 7th International Conference on Psychology and Social Sciences. [Persian]
Mirzaeidoostan Z, Zargar Y, Zandi Payam A. 2019. The Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy on Death Anxiety and Mental Health in Women With HIV in Abadan City, Iran. IJPCP; 25 (1) :2-13 [Persian]
Mohagheghi. H, Doosti p, Davood Jafari D. 2016.The effect of acceptance and commitment therapy on anxiety, social anxiety and students' health concerns. Journal of Clinical Psychology Studies;6 (23): 81-94. [Persian]
Maslach, C. and M. P. Leiter 2016. "Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry." World psychiatry 15(2): 103-111.
Maslach, C., et al. 2001. "Job burnout." Annual review of psychology 52: 397-422.
Masuda, A. and E. C. Tully 2012. "The role of mindfulness and psychological flexibility in somatization, depression, anxiety, and general psychological distress in a nonclinical college sample." Journal of Evidence-Based Complementary & Alternative Medicine 17(1): 66-71.
Mirzaeidoostan, Z., et al. 2019. "The effectiveness of acceptance and commitment therapy on death anxiety and mental health in women with HIV in Abadan city, Iran." Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology 25(1): 2-13. [Persian]
Mulki, J. P., et al. 2006. "Effects of ethical climate and supervisory trust on salesperson’s job attitudes and intentions to quit." Journal of Personal Selling & Sales Management 26(1): 19-26.
Peyvandi-Nezhad, N., et al. 2021. "The Effectiveness of Mind Simulation on Psychological Symptoms and Mental Capabilities of Adults Suffering from Stuttering." International Journal of Behavioral Sciences 14(4): 199-204. [Persian]
sedghi S, shahnavazi H, khalesi N. 2018. Evaluation of Individual and Occupational Factors Affecting The Health of tehran legal medicine Administration employee Based on the Holistic Wellness. ioh; 15 (5) :75-83 [Persian]
Salkovskis, P. M., et al. 2002. "The Health Anxiety Inventory: development and validation of scales for the measurement of health anxiety and hypochondriasis." Psychological medicine 32(5): 843-853.
Samadirad, B., et al. 2020. "Study of occupational stress causing factors in staff of different units of legal medicine center at Iran Northwest Provinces." Journal of Health and Safety at Work 10(3): 189-200.
Sianturi, R., et al. 2018. "The effectiveness of acceptance and commitment therapy on anxiety in clients with stroke." Enfermeria clinica 28: 94-97.
tevanato, G., et al. 2015. "Long-lived nuclear spin states far from magnetic equivalence." Physical Chemistry Chemical Physics 17(8): 5913-5922.
Tyrer, H., et al. 2015. "Therapist differences in a randomised trial of the outcome of cognitive behaviour therapy for health anxiety in medical patients." International Journal of Nursing Studies 52(3): 686-694.
Udell, C. J., et al. 2018. "Effectiveness of acceptance and commitment therapy in increasing resilience and reducing attrition of injured US Navy recruits." Military medicine 183(9-10): e603-e611.
Walser, R. D. and S. C. Hayes 2006. "Acceptance and commitment therapy in the treatment of posttraumatic stress disorder." Cognitive-behavioral therapies for trauma 2: 146-172.
Werner, A. M., et al. 2022. "Measuring physical, cognitive, and emotional aspects of exhaustion with the BOSS II-short version–results from a representative population-based study in Germany." BMC Public Health 22(1): 1-11.
اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر اضطراب سلامتی˛ خستگی هیجانی و انعطاف پذیری روانشناختی پزشکان سازمان پزشکی قانونی
سعید فقیه
دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه روانشناسی، واحد اصفهان( خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
* غلامرضا منشئی
دانشیار گروه روانشناسی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
چکیده
هدف پژوهش اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر اضطراب سلامتی، خستگی هیجانی و انعطاف پذیری روانشناختی پزشکان سازمان پزشکی قانونی شهر اصفهان بود. روش پژوهش شبه آزمایشی و طرح آن از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل و دوره پیگیری یک ماهه بود. جامعه آماری شامل کلیه مردان سازمان پزشکی قانونی شهر اصفهان به تعداد 220 نفر در زمستان 1400 بود . روش نمونه‌گیری پژوهش دردسترس بود که در دو گروه (15 نفر آزمایش) و (15 نفر کنترل) به صورت تصادفی گمارده شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه اضطراب سلامتی(Salkovskis,Varoek,2002)، خستگی هیجانی(chenet al, 2019)، انعطافپذیری روانشناختی (Dennis,Vander Wal,2010) بود. گروه آزمایش تحت آموزش درمان تعهد و پذیرش طی 8 جلسه 90 دقیقه‌ای قرار گرفتند. در حالی که گروه کنترل هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از تحلیل واریانس آمیخته انجام گرفت. یافته‌ها نشان داد درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اضطراب سلامتی (ابتلا به بیماری، پیامدهای بیماری و نگرانی‌های کلی سلامتی)، خستگی هیجانی (مسخ شخصیت و عدم کفایت شخصی) و تاب آوری (مولفه‌های جایگزینها، کنترل و جایگزین‌هایی برای رفتار انسانی) تاثیر دارد . در نتیجه نتایج نشان داد که با توجه به مشکلات ناشی از حرفه پزشکی در پزشکان سازمان پزشکی قانون درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش رویکرد درمانی مناسبی جهت بهبود شرایط روانی افراد در راستای کاهش سطح اضطراب سلامتی˛ خستگی هیجانی و افزایش انعطاف پذیری روانشناختی میباشد.
کلید واژهها: درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش، اضطراب سلامتی، خستگی هیجانی، انعطافپذیری روانشناختی
The effectiveness of commitment and acceptance treatment on health anxiety, emotional fatigue and psychological resilience of physicians Forensic Medicine Organization
Saeed faghieh, PhD student
Master of Psychology, Department of Psychology, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran
GHolam Reza Manshaee, Ph.D
Associate Professor, Department of Psychology, Isfahan (Khorasgan) Branch, Islamic Azad University, Isfahan, Iran.
Abstract
The aim of reaserch to determine of effect the commitment and acceptance therapy on health anxiety, emotional exhaustion and psychological flexibility of male doctors of Forensic Medicine Organization of Isfahan city. The research method was semi-experimental and its design was pre-test-post-test with a control group and a follow-up period of one month. The statistical population included all the men of the Forensic Medicine Organization of Isfahan, 220 people in the winter of 1400, who were randomly assigned to two groups (15 experimental people) and (15 control people) using the purposeful sampling method. The research tools included health anxiety questionnaire (Salkovskis, Varoek, 2002) emotional fatigue (chenet al, 2019), psychological flexibility (Dennis,Vander Wal, 2010). The experimental group was trained in commitment and acceptance therapy during 8 sessions of 90 minutes. While the control group did not receive any intervention. Data analysis was done using mixed analysis of variance. The findings showed that the treatment based on acceptance and commitment has an effect on health anxiety (illness, disease consequences and general health concerns), emotional exhaustion (depersonalization and personal inadequacy) and psychological flexibility (components of alternatives, control and alternatives to human behavior). Has it. As a result, the results showed that according to the problems caused by the medical profession in the doctors of the medical organization, the treatment law is based on commitment and acceptance of a suitable treatment approach to improve the mental conditions of people in order to reduce the level of health anxiety, emotional fatigue and increase psychological flexibility.
Keywords: commitment and acceptance therapy, health Anxiety, emotional fatigue, psychological flexibility, forensics
مقدمه
پزشکان قانونی با توجه به نقش خطیرشان در راستای تعیین علت دقیق زمان مرگ و سانحه و تاثیری که کار آنها بر قضاوت می‌گذارد بر کسی پوشیده نیست و احساس چنین مسئولیت سنگینی و امکان احتمال خطا حتی سال‌ها بعد می‌تواند باعث تنش در پزشکان مسئول گردد(Samadirad& Nazari, 2020). فشارهاي روانی ناشی از شغل از جمله استرس‌هایی محسوب می‌گردند که اگر بیش از حد باشند، نه تنها سلامت افراد را با ایجاد عوارض جسمی، روانی و رفتاري می‌توانند به مخاطره بیاندازند، بلکه با تهدید اهداف سازمانی موجب کاهش کیفیت عملکرد افراد نیز می‌گردند(Birch& Preston, 2021). همچنین براساس الگوي تقاضا-کنترل کارسک(Karasek Jr 1979) برروی دو بعد تقاضاهای شغلی و کنترل شغلی در محیط کار متمرکز است. تقاضاهای شغلی به حجم کار فرد برای به انجام رساندن آن، به علاوه درخواست‌ها و محدودیت زمانی مربوط به کار اشاره دارد و کنترل شغلی به کنترل بر فرایند کاری؛ یعنی توانایی تصمیم‌گیری و فرصت برای اعمال میزان کنترل بر روی کار به منظور به انجام رساندن آن مربوط می‌شود. در نهایت مشاغلی که با استرس کاري بالا و کنترل پایین همراهند، موجب پدیدار شدن پریشانی روانی و جسمی نیز می‌گردنند(Hocker& Topeu Uzer,2022).
پزشکان شاغل در پزشکی قانونی همواره به دلیل روشن شدن هر چه زودتر ابهامات یک پرونده مرگ و مورد سؤال قرار گرفتن از طرف وکلای مدافع مجرمین و سعی آنها در هدایت فکر و نظر پزشک به نفع موکل خود و ترس از آشکار شدن هویت پزشک در دادگاههای عام و مورد تهدید واقع شدن خود یا خانواده از طرف مجرمین تحت فشار کاری و استرس فراوان می باشند (sedghi, shahnavazi, khalesi, 2018) .از این رو، یکی از دغدغه‌های مهم متخصصان بالینی بررسی اضطراب سلامتی بالاخص در مشاغل پزشکی و کادرهای مرتبط با آن است (Nargesi, Izadi , Kariminejad, Rezaei Sharif.,2019). در بررسی پیشین مشخص شده است که سطح تنش در شاغلین حرفههای بهداشتی و پزشکی و پزشکان، بالاتر از شاغلین دیگر میباشد (sedghi, shahnavazi, khalesi, 2018).
از این سو، وجود اضطراب (Anxiety ) در وضیعت زندگی فعلی بشر تا حدودی مطلوب بوده و اثرات مثبت و سودمند در پیشبرد اهداف زندگی افراد ایجاد می‌کند ولی افزایش مدت و شدت اضطراب ممکن است به عملکرد طبیعی فرد آسیب رسانده و سلامت روانی شخص را تهدید نماید(Asmundson and Taylor 2020). در نگاهی دیگر اضطراب سلامتی به عنوان نگرانی در مورد سلامتی تعریف می‌شود(Bailer, Kerstner et al. 2016) و تحقیقات نشان داده‌اند که بیش از 20 درصد افراد دارای بیماری‌های طبی اضطراب و نگرانی‌هایی در مورد سلامتی خود دارند(Tyrer, Tyrer et al. 2015). شیوع این مشکل در بیماران سرپایی پزشکان عمومی تقریبا 6/0 درصد و بیماران بستری 5 تا 30 درصد برآورد شده است(Levenson 2018). همچنین شیوع سالانه‌ی آن در جمعیت بزرگسال نیز بین 2/0 تا 5/4 درصد گزارش شده است(El-Gabalawy, Mackenzie et al. 2013).
در نهایت، اضطراب سلامتی به عنوان يک اضطراب شايع است که در صورت درمان نشدن ممكن است مستمر باشد و هزينه قابل توجهي در مراقبت‌های سلامتي(Fink, Ørnbøl et al. 2004)، کیفیت زندگي و توانمندی شغلي ايجاد کند(Fink, Ørnbøl et al. 2010)، (Eilenberg, Fink et al. 2016) به لحاظ مفهومی هیجان اساسی‌ترین شکل از پردازش اطلاعات بشر می‌باشند(Lord and Harvey 2002) که خستگی هیجانی (Emotional fatigue) ابتدایی ترین شکل از فرسودگی شغلی میباشد. علاوه بر این شواهد تجربی نشان می‌دهد که خستگی هیجانی باعث فرسودگی مرتبط با شغل مانند نارضایتی و بدبینی می‌شود(Maslach and Leiter 2016). بنابر گزارش مولکی، جارامیلو و لوکندر(Mulki, Jaramillo et al. 2006) خستگی هیجانی، احساس فشار هیجانی گسترده همراه با احساس خستگی و تخلیه انرژی است. همچنین خستگی هیجانی اشاره به هیجانات منفی و واکنش‌های عاطفی دارد که به وسیله‌ی عوامل استرس‌زا ایجاد می‌شوند؛ مثل خشم، ناکامی، اضطراب و افسردگی (Werner, Schmalbach et al. 2022). انعطافپذیری روانشناختی(psychological resilience) که فقط برای اجتناب از افکار، احساسات، خاطره‌ها یا امیال آزاردهنده باشد تعریف میگردد (Chase, Houmanfar et al. 2013).
شواهدي وجود دارد كه نشان مي‌دهد انعطاف‌پذيري شناختي با بهزيستي رواني و آسيب‌پذيري در طيف گسترده‌ايي از ناراحتي كه شامل افسردگي، اضطراب و ناراحتي‌هاي رواني عمومي مي‌شود، رابطه دارد(Masuda and Tully 2012). به عبارت دیگر انعطافپذیری شناختی به توانایی ذهنی جهت انتقال از تفکر در مورد یک مفهوم به تفکر درمورد مفهوم دیگر اطلاق می‌شود(Jeffcoat and Hayes 2013). با این حال، انعطاف پذیری، امری کلی، یا یک ویژگی ثابت در افراد نیست و با توجه به فشار روانی، بافت، و عوامل مشابه فرق می‌کند. افراد ممکن است در برابر برخی محرك‌های تنش‌زا، انعطافپذیری نشان دهند و در سایر موقعیت‌های حرفه‌ای یا اجتماعی، انعطاف‌ناپذیر باشند (Mahdavi Nisyani , Asgari, Hosseini,2016). انعطاف‌پذيري شناختي مي‌تواند فكر و رفتار فرد را در پاسخ به تغييرات شرايط محيطي سازگار كند(Izadi and Abedi 2013). ازجمله درمان‌های مهم و اساسی برای کنترل شرایط پرتنش و استرس‌زا در محیط‌های کاری و زندگی در چند دهه اخیر می‌توان به درمان پذیرش و تعهد (commitment and acceptance treatment) اشاره نمود.
درمان پذیرش و تعهد دارای بنیادهای فلسفی-نظری منسجمی است. زیربنایی نظری این درمان، نظریه چهارچوب ارتباطی است که مبتنی بر شناخت، زبان و کلام است که حامی این است که مکانیزم‌های زیربنایی فعالیت نمادین زبان، موجب گسترش رنج و ناراحتی شده و بویژه آسیب روانی میگردد که عنصرهای اصلی تحول و شکل‌گیری آسیب‌های شناختی اجتناب تجربه‌ای و آمیختگی شناختی هستند. اجتناب تجربه‌ای موجب انعطاف‌ناپذیری شناختی شده و از طریق مکانیزم‌های زبان تعمیم یافته و با شکست اجتناب تجربه‌ای، انجام اعمال ارزشمند در زندگی دچار مشکل می‌شود. آمیختگی شناختی نیز، به عنوان چارچوب های رابطه‌ای موجب کاهش تمایز فرد از تجارب وی شده و محرک‌های کلامی نیز به سادگی می‌توانند ناراحتی و دیگر تجارب منفی درونی را فراخوانند(Arjmand Ghujur, Mahmoud Alilou et al. 2019).
درمانگران درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد ازتکنیک‌های نظیر، استعاره، تمرینات تجربه‌ای و تناقض منطقی برای رهایی از محتوای لفظی و ایجاد ارتباط بیشتر با جریان مداوم تجربه در زمان حال استفاده می‌کنند (Kamali, Kian Rad,2014). بنابراین می‌توان بیان نمود، درمان تعهد و پذيرش چگونه افكار درباره بیماری، احساسات و احساسات بدني را با استفاده از استراتژی پذيرش، تمايل و کاهش، تجربه و کنترل مي نماید(Hayes, Villatte et al. 2011).در این راستا تحقیقات (ایری، مکوندی و بختیارپور Eri,Makondi, Bakhtiarpour, ,2020) با عنوان مقایسه تأثیر پذیرش و تعهد و رفتار درمانی دیالکتیکی بر اضطراب سلامتی، سازگاری روانی اجتماعی و تنظیم هیجان شناختی، (میرزایی دوستان، زرگر و زندیMirzaeidoostan, Zargar et al. 2019) با عنوان اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اضطراب مرگ و سلامت روان؛(کیهانی، امیدی و ناصرمقدسیKayhani , Omidi, Naser Moghaddasi,2020) با عنوان تاثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر اضطراب سلامت؛ (محققی، دوستی و جعفریBani Hashemi, Hatami et al. 2020) با عنوان اثربخشی درمان پذیرش و تعهد بر کاهش، اختلال اضطراب عمومی، ترس اجتماعی و اضطراب سلامتی؛ (سیانتوری، کلیات و واردانیSianturi, Keliat et al. 2018) با عنوان اثربخشی درمان پذیرش و تعهد بر اضطراب مرگ؛ (ایفرو فورسیثGloster, Sonntag et al. 2015) با عنوان بررسی تاثیر درمان تعهد و پذیرش بر اضطراب سلامتی؛ (بحرینیان، خان جانی و مسجدی آرانی Bahrainians, Khanjani , Masjid Arani,2016) با عنوان اثربخشی آموزش گروهی مبتنی بر تعهد و پذیرش بر فرسودگی شغلی؛ (جودل، رودی و پروسنتوUdell, Ruddy et al. 2018) با عنوان تاثیر درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر انعطافپذیری روانشناختی و کاهش فرسودگی؛ (جاکوبسن، کالستاد، لاندرا و برونچنویک Jacobsen, Kallestad et al. 2017) با عنوان تاثیر درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر خستگی هیجانی؛(پیوندی نژاد، حیدری، عسگری، حیدری و پاشاPeyvandi-Nezhad, Naderi et al. 2021) با عنوان اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطافپذیری روان شناختی و نشخوار فکری؛ (لویت و براون Stevanato, Roy et al. 2015) با عنوان تاثیر درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر اضطراب سلامتی، انعطافپذیری روانی بیانگر مطالب ارائه شده است.
همچنین با توجه به خلاء پژوهشی دانش موجود اگرچه تحقیقاتی به بررسی اثرات درمان تعهد و پذیرش، صورت گرفته است اما پژوهشی که به‌طور جامع به بررسی هم‌زمان اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر اضطراب سلامتی، خستگی هیجانی و انعطافپذیری روانشناختی پزشکان مرد سازمان پزشکی قانونی شهر اصفهان پرداخته باشد، در ایران یافت نگردید. لذا مطالعات دقیق‌تری به‌منظور فهم موضوع ضروری میگردد ازاین‌رو، پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر اضطراب سلامتی، خستگی هیجانی و انعطافپذیری روانشناختی پزشکان مرد سازمان پزشکی قانونی شهر اصفهان انجام شد. فرضیات پژوهش به شرح زیر است:
1-درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر اضطراب سلامتی پزشکان مرد سازمان پزشکی قانونی شهر اصفهان اثر بخش است
2- درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر خستگی هیجانی پزشکان مرد سازمان پزشکی قانونی شهر اصفهان اثر بخش است.
3- درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر انعطاف پذیری روانشناختی پزشکان مرد سازمان پزشکی قانونی شهر اصفهان اثربخش است.
روش
روش پژوهش،جامعه، نمونه و روش نمونه گیری: پژوهش از نوع شبه آزمایشی و طرح آن از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل و دوره پیگیری یک ماهه است. جامعه آماری پژوهش را کلیه مردان سازمان پزشکی قانونی در شهر اصفهان در زمستان 1400 تشکیل داده‌اند. از جامعه آماری مذکور، تعداد 30نفر که در پرسشنامه اضطراب سلامتی نمره برش 54 را اخذ نمود به صورت دردسترس انتخاب و بطور تصادفی به دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل(15 نفر) گمارش شد. ملاک های ورود شامل: کسب نمره کسب 54 در پرسشنامه اضطراب سلامتی، حداقل سن 30 الی 45 سال،حداقل سابقه کاری 2 سال و ملاک های خروج شامل عدم شرکت هم زمان در دوره‌های آموزشی یا روانشناختی و غیبت بیش از دو جلسه در دوره درمان است. همچنین رعایت اصول رازداری رعایت گردید و جهت رعایت ملاحظات اخلاقی موافقت کتبی و تمایل شخصی برای شرکت در پژوهش با کد اخلاق به شماره IR.IAU.KHUISF.REC. 1401.031 جلب شد.
ابزار سنجش
پرسشنامه اضطراب سلامتی (Health Anxiety Questionarie): برای سنجش اضطراب سلامتی از فرم کوتاه آن که توسط(Salkovskis, Rimes et al. 2002) ساخته شد و شامل 58آیتم و مولفه های ابتلا به بیماری، پیامدهای بیماری و نگرانی‌های کلی سلامتی است استفاده شد. هر آیتم چهار گزینه دارد و هر یک از گزینه‌ها شامل توصیف فرد از مؤلفه‌های سلامتی و بیماری به صورت یک جمله خبری است که آزمودنی بایستی یکی از جملات را که بهتر او را توصیف می کند انتخاب کند. نمره‌گذاری برای هر آیتم از صفر تا 3 نمره میباشد و نمره بالا در آن نشانه اضطراب سلامت میباشد(Salkovskis, Rimes et al. 2002). برای سنجش روایی پرسشنامه اضطراب سلامتی، این پرسشنامه بر روی 162نمونه ( پرستاران) اعتباریابی اجرا شد. اعتبار آزمون-بازآزمون این پرسشنامه 90/0 به دست آمد و ضریب آلفای کرونباخ برای این پرسشنامه از 70/0 تا 82/0 گزارش شده است(Salkovskis, Rimes et al. 2002). حداقل نمره کسب شده 18 و حداکثر نمره کسب شده 54 است. آلفای کرونباخ این پرسشنامه در پژوهش حاضر 87/0 به دست آمد. یک نمونه از سوالات پرسشنامه به شرح ذیل است: 1. (الف) درباره سلامتی‌ام نگران نیستم. (ب) گاهی اوقات نگران سلامتی‌ام هستم. (ج) زمان زیادی را با نگرانی درباره سلامتی‌ام می‌گذرانم.(د) بیشتر وقتم را با نگرانی درباره سلامتی‌ام می‌گذرانم.
پرسشنامه خستگی هیجانی(Emotional Fatigue Questionarie): پرسشنامه خستگی هیجانی توسط(Fang, Zhang et al. 2019) تهیه و ساخته شد. این پرسشنامه دارای ۲۱ سوال پنج گزینه‌ای است که طریقه نمره‌گذاری این مقیاس بر اساس طیف لیکرت پنج درجه‌ای است که گزینه‌های آن از خیلی کم=۱ تا خیلی زیاد=۵ رتبه‌بندی شده است. این پرسشنامه دارای سه خرده مقیاس خستگی هیجانی سوالات1 الی 9 مسخ شخصیت سوالات10 الی 14و عدم کفایت شخصی سوالات15 الی 21است. در پژوهش(Fang, Zhang et al. 2019) ضریب آلفای کرونباخ 78/0 بدست آمد. حداقل نمره در این پرسشنامه 21 و حداکثر نمره 105 میباشد. آلفای کرونباخ این پرسشنامه در پژوهش حاضر 88/0 به دست آمد. یک نمونه از سوالات پرسشنامه به شرح ذیل است: 1- احساس می‌کنم از نظر عاطفی از کارم خسته شده‌ام.2- احساس می‌کنم در پایان کار روزانه از کار افتاده شده‌ام.
پرسشنامه انعطافپذیری روانشناختی ( Psychological Resilience Questionarie): اين پرسشنامه توسط دنيس و وندروال (Dennis and Vander Wal 2010) ساخته شده است؛ يک ابزار خودگزارشي کوتاه ٢٠ سؤالي است. شيوة نمره‌گذاري آن براساس يک مقياس هفت درجه‌اي ليکرتي (کاملاً موافقم=7 تا کاملاً مخالفم=1) است و تلاش ميکند تا سه جنبه از انعطاف پذيري شناختي کنترل، جایگزین‌هایی برای رفتار انسانی، جایگزینها را بررسی کند. حداقل نمره در این پرسشنامه 20 حداکثر نمره140 میباشد که هر چه نمرات آزمودنی در این مقياس بالاتر باشد نشان دهنده انعطافپذیری شناختی بالاتر فرد میباشد. دنيس و وندروال(Dennis and Vander Wal 2010) در پژوهشي نشان دادند که اين پرسشنامه از ساختار عاملي، روايي همگرا و روايي هم زمان مناسبي برخوردار است که ضريب بازآزمايي کل مقياس را 71/0 و ضريب آلفاي کرونباخ کل مقياس را 90/0گزارش نموده‌اند (Dennis and Vander Wal 2010). آلفای کرونباخ این پرسشنامه در پژوهش حاضر91/0 به دست آمد. یک نمونه از سوالات پرسشنامه به شرح ذیل است: 1- در ارزیابی موقعیت‌ها توانایی خوبی دارم. 2- هنگام رویارویی با موقعیت‌های دشوار برای تصمیم گیری مشكل دارم.
گروه آزمایش طی 8 جلسه 90 دقیقه‌ای تحت درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش(Walser and Hayes 2006) قرار گرفتند در حالی که گروه کنترل هیچ گونه مداخله‌ای دریافت نکرد. سپس همه آزمودنی‌ها یک بار بعد از مداخله و یک بار بعد از یک ماه به عنوان دوره پیگری مورد پس آزمون قرار گرفتند. یودل و رودی و پروسنتو(Udell, Ruddy et al. 2018) در پژوهش خود نیز از این بسته درمانی استفاده کرده‌اند. یودل رودی و پروسانتو (2018)، سیانور، کلیات، واردی (2018)، محمد رضایی، شریفی، غضنفری، اولکی، جعفر بهدار (1399)، میرچیفی مزیانه (2019) از این بسته درمانی در تحقیقات خود استفاده کردند .خلاصه محتوای درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش در جدول (1) آمده است.
جدول (1) خلاصه جلسات درمان پذیرش و تعهد
محتوا | هدف | جلسه |
برقراری رابطه درماني، آشنا نمودن افراد با موضوع پژوهش، پاسخ به پرسشنامه و بستن قرارداد درماني | معرفي و مباني اساسي درمان | اول |
کشف و بررسي روشهای درماني و ارزيابي میزان تأثیر آنها، بحث در مورد موقتي و کم اثر بودن درمانها با استفاده از تمثیل، دريافت بازخورد و ارائه تكلیف. | گزينه ها و فراهم کردن مقدمات درمان | دوم |
کمک به مراجع برای تشخیص راهبردهای ناکارآمد کنترل و پي بردن به بیهودگي آنها، پذيرش وقايع شخصي دردناک بدون کشمكش با آنها با استفاده از تمثیل، دريافت بازخورد و ارائه تكلیف. | يادگيري زندگي | سوم |
توضیح در مورد اجتناب از تجارب دردناک و آگاهي از پیامدهای آن، آموزش گامهای پذيرش، تغییر مفاهیم زبان با استفاده از تمثیل، آموزش تن آرامي، دريافت بازخورد و ارائه تكلیف | ارزش ها و عمل | چهارم |
معرفي مدل رفتاری سه بعدی به منظور بیان ارتباط مشترک رفتار /احساسات، کارکردهای روانشناختي و رفتار قابل مشاهده و بحث در مورد تلاش برای تغییر رفتار بر اساس آن، دريافت بازخورد و ارائه تكلیف | تمايلات، افکار و احساسات | پنجم |
توضیح مفاهیم نقش و زمینه، مشاهده خويشتن به عنوان يک بستر و برقراری تماس با خود با استفاده از تمثیل، آگاهي از دريافتهای حسي مختلف و جدايي از حسهايي که جزء محتوای ذهني هستند .دريافت بازخورد و ارائه تكلیف. | عمل- شروع به کار کردن | ششم |
توضیح مفهوم ارزشها، ايجاد انگیزه برای تغییر و توانمند نمودن مراجع برای زندگي بهتر، تمرين تمرکز، دريافت بازخورد و ارائه تكلیف | تعهد | هفتم |
آموزش تعهد به عمل، شناسايي طرحهای رفتاری مطابق با ارزشها و ايجاد تعهد برای عمل به آنها، جمع بندی جلسات | حفظ دستاوردهاي درمان | هشتم |
روش اجرا و تحلیل دادهها
پس از انتساب تصادفی آزمودنی‌ها از بین پزشکان پزشکی قانونی شهر اصفهان به دو گروه آزمایش و کنترل هر کدام 15 نفر تقسیم گشته و سپس، پیش آزمون انجام شد. در مرحله بعد گروه آزمایش بر اساس 8 جلسه 90 دقیقه‌ای (وستتروپ و رایت، 2017) تحت پایبندی، پذیرش و درمان قرار گرفتند، در حالی که گروه کنترل هیچ مداخله‌ای پیدا نکردند و سپس همه افراد یک بار پس از مداخله و یک ماه بعد به شرح زیر انجام شدند. جهت تجزیه و تحلیل داده‌های بدست آمده، از شاخص‌ها و روشهای آمار توصیفی (محاسبه فراوانی، درصد، میانگین) و شاخص‌های پراکندگی (واریانس و انحراف معیار) استفاده شد. سپس برای آمار استنباطی از تحلیل واریانس آمیخته با استفاده از نرم افزار spss نسخه 23 استفاده شد. جهت رعایت ملاحظات اخلاقی موافقت کتبی و تمایل شخصی برای شرکت در پژوهش با کد اخلاق به شماره IR.IAU. KHUISF.REC.1401.031 جلب شد.
یافته‌ها
میانگین سن افراد در گروه آزمایش 42/37 سال و در گروه گواه 12/39 سال بوده است. میانگین و انحراف معیار متغیرهای پژوهش در 2جدول ارائه شده است.
جدول (2) میانگین و انحراف معیار اضطراب سلامت، خستگی هیجانی و انعطاف پذیری روانشناختی در گروه‌های آزمایش و گواه
مولفه‌ها | گروه‌ها | پیش‌آزمون | پس‌آزمون | پیگیری | ||||||||||||
میانگین | انحراف معیار | میانگین | انحراف معیار | میانگین | انحراف معیار | |||||||||||
نمره کل اضطراب سلامت | آزمایش | 14/31 | 54/3 | 42/25 | 32/3 | 78/25 | 40/3 | |||||||||
گواه | 31 | 57/3 | 21/32 | 04/3 | 78/31 | 96/3 | ||||||||||
زیرمقیاس‌های اضطراب سلامت | ابتلا به بیماری | آزمایش | 78/8 | 62/1 | 92/6 | 97/1 | 07/7 | 73/1 | ||||||||
گواه | 28/8 | 19/2 | 78/8 | 45/2 | 50/8 | 06/2 | ||||||||||
پیامدهای بیماری | آزمایش | 57/8 | 02/2 | 07/7 | 26/2 | 7 | 2 | |||||||||
گواه | 78/8 | 22/2 | 92/8 | 20/2 | 85/8 | 31/2 | ||||||||||
نگرانی‌های کلی سلامتی | آزمایش | 78/13 | 88/1 | 42/11 | 62/2 | 71/11 | 36/2 | |||||||||
گواه | 92/13 | 16/2 | 50/14 | 13/2 | 42/14 | 86/2 | ||||||||||
نمره کل خستگی هیجانی | آزمایش | 85/56 | 27/6 | 78/47 | 50/8 | 14/49 | 57/7 | |||||||||
گواه | 35/55 | 69/5 | 35/57 | 83/5 | 50/56 | 52/5 | ||||||||||
زیرمقیاس‌های خستگی هیجانی | خستگی هیجانی | آزمایش | 71/28 | 81/4 | 24 | 07/6 | 71/24 | 36/5 | ||||||||
گواه | 92/28 | 12/4 | 57/29 | 41/4 | 28/29 | 26/4 | ||||||||||
مسخ شخصیت | آزمایش | 50/12 | 90/2 | 42/10 | 76/2 | 78/10 | 54/2 | |||||||||
گواه | 12 | 25/2 | 57/12 | 53/2 | 42/12 | 06/2 | ||||||||||
عدم کفایت شخصی | آزمایش | 64/15 | 05/3 | 35/13 | 02/3 | 64/13 | 89/2 | |||||||||
گواه | 42/14 | 20/2 | 21/15 | 60/2 | 78/14 | 35/2 | ||||||||||
نمره کل انعطافپذیری روانشناختی | آزمایش | 78/72 | 81/12 | 35/96 | 35/18 | 42/94 | 99/16 | |||||||||
گواه | 14/72 | 08/16 | 57/72 | 44/15 | 85/71 | 51/15 | ||||||||||
زیرمقیاس‌های انعطافپذیری روانشناختی | جایگزینها | آزمایش | 42/36 | 50/8 | 07/47 | 51/12 | 47 | 63/11 | ||||||||
گواه | 57/35 | 91/8 | 07/36 | 44/8 | 36 | 69/8 | ||||||||||
کنترل | آزمایش | 21/30 | 72/9 | 50/40 | 87/11 | 35/39 | 98/10 | |||||||||
گواه | 42/30 | 76/12 | 21/30 | 30/12 | 50/29 | 25/12 | ||||||||||
جایگزین‌هایی برای رفتار انسانی | آزمایش | 14/6 | 62/2 | 78/8 | 42/3 | 07/8 | 56/3 | |||||||||
گواه | 14/6 | 30/3 | 28/6 | 78/2 | 35/6 | 95/2 | ||||||||||
نتایج ارائه شده در جدول (2) حاکی از آن است که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد توانسته منجر به تغییر در میانگین نمرات اضطراب سلامت، خستگی هیجانی و انعطاف پذیری شناختی پزشکان مرد سازمان پزشکی قانونی در مراحل پس‌آزمون و پیگیری شود، اما معناداری این تغییرات می‌بایست توسط آزمون‌های استنباطی مورد بررسی قرار گیرد. اولین پيش فرضي که براي به کارگيري روش تحليل واریانس آمیخته مورد نياز است، پيش فرض نرمال بودن توزيع نمرات گروه‌هاي نمونه در جامعه است. براي آزمون اين فرضيه از آزمون شاپيروويلک و کلموگروف-اسميرنف استفاده شد که نتایج آن در جدول 3 ارائه شده است.
جدول (3) نتایج آزمون شاپیرو ویلک در مورد پیش فرض نرمال بودن توزیع نمرات
نرمال بودن توزیع نمرات | گروه |
| آزمون شاپیرو ویلک | |||
آماره | آماره | درجه آزادی | معناداری | |||
پیش‌آزمون اضطراب سلامت | آزمایش | 21/0 | 94/0 | 14 | 35/0 | |
گواه | 13/0 | 97/0 | 14 | 87/0 | ||
پس‌آزمون اضطراب سلامت | آزمایش | 17/0 | 95/0 | 14 | 59/0 | |
گواه | 20/0 | 90/0 | 14 | 09/0 | ||
پیگیری اضطراب سلامت | آزمایش | 19/0 | 89/0 | 14 | 08/0 | |
گواه | 11/0 | 98/0 | 14 | 99/0 | ||
پیش‌آزمون خستگی هیجانی | آزمایش | 21/0 | 92/0 | 14 | 18/0 | |
گواه | 16/0 | 96/0 | 14 | 71/0 | ||
پس‌آزمون خستگی هیجانی | آزمایش | 16/0 | 92/0 | 14 | 26/0 | |
گواه | 18/0 | 94/0 | 14 | 42/0 | ||
پیگیری خستگی هیجانی | آزمایش | 25/0 | 91/0 | 14 | 17/0 | |
گواه | 14/0 | 96/0 | 14 | 76/0 | ||
پیش‌آزمون انعطافپذیری روانشناختی | آزمایش | 19/0 | 91/0 | 14 | 16/0 | |
گواه | 18/0 | 96/0 | 14 | 83/0 | ||
پس‌آزمون انعطافپذیری روانشناختی | آزمایش | 15/0 | 95/0 | 14 | 67/0 | |
گواه | 48/0 | 34/0 | 14 | 0001/0 | ||
پیگیری انعطافپذیری روانشناختی | آزمایش | 10/0 | 96/0 | 14 | 58/0 | |
گواه | 11/0 | 94/0 | 14 | 47/0 | ||
همانگونه که در جدول (3) مشخص است توزیع نمونه‌ای نمرات مولفه‌های اضطراب سلامت، خستگی هیجانی و انعطافپذیری روانشناختی در مراحل پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری در گروه‌های آزمایش و گواه دارای تفاوت معنادار با توزیع نرمال نبوده و بر این اساس استفاده از آزمون‌های پارامتریک با محدودیتی مواجه نمی‌باشد.
همچنین برای تجزیه و تحلیل آماری دادهها از تحلیل واریانس مختلط استفاده شد که برای استفاده از این روش ابتدا لازم بود که فرض واریانس برابر بررسی شود که مبنای این فرض این است که فرض بر این است که تفاوت نمرات دو گروه در جامعه برابر است و از نظر آماری معنی دار نیست و برای آزمون این فرضیه از آزمون لوین استفاده می‌شود که نتایج آن در جدول 4 آمده است.
جدول (4). نتایج آزمون لوین درمورد پیش فرض تساوی واریانس‌های گروه‌های آزمایش و گواه
متغیر | مرحله | F | درجه آزادی اول | درجه آزادی دوم | معناداری |
اضطراب سلامت | پس آزمون | 29/0 | 1 | 26 | 65/0 |
پیگیری | 90/0 | 1 | 26 | 31/0 | |
خستگی هیجانی | پس آزمون | 23/1 | 1 | 26 | 29/0 |
پیگیری | 55/2 | 1 | 26 | 09/0 | |
انعطاف پذیری روان شناختی | پس آزمون | 14/1 | 1 | 26 | 12/0 |
پیگیری | 60/0 | 1 | 26 | 46/0 |
همانطور که از جدول 4 مشاهده می‌شود، مقدار F بدست آمده برای آزمون لوین در متغیرهای اضطراب سلامت، خستگی هیجانی و تاب آوری روانی در مرحله پس آزمون و پیگیری معنادار نیست و این عدم معناداری به این معنی است که فرض همگنی واریانس نمرات در مؤلفه‌های مذکور مشاهده شد.
جدول (5) تحلیل واریانس آمیخته جهت بررسی تاثیرات درون و بین گروهی در متغیر اضطراب سلامت و ابعاد آن
| مجموع مجذورات | درجه آزادی | میانگین مجذورات | مقدار f | مقدار p | اندازه اثر | توان آزمون | |
اضطراب سلامت | مراحل | 31/72 | 2 | 15/36 | 98/17 | 0001/0 | 41/0 | 1 |
گروهبندی | 76/304 | 1 | 76/304 | 86/30 | 0001/0 | 49/0 | 1 | |
تعامل مراحل و گروهبندی | 16/165 | 2 | 58/82 | 08/41 | 0001/0 | 61/0 | 1 | |
ابتلا به بیماری | مراحل | 59/9 | 2 | 79/4 | 47/9 | 0001/0 | 27/0 | 98/0 |
گروه بندی | 10/18 | 1 | 10/18 | 89/7 | 009/0 | 23/0 | 85/0 | |
تعامل مراحل و گروهبندی | 07/22 | 2 | 03/11 | 79/21 | 0001/0 | 45/0 | 1 | |
پیامدهای بیماری | مراحل | 61/9 | 2 | 80/4 | 78/10 | 0001/0 | 29/0 | 99/0 |
گروهبندی | 01/36 | 1 | 01/36 | 25/12 | 0001/0 | 31/0 | 99/0 | |
تعامل مراحل و گروهبندی | 59/12 | 2 | 29/6 | 15/14 | 0001/0 | 35/0 | 1 | |
نگرانی‌های کلی سلامتی | مراحل | 31/13 | 2 | 65/6 | 19/9 | 0001/0 | 26/0 | 97/0 |
گروهبندی | 01/82 | 1 | 01/82 | 15/17 | 0001/0 | 40/0 | 1 | |
تعامل مراحل و گروهبندی | 73/35 | 2 | 87/17 | 70/24 | 0001/0 | 48/0 | 1 |
نتایج جدول (5) تحلیل واریانس آمیخته نشان می‌دهد که میانگین نمرات متغیر اضطراب سلامت پزشکان مرد سازمان پزشکی قانونی فارغ از تاثیر گروهبندی در طی مراحل پس‌آزمون و پیگیری دچار تغییر معنادار شده که این تغییر با مقایسه با پیش‌آزمون یک تفاوت معنادار به شمار می‌رود. از طرفی نتایج بیانگر آن است که متغیر گروهبندی (درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد) فارغ از مراحل (پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری) بر متغیر اضطراب سلامت پزشکان مرد سازمان پزشکی قانونی تاثیر معنادار داشته است. نتایج تحلیل واریانس آمیخته نشان می‌دهد که میانگین نمرات متغیرهای ابتلا به بیماری، پیامدهای بیماری و نگرانی‌های کلی سلامتی پزشکان مرد سازمان پزشکی قانونی فارغ از تاثیر گروهبندی در طی مراحل پس‌آزمون و پیگیری دچار تغییر معنادار شده است. از طرفی متغیر گروهبندی (درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد) فارغ از مراحل (پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری) بر متغیرهای ابتلا به بیماری، پیامدهای بیماری و نگرانی‌های کلی سلامتی پزشکان مرد سازمان پزشکی قانونی تاثیر معنادار داشته است. بدین معنا که اثر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در مقایسه با گروه گواه یک اثر معنادار بوده است. در نهایت فرضیه اول پژوهش مبنی بر اینکه درمان مبتنی بر تعهدو پذیرش بر اضطراب سلامتی تاثیر گذار است تایید گردید.
جدول (6). بررسی تفاوت‌های دو به دو در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری در متغیر اضطراب سلامت
مؤلفه | مراحل آزمون |
| تفاوت میانگین‌ها | خطای انحراف معیار | مقدار معناداری |
اضطراب سلامت | پیش آزمون | پس آزمون | 89/1 | 48/0 | 002/0 |
پیگیری | 03/2 | 38/0 | 0001/0 | ||
پس آزمون | پیش آزمون | 89/1- | 48/0 | 002/0 | |
پیگیری | 14/0 | 22/0 | 79/0 |
همانطور که نتایج جدول 6 نشان می‌دهد، تفاوت بین میانگین نمرات پیش آزمون با پس آزمون و پیش آزمون با مؤلفه نگرانی سلامتی پزشکان مرد پیگیری شده در سازمان پزشکی قانونی معنی دار است و اما بین میانگین نمرات پس آزمون با رعایت این مؤلفه تفاوت معناداری وجود ندارد که این بدان معناست که میانگین نمرات اضطراب سلامت پزشکان قانونی که در مرحله پس آزمون نسبت به مرحله پیش آزمون تغییرات قابل توجهی داشته است، در مرحله پیگیری ثبات خود را از دست نداده است و بنابراین، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، ضمن تأثیر معنادار بر میانگین نمرات اضطراب پزشکان مرد سازمان پزشکی قانونی در پس آزمون، توانست تأثیر خود را در طول زمان حفظ کند.
جدول (7) تحلیل واریانس آمیخته جهت بررسی تاثیرات درون و بین گروهی در متغیر خستگی هیجانی و ابعاد آن
| مجموع مجذورات | درجه آزادی | میانگین مجذورات | مقدار f | مقدار p | اندازه اثر | توان آزمون | |||||||||
خستگی هیجانی | مراحل | 02/218 | 2 | 01/109 | 80/26 | 0001/0 | 50/0 | 1 | ||||||||
گروه بندی | 43/555 | 1 | 43/555 | 42/18 | 0001/0 | 43/0 | 1 | |||||||||
تعامل مراحل و گروهبندی | 50/480 | 2 | 25/240 | 07/59 | 0001/0 | 69/0 | 1 | |||||||||
خستگی هیجانی | مراحل | 07/70 | 2 | 03/35 | 17/13 | 0001/0 | 33/0 | 99/0 |
گروهبندی | 29/250 | 1 | 29/250 | 14/14 | 0001/0 | 36/0 | 1 | |
تعامل مراحل و گروه بندی | 59/113 | 2 | 79/56 | 35/21 | 0001/0 | 45/0 | 1 | |
مسخ شخصیت | مراحل | 21/9 | 2 | 60/4 | 68/6 | 003/0 | 21/0 | 90/0 |
گروهبندی | 19/25 | 1 | 19/25 | 44/13 | 0001/0 | 34/0 | 99/0 | |
تعامل مراحل و گروهبندی | 59/27 | 2 | 79/13 | 20 | 0001/0 | 43/0 | 1 | |
عدم کفایت شخصی | مراحل | 59/11 | 2 | 79/5 | 02/7 | 002/0 | 21/0 | 91/0 |
گروهبندی | 41/33 | 1 | 41/33 | 12/12 | 0001/0 | 32/0 | 99/0 | |
تعامل مراحل و گروهبندی | 16/36 | 2 | 08/18 | 91/21 | 0001/0 | 46/0 | 1 |
نتایج جدول (7) تحلیل واریانس آمیخته نشان می‌دهد که میانگین نمرات متغیر خستگی هیجانی فارغ از تاثیر گروهبندی در طی مراحل پس‌آزمون و پیگیری دچار تغییر معنادار شده است. همچنین نتایج نشان داد که 69 درصد از تغییرات خستگی هیجانی توسط تعامل متغیر مراحل و گروهبندی تبیین می‌شود. همچنین نتایج نشان می‌دهد که میانگین نمرات متغیرهای خستگی هیجانی، مسخ شخصیت و عدم کفایت شخصی در طی مراحل پس‌آزمون و پیگیری دچار تغییر معنادار شده است. در نهایت فرضیه دوم پژوهش مبنی بر اینکه درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر خستگی هیجانی تاثیر گذار است تایید گردید.
جدول (8) بررسی تفاوت‌های دو به دو در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری
مؤلفه | مراحل آزمون |
| تفاوت میانگین‌ها | خطای انحراف معیار | مقدار معناداری |
خستگی هیجانی | پیش آزمون | پس آزمون | 03/2 | 58/0 | 005/0 |
پیگیری | 82/1 | 44/0 | 001/0 | ||
پس آزمون | پیش آزمون | 03/2- | 58/0 | 005/0 | |
پیگیری | 21/0- | 19/0 | 84/0 | ||
مسخ شخصیت | پیش آزمون | پس آزمون | 75/0 | 27/0 | 03/0 |
پیگیری | 64/0 | 21/0 | 01/0 | ||
پس آزمون | پیش آزمون | 75/0- | 27/0 | 03/0 | |
پیگیری | 10/0- | 16/0 | 71/0 | ||
عدم کفایت شخصی | پیش آزمون | پس آزمون | 75/0 | 21/0 | 03/0 |
پیگیری | 82/0 | 22/0 | 004/0 | ||
پس آزمون | پیش آزمون | 75/0- | 21/0 | 03/0 | |
پیگیری | 07/0 | 17/0 | 91/0 |
همانطور که نتایج در جدول 8 نشان داده شده است، تفاوت بین میانگین نمرات پیش آزمون، پس آزمون و پیش آزمون با رعایت مؤلفه‌های خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و نارسایی شخصیتی برای آسیب شناسان مرد پزشکی قانونی معنادار است و اما بین میانگین نمرات پس آزمون با رعایت این مؤلفه تفاوت معناداری وجود ندارد که این بدان معناست که میانگین نمرات خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و نامناسب بودن فردی پزشکان مرد سازمان پزشکی قانونی که در پس آزمون نسبت به پیش آزمون تغییر قابل توجهی داشته است، در پیگیری همخوانی خود را از دست نداده است و فاز. بنابراین درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد علیرغم تأثیر معنادار بر میانگین نمرات خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و نارسایی شخصیت پزشکان مرد در سازمان پزشکی قانونی پس آزمون، توانست اثر خود را در طول زمان حفظ کند.
جدول (9) تحلیل واریانس آمیخته جهت بررسی تاثیرات درون و بین گروهی در متغیر انعطاف پذیری روانشناختی و ابعاد آن
| مجموع مجذورات | درجه آزادی | میانگین مجذورات | مقدار f | مقدار p | اندازه اثر | توان آزمون | ||||||||||
انعطافپذیری روانشناختی | مراحل | 59/2424 | 2 | 29/1212 | 03/42 | 0001/0 | 62/0 | 1 | |||||||||
گروه بندی | 33/5154 | 1 | 33/5154 | 18/39 | 0001/0 | 57/0 | 1 | ||||||||||
تعامل مراحل و گروهبندی | 16/2375 | 2 | 58/1187 | 18/41 | 0001/0 | 61/0 | 1 | ||||||||||
جایگزینها | مراحل | 09/572 | 2 | 04/298 | 37/23 | 0001/0 | 47/0 | 1 | |||||||||
گروهبندی | 04/1219 | 1 | 04/1219 | 85/15 | 0001/0 | 37/0 | 1 | ||||||||||
تعامل مراحل و گروهبندی | 09/480 | 2 | 04/240 | 61/19 | 0001/0 | 43/0 | 1 | ||||||||||
کنترل | مراحل | 16/402 | 2 | 08/201 | 26/19 | 0001/0 | 42/0 | 1 | |||||||||
گروهبندی | 68/926 | 1 | 68/926 | 19/20 | 0001/0 | 43/0 | 1 | ||||||||||
تعامل مراحل و گروهبندی | 35/494 | 2 | 18/247 | 68/23 | 0001/0 | 47/0 | 1 | ||||||||||
جایگزین‌هایی برای رفتار انسانی | مراحل | 78/29 | 2 | 89/14 | 99/13 | 0001/0 | 35/0 | 1 | |||||||||
گروهبندی | 44/41 | 1 | 44/41 | 11/12 | 0001/0 | 34/0 | 1 | ||||||||||
تعامل مراحل و گروهبندی | 88/22 | 2 | 44/11 | 75/10 | 0001/0 | 29/0 | 99/0 | ||||||||||
نتایج جدول (9) تحلیل واریانس آمیخته نشان می‌دهد که میانگین نمرات متغیر انعطافپذیری روانشناختی فارغ از تاثیر گروهبندی در طی مراحل پس‌آزمون و پیگیری دچار تغییر معنادار شده است. همچنین میانگین نمرات متغیرهای جایگزینها، کنترل و جایگزین‌هایی برای رفتار انسانی فارغ از تاثیر گروهبندی در طی مراحل پس‌آزمون و پیگیری دچار تغییر معنادار شده که این تغییر با مقایسه با پیش‌آزمون یک تفاوت معنادار به شمار می‌رود. بنابراین فرضیه سوم پژوهش تایید گردید.
جدول (10) بررسی تفاوت‌های دو به دو در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری
مؤلفه | مراحل آزمون |
| تفاوت میانگین‌ها | خطای انحراف معیار | مقدار معناداری |
انعطاف پذیری روان شناختی | پیش آزمون | پس آزمون | 12- | 65/1 | 0001/0 |
پیگیری | 68/10- | 68/1 | 0001/0 | ||
پس آزمون | پیش آزمون | 12 | 65/1 | 0001/0 | |
پیگیری | 32/1 | 78/0 | 31/0 |
همانطور که نتایج جدول 10 نشان می‌دهد، تفاوت بین میانگین نمرات پیش آزمون، پس آزمون و پیش آزمون به دنبال مؤلفه تاب آوری روانشناختی پزشکان مرد پزشکی قانونی معنی دار است و اما بین میانگین نمرات پس آزمون با رعایت این مؤلفه تفاوت معناداری وجود ندارد که این بدان معناست که میانگین نمرات تاب آوری روانشناختی پزشکان قانونی که در مرحله پس آزمون نسبت به مرحله پیش آزمون تغییر قابل توجهی داشته است، در مرحله پیگیری ثبات خود را از دست نداده است و بنابراین، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، ضمن تأثیر معنادار بر میانگین نمرات تاب آوری روانشناختی پزشکان مرد در پس آزمون سازمان پزشکی قانونی، توانست تأثیر خود را در طول زمان حفظ کند.
بحث و نتیجه گیری
هدف از اجرای پژوهش اثربخشی درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر اضطراب سلامتی، خستگی هیجانی و انعطاف پذیری روانشناختی پزشکان سازمان پزشکی قانونی شهر اصفهان بود. در این راستا نتایج نشان داد درمان مبتنی بر تعهد و پذیرش بر اضطراب سلامتی تاثیر معناداری داشته است. این یافته با یافته‌های (Eri, Makondi, Bakhtiarpour, Hafezi, 2020)، (Mirzaeidoostan, Zargar, Zandi Payam,2019)، (Kayhani, Omidi, Naser Moghaddasi, 2020)، (Mohagheghi, Doosti, Davood Jafari, 2016)، (Sianturi, Keliat et al. 2018)، (Gloster, Sonntag et al. 2015) همسو است. در تبیین این یافته باید خاطرنشان کرد که اضطراب سـلامت اخـتلال شـناختی گسترده‌اي است که به صورت ادراك نادرست درباره علایم و تغییرات بدنی که نتیجه باورهاي فـرد در مـورد بیمـاري یـاسلامت است، شکل می‌گیرد.
پزشکان مرد سازمان پزشکی قانونی که اضطراب سـلامتی شدید دارند نه تنها در مورد بیماري‌ها نگران هستند بلکه در مورد ناتوانی در کنترل نگرانی‌هاي مرتبط با بیماري و سلامت نیز نگران می‌شوند. در رویکـرد درمانی مبتنی بر پذیرش وتعهد هدف از تأکید بسیار بر تمایل افراد به تجربه‌هاي درونی این بود که به آنهاکمک کنیم تـا افکار آزاردهنده شان را فقط به عنوان یک فکر تجربه کنند و از ماهیت ناکارآمد برنامه فعلی‌شان آگاه شوند و به جاي پاسخ به آن، به انجام آنچه درزنـدگی برایشـان مهـم است، بپردازند. در اینجا با جایگزین کردن خود به عنوان زمینـه، پزشکان توانسـتند رویـدادهاي درونـی ناخوشایند را در زمان حال به سادگی تجربه کنند و قادر بـه جدا کردن خود از واکنش‌ها، خـاطرات و افکـار ناخوشـایند شوند و به سطح پایین اضطراب سلامت برسند. همچنین این درمان باعث می‌شود پزشکان مرد احساسات و نشانه‌های جسمانی و روانی خود را بپذیرند. قبول و پذیرش این احساسات باعث کاهش توجه و حساسیت بیش از حد نشانه این گزارش به نسبت اضطراب کاهش و علی‌الخصوص اضطراب سلامت می‌شود. در واقع به پزشکان مرد آموزش داده می‌شود که هرچه بیشتر در پذیرش و تحمل تجربیات خود تواناتر باشد، به همان میزان می‌تواند مستقل از این تجربیات عمل کند.
نتایج نشان می‌دهد، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر خستگی هیجانی تاثیر معنادار داشته است و توانسته تاثیر خود را در طول زمان نیز حفظ نماید. نتایج فوق با یافته‌های (Bahrainians, Khanjani , Masjid Arani,2016 , ( (Udell, Ruddy et al. 2018) ، (Jacobsen, Kallestad et al. 2017) همسو است. در تبیین یافته می‌توان بیان نمود که، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد با تکنیک ناامیدی خلاقانه تلاش‌های پزشکان مرد را در برابر حذف و کنترل تجارب درونی ناکام می‌گذارد و به جای آن بر پذیرش و آگاهی بدون قضاوت نسبت به این تجارب تاکید می‌کند. در فرایند درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد به پزشکان آموزش داده می‌شود که حس‌های جسمانی را به شیوه‌ای غیرمتمرکز، صرفاً مشاهده کرده و از آنها اجتناب نکنند که این راهکار نوعی انعطافپذیری را فراهم می‌نماید از طرفی از آن جا که خستگی هیجانی به درمان‌هاي عمیق و فردي نیازمند است با آموزش گروهی می‌توان از سطح آن تا حد لازم کاست. همچنین شخصیت زدایی، به معناي نگاه شیءگونه به دیگر افراد، بر اثر خستگی هیجانی شدید ایجاد می‌شود(Maslach, Schaufeli et al. 2001). بنابراین، براي اصلاح چنین نگاهی به آموزش فردي و دقیق و عمیق نیاز است و آموزش گروهی در این مورد کفایت لازم را کرده است. افزون بر این، از آن جا که در رویکرد درمانی مبتنی بر تعهد و پذیرش از مؤلفه هشیاري فراگیر استفاده می‌شود(Hayes, Luoma et al. 2006)، فرد را در وقوف به موفقیت‌هاي خود کمک کند و احساس کاهش دستاورد شخصی را کاهش دهد. به طور کلی پزشکان با استفاده از تکنیک گسلش می‌توانند از افکار و احساسات خود جدا شوند و می‌توانند با توجه به خود پیوسته و مشاهده‌گر، استرس کمتری را تجربه و به دنبال آن متحمل خستگی هیجانی کمتری شوند.
همچنین درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطافپذیری روانشناختی تاثیر معناداری داشته است. نتایج فوق با یافته‌های (Heydari, Asgari , Heydari Pasha, Makoundi,2019)، (Campbell-Sills, Ellard et al. 2014) همسو است. در تبیین این یافته باید تاکید کرد که انعطاف پذیری روانشناختی همان فرایند تغییر در درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد است. عملکرد اجتناب تجربی، کنترل به حداقل رساندن تاثیر تجارب آزارنده است و می‌تواند آرامش فوری و کوتاه مدت ایجاد کند که منجر به حفظ سبک رفتاری اجتنابی، از طریق اصول تقویت کننده منفی می‌شود. این اجتناب زمانی مشکل‌زا خواهد شد که با عملکرد روزانه و دست‌یابی به اهداف زندگی شخص تداخل کند(Eifert, Forsyth, 2015). بنابراین ممکن است استفاده همیشگی از اجتناب تجربی، با هدف کنترل و یا به حداقل رساندن تجارب درونی منفی به عنوان یک راه حل خود تبدیل به مشکل شود و به زیستی روانشناختی را کاهش دهد (Eifert, Forsyth, 2015). از این رو از جمله مهم‌ترین دلایل ترمیم این متغیر در پزشکان مرد گروه آزمایش تغییر میزان اجتناب از طریق کار روی مولفه مهم مواجهه در جلسات درمان بوده است. چرا که یکی از رفتارهای این نوع پزشکان اجتناب از عدم پذیرش سلامتی است که این امر چرخه معیوبی را در بر خواهد داشت. از سوی دیگر فراوانی افکار تجربه شده منجر به رفتارهای اجتنابی می‌شود. افکاری که خود می‌تواند اجتناب را به دنبال داشته باشد. بدین خاطر تغییر درآمیختگی شناختی از طریق پذیرش و گسستگی از افکار دنبال شده است. این تکنیک‌ها کمک کردند که اجازه ندهند فکرشان روی رفتار و واکنش آنها اثر بگذارد . از جمله محدودیتهای این پژوهش استفاده از روش شبه آزمایشی همراه با دوره کوتاه پیگیری یک ماهه بود که موجب گردید در تعمیم نتایج به سایر جمعیتها با احتیاط صورت گیرد. از این رو چنین پیشنهاد داده می‌شود که با ایجاد شرایط و امکانات مناسب دانش و مهارت‌های لازم برای پزشکان قانونی با ایجاد آموزش های مناسب جهت تقویت انعطاف پذیری روانشناختی فراهم گردد. همچنین از آن جا که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر فرسودگی عاطفی پزشکان مرد مرد پزشکی قانونی تأثیر داشته است می‌توان به تأثیر آن معنادار و اخلاقی اشاره کرد که نقش درمان پذیرش، تعهد و بهبود روابط در مسائل پزشکی قانونی به مشاوران و روانشناسان توصیه می‌شود که از این روش مداخله‌ای استفاده کنند. در بخش گزینش و استخدام به کار گماری افراد انعزاف پذیر و دارای وجدان اخلاقی پیشنهاد می گردد.
منابع
Arjmand Ghujur, K., et al. 2019. "Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) in Reducing Total, Cognitive, Motor, and Nonplanning Impulsiveness among Methamphetamine-dependent Patients." Scientific Quarterly Research on Addiction 12(49): 99-122. [Persian]
Asmundson, G. J. and S. Taylor 2020. "How health anxiety influences responses to viral outbreaks like COVID-19: What all decision-makers, health authorities, and health care professionals need to know." Journal of anxiety disorders 71: 102-211.
Bahrainians S, Khanjani S, Masjid Arani A. 2016.The effectiveness of group training based on acceptance and commitment therapy on nurses' burnout. Disciplinary Medicine; 5 (2) [Persian]
Bailer, J., et al. 2016. "Health anxiety and hypochondriasis in the light of DSM-5." Anxiety, Stress, & Coping 29(2): 219-239.
Bani Hashemi, S., et al. 2020. "Comparing effectiveness of the cognitive-behavioral therapy, reality therapy, and acceptance and commitment therapy on quality of life, general health, and coping strategies of chronic patient’s caregivers." Journal of Clinical Psychology 12(1): 63-76. [Persian]
Birch, E. R. and A. C. Preston 2021. "The evolving wage structure of young adults in Australia: 2001 to 2019." Economic Record 97(318): 365-386.
Campbell-Sills, L., et al. 2014. "Emotion regulation in anxiety disorders."
Chase, J. A., et al. 2013. "Values are not just goals: Online ACT-based values training adds to goal setting in improving undergraduate college student performance." Journal of Contextual Behavioral Science 2(3-4): 79-84.
Dennis, J. P. and J. S. Vander Wal 2010. "The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity." Cognitive therapy and research 34(3): 241-253.
Eilenberg, T., et al. 2016. "Acceptance and commitment group therapy (ACT-G) for health anxiety: a randomized controlled trial." Psychological medicine 46(1): 103-115.
El-Gabalawy, R., et al. 2013. "Health anxiety disorders in older adults: conceptualizing complex conditions in late life." Clinical psychology review 33(8): 1096-1105.
Eifert,H G. & Forsyth,PJ. 2015.c. Oakland: harbinger
Eri H,Makondi B, Bakhtiarpour S, Hafezi F. 2020. Comparison of the effectiveness of commitment and acceptance therapy and dialectical behavior therapy on health anxiety, psychosocial adjustment and cognitive emotion regulation of divorced women. Journal of Medical University; 61 (1): 79-88 .
Fang, J., et al. 2019. "Ef-cd locus shortens rice maturity duration without yield penalty." Proceedings of the National Academy of Sciences 116(37): 18717-18722.
Fink, P., et al. 2010. "The outcome of health anxiety in primary care. A two-year follow-up study on health care costs and self-rated health." PloS one 5(3): e9873.
Fink, P., et al. 2004. "A new, empirically established hypochondriasis diagnosis." American Journal of Psychiatry 161(9): 1680-1691.
Gloster, A. T., et al. 2015. "Treating treatment-resistant patients with panic disorder and agoraphobia using psychotherapy: A randomized controlled switching trial." Psychotherapy and psychosomatics 84(2): 100-109.
Hayes, S. C., et al. 2006. "Acceptance and commitment therapy: Model, processes and outcomes." Behaviour research and therapy 44(1): 1-25.
Hayes, S. C., et al. 2011. "Open, aware, and active: Contextual approaches as an emerging trend in the behavioral and cognitive therapies." Annual review of clinical psychology 7: 141-168.
Heydari F, Asgari P, Heydari A, Pasha, R, Makoundi b. 2019.The effectiveness of acceptance and commitment-based therapy on psychological flexibility and rumination in patients with non-cardiac chest pain. Disability Studies; 8 [Persian]
Hocker, L., et al. 2022. "English Validation of the Chronic and Acute Stress Inventory for Use with Individuals in a Romantic Relationship." Journal of Couple & Relationship Therapy: 1-18.
Izadi, R. and M. R. Abedi 2013. "Alleviation of obsessive symptoms in treatment-resistant obsessive-compulsive disorder using acceptance and commitment-based therapy." KAUMS Journal (FEYZ) 17(3): 275-286. [Persian]
Jacobsen, H. B., et al. 2017. "Processes in acceptance and commitment therapy and the rehabilitation of chronic fatigue." Scandinavian journal of psychology 58(3): 211-220.
Jeffcoat, T. and S. C. Hayes 2013. Psychologically flexible self-acceptance. The Strength of Self-Acceptance, Springer: 73-92.
Karasek Jr, R. A. 1979. "Job demands, job decision latitude, and mental strain: Implications for job redesign." Administrative science quarterly: 285-308.
Kayhani A, Omidi A, Naser Moghaddasi A . 2020. The effect of acceptance and commitment-based therapy on health anxiety in female patients with multiple sclerosis, 2nd National Congress of Third Wave Behavioral Therapies, Kashan.
Kariminejad, Rezaei Sharif.,2019[Persian]
Levenson, J. 2018. "Psychological factors affecting other medical conditions: clinical features, assessments, and diagnosist." UpToDate: In.
Lord, R. G. and J. L. Harvey 2002. "An information processing framework for emotional regulation." Emotions in the workplace: Understanding the structure and role of emotions in organizational behavior: 115-146.
Mahdavi Nisyani Z, Asgari M, Hosseini J, Tamanalu Z. 2016.The Relationship between Cognitive Flexibility and Job Burnout and Occupational Injuries in Female Emergency Nurses, 7th International Conference on Psychology and Social Sciences. [Persian]
Mirzaeidoostan Z, Zargar Y, Zandi Payam A. 2019. The Effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy on Death Anxiety and Mental Health in Women With HIV in Abadan City, Iran. IJPCP; 25 (1) :2-13 [Persian]
Mohagheghi. H, Doosti p, Davood Jafari D. 2016.The effect of acceptance and commitment therapy on anxiety, social anxiety and students' health concerns. Journal of Clinical Psychology Studies;6 (23): 81-94. [Persian]
Maslach, C. and M. P. Leiter 2016. "Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry." World psychiatry 15(2): 103-111.
Maslach, C., et al. 2001. "Job burnout." Annual review of psychology 52: 397-422.
Masuda, A. and E. C. Tully 2012. "The role of mindfulness and psychological flexibility in somatization, depression, anxiety, and general psychological distress in a nonclinical college sample." Journal of Evidence-Based Complementary & Alternative Medicine 17(1): 66-71.
Mirzaeidoostan, Z., et al. 2019. "The effectiveness of acceptance and commitment therapy on death anxiety and mental health in women with HIV in Abadan city, Iran." Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology 25(1): 2-13. [Persian]
Mulki, J. P., et al. 2006. "Effects of ethical climate and supervisory trust on salesperson’s job attitudes and intentions to quit." Journal of Personal Selling & Sales Management 26(1): 19-26.
Peyvandi-Nezhad, N., et al. 2021. "The Effectiveness of Mind Simulation on Psychological Symptoms and Mental Capabilities of Adults Suffering from Stuttering." International Journal of Behavioral Sciences 14(4): 199-204. [Persian]
sedghi S, shahnavazi H, khalesi N. 2018. Evaluation of Individual and Occupational Factors Affecting The Health of tehran legal medicine Administration employee Based on the Holistic Wellness. ioh; 15 (5) :75-83 [Persian]
Salkovskis, P. M., et al. 2002. "The Health Anxiety Inventory: development and validation of scales for the measurement of health anxiety and hypochondriasis." Psychological medicine 32(5): 843-853.
Samadirad, B., et al. 2020. "Study of occupational stress causing factors in staff of different units of legal medicine center at Iran Northwest Provinces." Journal of Health and Safety at Work 10(3): 189-200.
Sianturi, R., et al. 2018. "The effectiveness of acceptance and commitment therapy on anxiety in clients with stroke." Enfermeria clinica 28: 94-97.
tevanato, G., et al. 2015. "Long-lived nuclear spin states far from magnetic equivalence." Physical Chemistry Chemical Physics 17(8): 5913-5922.
Tyrer, H., et al. 2015. "Therapist differences in a randomised trial of the outcome of cognitive behaviour therapy for health anxiety in medical patients." International Journal of Nursing Studies 52(3): 686-694.
Udell, C. J., et al. 2018. "Effectiveness of acceptance and commitment therapy in increasing resilience and reducing attrition of injured US Navy recruits." Military medicine 183(9-10): e603-e611.
Walser, R. D. and S. C. Hayes 2006. "Acceptance and commitment therapy in the treatment of posttraumatic stress disorder." Cognitive-behavioral therapies for trauma 2: 146-172.
Werner, A. M., et al. 2022. "Measuring physical, cognitive, and emotional aspects of exhaustion with the BOSS II-short version–results from a representative population-based study in Germany." BMC Public Health 22(1): 1-11.