مقایسه اثربخشی طرح‌واره درمانی و ذهن‌آگاهی بر راهبردهای سازگارانه تنظیم شناختی هیجان در مصرف‌کنندگان مواد محرک
محورهای موضوعی : تربیتیسمیرا سیدآسیابان 1 , غلامرضا منشئی 2 , پرویز عسگری 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.
2 - عضو هیأت علمی گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران.
3 - عضو هیأت علمی گروه روانشناسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، اهواز، ایران.
کلید واژه: راهبردهای سازگارانه تنظیم شناختی هیجان, ذهن‌آگاهی, طرح‌واره درمانی, مصرف‌کنندگان مواد محرک,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش مقایسه اثربخشی طرح‌واره درمانی و ذهن‌آگاهی بر راهبردهای سازگارانهتنظیم شناختی هیجان در مصرف‌کنندگان مواد محرک بود. این پژوهش شبه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل و دوره پیگیری سه‌ماهه بود. جامعهآماریپژوهشبیمارانیبودندکهبرایترکمواد محرکبهمرکزترکاعتیادبیمارانسرپاییوابستهبه سازمانبهزیستیاهواز در سال 1393مراجعهنمودند. از میان آنها،60 نفر به شیوه نمونه‌گیریدر دسترس انتخاب و با روش تصادفی ساده در دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه جای داده شدند. گروه آزمایشی طرح‌واره درمانی در طی 10 جلسه 1 ساعته و گروه آزمایشی ذهن‌آگاهی در طی 8 جلسه 45دقیقه‌ای به‌صورت گروهی تحت درمان قرار گرفتند. آزمودنی‌ها به کمک پرسشنامه‌های تنظیم شناختی هیجان گارنفکسی و همکاران (2002)پیش از آغاز درمان، پایان جلسات درمان و همچنین مرحله پیگیری 3 ماهه پس از درمان گروهی ارزیابی شدند. گروه گواه بدون هیچ درمان گروهی بودند. با استفاده از آزمون مقایسه زوجی (LSD) نتایج نشان داد به‌کارگیری طرح‌واره درمانی و ذهن‌آگاهی در سوءمصرف مواد محرک مؤثر است.به عبارتی هر دو گروه آزمایشی به‌طور معنی‌داری نسبت به گروه گواه در مرحلة پس‌آزمون و پیگیری افزایش در راهبردهای سازگارانه تنظیم شناختی هیجان را در سطح (05/0>p) نشان دادند.همچنین هر دو با یکدیگر تفاوت معنی‌دار دارند و گروه طرح‌واره درمانی تأثیر بیشتری از ذهن‌آگاهی داشته است.بر این اساس می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که در پیشگیری از مصرف مواد محرک، تمرکز به رویکردهای طرح‌واره درمانی و ذهن‌آگاهی بر راهبردهای سازگارانهتنظیم شناختی هیجان مؤثر باشد.
The aim of this study was to compare the effectiveness of schema therapy and mindfulness on cognitive regulation of emotion adaptive strategies in psychoactive drug users. The study was a Quasi-experimental research with pre-test and post-test with control group and a follow-up period of three months. The population consisted of patients who were used go to outpatient addiction treatment center affiliated with Welfare Organization in Ahvaz in 2014. From among this population, 60 were selected using accessibility sampling and were randomly divided into two experimental groups, schema therapy and mindfulness, and one control group. One experimental group received schema therapy for 10 sessions and each session lasted one hour and the second experimental group received mindfulness- based therapy for 8 sessions and sessiont lasted for 45-minute. The subjects were evaluated with Garnefski (2002) Cognitive Regulation of Emotion Questionnaire before the initiation of treatment,the end of therapy sessions and the follow-up stages 3 months after treatment. The control group had no treatment at all. using Compare couple test(LSD) results showed that the use of Schema Therapy and Mindfulness is effective in psychoactive drug abuse. In other words, both the experimental group compared to the control group was significantly increased post-test and follow-up in adaptive strategies cognitive regulation of emotion at the level of (p<0/05) show gave.The effects of schema group therapy were much greater than a greater than mindfulness. Accordingly, it can be concluded that the prevention of psychoactive drug users, focus schema therapy and mindfulness based on cognitive regulation of emotion adaptive strategies effective.
افشاری، ر؛ زارع، ا؛ معین، ل؛ نظیری، ق و نقوی، م.(1390). تبیین میزان اثربخشی رویکرد طرح‌واره درمانی گروهی بر اختلالات شخصی دسته B مردان وابسته به مواد. روش‌ها و مدل روان‌شناختی، سال اول، شماره چهارم، صفحه 135-119.
بشارت، م. ع. (1388). بررسی مقدماتی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان. گزارشپژوهشی. دانشگاه تهران.
بشارت، م. ع. (1390). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی پرسشنامه تنظیم شناختی هیجان در نمونه‌ای از جامعه ایرانی. مجلةدانشکدهپرستاریومامایی، 25 و 26، 54-45.
بهرامی، ع.(1393). اعتیاد و روند پیشگیری. چاپ اول، تهران: انتشارات سمت، صفحه.
بیابانگرد، ا. (1388). روش‌های تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی. چاپ پنجم. تهران نشر دوران.
دلاور، ع. (1389). احتمالات و آمار کاربردی در روانشناسی و علوم تربیتی. چاپ دوم تهران: نشر رشد.
ریو، جان مارشال. (2004). انگیزش و هیجان، مترجم سیدمحمدی یحیی، (1390)، چاپ سوم، تهران: انتشارات ویرایش.
ساعتچی، م.، کامکاری. ک؛ و عسکریان، م. (1389). آزمون‌هایروان‌شناختی، چاپ سوم، تهران: نشر ویرایش.
سجادی، م.، شریعتی فر، ن.، مطلبی، م.، عباس نژاد، ا؛ و ناظمی، ح. (1393). میزان آگاهی و نگرش نسبت به مواد روان‌گردان و شیوع سوءاستفاده از آن در دانشجویان دانشگاه گناباد، مجلة افق دانش، سال هشتم، 15 (3)، 58-65.
سرمد، ز؛ و حجازی، ا.(1387). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. چاپ دوم، تهران: انتشارات آگاه.
سهرابی، ن.(1390). بررسی میزان سلامت روانی و تنیدگی در معتادان، قاچاقچیان مواد مخدر و افراد عادی، مجلة روانشناسی اعتیاد پژوهی، سال نهم، 8 (30)، 182 – 173.
طوفانی، ح؛ و جوانبخت، م.(1391). شیوه‌های مقابله‌ای و نگرش‌های ناسالم در معتادان به مواد مخدر و افراد سالم. مجلة اندیشه و رفتار، سال هفتم، شماره 1 و 2، ص 55 تا 65.
عبدالله پور، م. (1391). تأثیر آموزش طرح‌واره درمانی بر عزت‌نفس، عملکرد خانواده و سلامت روان دانش‌آموزان پسر. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، واحد علوم و تحقیقات اهواز.
کفراشی، س. (1387). آموزش خانواده در اعتیاد. سایت کلینیک تخصصی ترک اعتیاد آینده.
لوکارینی، ت. (2003). جوانان و اعتیاد. ترجمه مهشید بهروزی (1389)، چاپ دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
Astals, M., Díaz,L., Domingo,A., Santos,A., Bulbena,A. & Torrens M. (2009). Impact of Co-Occurring Psychiatric Disorders on Retention in a Methadone Maintenance Program: An 18-Month Follow-Up Study. International Journal of Environmental Research and Public Health:1660-4601:2822-2832
Avants, S. K., Beitel, M., & Margoline, A. (2009). Making the shift from addict self to spiritual self: Result from a stage I study of spiritual self-schema (3-5) therapy for the treatment of addiction and HIV risk behavior. Mental Health, Riligion, and Culture, 8, 167-177.
Baer, R. A. (2014). Mindfulness training as a clinical intervention: A conceptual and empirical review. Clinical Psychology, Science and Practice, 10, 125-143.
Chung T., Langenbucher J., Labouvie E., Pandina R.J., Moos R.H. (2011). Changes in alcoholic patients' coping responses predict 12-month treatment outcomes. Journal of Consult Clin Psychol.; (69): 92-100.
Daley, D. C., &Marlatt, G. A. (2005). Relapse prevention. In J. H. Lowinson, P. Ruiz, R. B. Millman, & J. G. Langrod (Eds.), Substance abuse: A comprehensive textbook (pp. 772 – 785). Philadelphia Lipincott, Williams, and Wilkins.
Farrell, J.M., Shaw, I. A, Webber, M. A. (2010). Schema- Focused Approach to Group Psychotherapy for Outpatients with Borderline Personality. Journal of Engineering and Applied Sciences. 3(13): 1297-1304.
Garnefski, N., Kraaij, V., & Spinhoven, P. (2002). CERQ: Manual for the use of the Cognitive Emotion Regulation Questionnaire. Datec, Leiderdorp, The Netherlands.
Garnefski, N., Kraaij, V., & Spinhoven, P.h. (2001). Negative life events, cognitive emotion regulation and depression. Personality and Individual Differences, 30, 1311-1327.
Gilbert, P., & Leahy, R. L. (2012). The therapeutic relationship in the cognitive behavioral psychotherapies. New York: Routlede.
Hummel, A., Shelton, K. H., Heron, J., Moore, L., & Van den Bree, M. B. M. (2013). A systematic review of the relationships between family functioning, pubertal timing and adolescent substance use. ADDICTION, 108(3), 487-96.
Ilgen, M., Jain, A., Kim, H. M., & Trafton, J. A. (2008). The effect of stress on craving for methadone depends on the timing of last methadone dose. BehaviourResearch and Therapy, 46(10), 1170-1175.
Jenkins, S. S. (2009). Informing therapeutic treatment and practice: A Study of Recovery Histories of Non-recidivists.ProQuest.
Kinman, G., Grant, L. (2010). Exploring steers resilience in trainee social workers: The Role of Emotional and social competencies. Journal of Personality and Psychology, 82, 1007-1022.
Marlatt G.A., Bowen S., Chawla N., Witkiewitz K. (2014). Mindfulness-Based Relapse Prevention for Substance Abusers: Therapist Training and Therapeutic Relationships. In S. Hick and T. Bien (Eds.), Mindfulness and the Therapeutic Relationship. New York: Guilford Press.
Mc-Kay, J. R. (2009). Treating substance use disorders with adaptive continuing care.American Psychological Association.
McKay, J.R., Franklin, T.R., Patapis, N. & Lynch, A. (2011). Conceptual, methodological, and analytical issues in the studies of relapse. Clin Psychol Rev.; (26): 109-127.
Mikels J,t.)2009). Happiness unpacked: positive emotions increase Life satisfaction by building resilience.American Psychological Association; 9(3):361-68.
Mitmansgruber, H., Beck, N., Thomas, H., Stefan, A., & Schubler, G. (2011).When you don’t like what you feel: Experiential avoidance, mindfulness and meta- emotion in emotion regulation, Personality and Individual Differences., Volume 46, Issue 4, pp. 448-453.
Morone, N. E., Lynch, C. S., Greco, C. M., Tindle, H. A., & Weiner, D. K. (2015). “I Felt Like a New Person.” The Effects of Mindfulness Meditation on Older Adults With Chronic Pain: Qualitative Narrative Analysis of Diary Entries. The Journal of Pain, Vol 9, No 9, 841-848.
Platter, A.J., & Kelley, M.L. (2012). Effectiveness of an Educational and Support Program for Family Members of a Substance Abuser Abstract. AM J FAM THER., 1 (40), 208-231.
Riso, P.L., & Du Toit, DJ. (2011). Cognitive schemas and core biliefs in psychological problems: A scientist- practioner guide. Washington. MDC: American Psychological Association; (5)52.
Roberts, R.E,Roberts,C.R.xine.Y. (2007).comorbidity of substance abuse disorder and other psychiatric disorder among adolescents evidence from an epidemiologic survey drug and alcohol dependence. 88s,pp,4- 13.
Schydlower, M. (2015). Substance abuse, a guide for health professional s American Academy of pediatrics, dedicated to the health of all children. 2 rd ed. Illinois: American Academy of pediatrics: p 234-240.
Skeen, M. (2010). A schema- focued analysis of Philip care in W, Somerset Maugham s "of Human Bondage" the Wright Institute. 105, 481-495.
Vollenweider, F.x., Liechti, M.E., Gamma, A., Greer, G., & Geyer, M. (2012). Acute psychological and neurophysiologic effects of MDMA in humans. J Psycholactive Drugs;34(2):171-84.
West, R., & Hardy, A. (2006).Theory of addiction.Wiley-Blackwell.
Witkiewitz K., & Bowen, S. (2013). Depression, Craving, and Substance Use Following a Randomized Trial of Mindfulness-Based Relapse Prevention. J Consult Clin Psychol.; 78(3): 362-374.
World Health Organization. Mental health evidence, research team, & Disease control priorities project. (2006). Disease control priorities related to mental, neurological, developmental and substance abuse disorders.World Health Organization.
_||_