بررسی و نقد نظریه «زوال اندیشه سیاسی در ایران»
محورهای موضوعی : جامعه شناسی سیاسی
غلامرضا بهداروندیانی
1
,
سیدمحمدناصر تقوی
2
*
,
احمد بخشایش اردستانی
3
1 - علوم سیاسی- اندیشه های سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - گروه علوم سیاسی- اندیشه های سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران
3 - گروه علوم سیاسی - اندیشه های سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: نظریه, زوال, اندیشه سیاسی, زوال اندیشه سیاسی در ایران, سید جواد طباطبایی. ,
چکیده مقاله :
نظریه سیدجواد طباطبایی با عنوان: «زوال اندیشه سیاسی در ایران»، به دلیل پذیرش انقطاع و گسست، و اعلام انحطاط و زوال در اندیشه سیاسی و نیز نفی بقا و قوام اندیشه سیاسی در ایران از مباحث قابل تأمل در رشته علوم سیاسی به ویژه اندیشه سیاسی به شمار می آید؛ چنان چه پذیرش اعتبار آن به منزلۀ نفی اندیشه سیاسی متفکرانی همچون امام خمینی (ره) خواهد بود. از این رو نقد و بررسی این نظریه از زوایای مختلف از اهمیت فراوانی در مطالعات ایران و انقلاب اسلامی برخوردار است. زیرا برخی از اندیشمندان برخلاف نظر طباطبایی از تداوم تاریخی اندیشه سیاسی در آثار اندیشمندان بزرگ ایران در قرون متمادی تا دوره معاصر، سخن گفته اند.
نظریه «زوال اندیشه سیاسی در ایران»، به مثابه ی نظریه ی شاخص سیدجواد طباطبایی، علاوه بر این که مشخصاً در کتابی با همین نام منتشر شده، به عنوان نظریه ی کانونی شناخته شده در اندیشه ی وی، بر سایر دیدگاه ها و نظریات و نیز محتوای سایر آثار و نوشته های وی سایه افکنده و وی را به نتیجه «انحطاط ایران» رهنمون ساخته است.
بنابراین مهمترین هدف این مقاله، بررسی اعتبار نظریه زوال، متعاقب مطالعه و تأمل در تمامی آثار سیدجواد طباطبایی همراه با وارسی چارچوب نظری و بررسی اتقان و انسجام درونی نوشتار و نظریۀ وی است.
از این رو در این مقاله به مباحث مختلفی در راستای تحلیل داده های موجود و مندرج در آثار طباطبایی و نیز بررسی چارچوب نظری نظریۀ زوال وی پرداخته شده و در نهایت، نتیجه این نقد و بررسی اعلام گردیده است.
این پژوهش، بر اساس روش «پژوهش کیفی» و با لحاظ رویکردی انتقادی، به منظور بررسی «نظریۀ زوال اندیشه سیاسی در ایران»، از دو منظرِ نقد درونی و بیرونی، به تأمل در موضوع پرداخته است.
Seyyed Javad Tabatabai's theory with the title: "Decline of political thought in Iran" due to the acceptance and the declaration of the decline of political thought in Iran, is one of the topics to ponder in the field of political science, especially political thought.
As accepting its validity will mean negating the political thought of thinkers like Imam Khomeini (RA). Therefore, it is very important to criticize this theory from different angles in iran and Islamic Revolution studies. Because some thinkers, contrary to Tabatabai's opinion, have spoken about the historical continuity of political thought in the works of great Iranian thinkers from many centuries until today.
The theory of "decline of political thought in Iran" as Seyyed Javad Tabatabai's hallmark theory, in addition to being specifically published in a book of the same name, is also known as a central theory in his thought that overshadowed other views and theories as well as the content of his other works and writings,leading him to the conclusion of "the decline of Iran."
Therefore, in this article, various issues have been discussed in line with the analysis of the available data contained in Tabatabai's works, as well as the theoretical framework of his theory of decay, and finally, the result of this review has been announced.
Therefore, the most important goal of this article is to examine the validity of the theory of decay by examining and reflecting on all the works of Seyyed Javad Tabatabai along with examining the theoretical framework and examining the internal coherence of his writings and theory.
This research, relying on the "qualitative research" method and with a critical approach, has examined the "Theory of the Decline of Political Thought in Iran" from the perspectives of internal and external criticism.
• تقوی، سیدمحمدناصر (1384). دوام اندیشه سیاسی در ایران: ارزیابی تحلیلی نظریه زوال اندیشه سیاسی. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
• حقیقت، سیدصادق (1399). بررسی و نقد متون سیاسی در حوزه اسلام و ایران. تهران: نشر کویر.
• دوستدار، آرامش (1370). امتناع تفکر در فرهنگ دینی. پاریس: انتشارات خاوران.
• زرین¬کوب، عبدالحسین (1374). دفتر ایام: مجموعه گفتارها، اندیشه‌ها و جستجوها. تهران: علمی.
• طباطبایی، سیدجواد (1398). زوال اندیشه سیاسی در ایران: گفتار در مبانی نظری انحطاط ایران. ویراستۀ جدید، چاپ دوازدهم، تهران: کویر.
• طباطبایی، سیدجواد (1400). تاریخ اندیشۀ سیاسی در ایران، ملاحظاتی در مبانی نظری. چاپ چهارم، تهران: انتشارات مینوی خرد.
• طباطبایی، سیدجواد (1400). تأملی دربارۀ ایران، ج 1: دیباچه¬ای بر نظریۀ انحطاط ایران با ملاحظات مقدماتی در مفهوم ایران. تهران: مینوی¬خرد.
• طباطبایی، سیدجواد (1400). ملاحظات دربارۀ دانشگاه. چاپ سوم، تهران: مینوی¬خرد.
• طباطبایی، سیدجواد (1401). تأملی دربارۀ ایران، ج 2 : نظریۀ حکومت قانون در ایران، بخش دوم: مبانی نظریۀ مشروطه¬خواهی. تهران: مینوی¬خرد.
• طباطبایی، سیدجواد (1401). ملّت، دولت و حکومت قانون، جستار در بیان نصّ و سنّت. چاپ پنجم، تهران: انتشارات مینوی¬خرد.
• گادامر، هانس-گیورگ (1401). دیالکتیک هگل، مقاله¬هایی از مجموعۀ «فلسفۀ نوین». ترجمۀ پگاه مصلح، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
• ماکیاولی، نیکولو (1397). شهریار. ترجمۀ مرتضی ثاقب¬فر، تهران: نشر مصدق.
• معرفت، محمدهادی (1379). تبیین مفهومی ولایت مطلقه فقیه. فصلنامه حکومت اسلامی، 5 (15)، 112-145. www.rcipt.ir/pdfmagazines/015/015.pdf
• ناقد، خسرو (1398). سنجش دیالکتیک روشنگری. تهران: نشر نی.
• هگل، گئورک ویلهلم (1387). عقل در تاریخ. ترجمه¬ی حمید عنایت، تهران: شفیعی.
• ورعی، سیدجواد (1401). مفهوم اطلاق در نظریۀ ولایت مطلقه فقیه و الزامات آن از دیدگاه امام خمینی. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
• Boroujerdi, M & Shomali, A. (2015). The Unfolding of Unreason: Javad Tabatabai's Idea of Political Decline in Iran. Iranian Studies, 48(6), 949-965. DOI: https://doi.org/10.1080/00210862.2014.926661
• Dostdar, A. (1991). Refusal to Think in Religious Culture. Paris: Khavaran Publications. [In Persian]
• Gadamer, H.-G. (2022). Hegel's Dialectic, essays from the "New Philosophy" collection. translated by Pegah Mosleh, Tehran: Scientific and Cultural Publications. [In Persian]
• Haghighat, S.S. (2020). Review and criticism of political texts in the field of Islam and Iran. Tehran:Kavir. [In Persian]
• Hegel, G.W.F. (1942). Philosophy of Right. trans. T.M. Knox, Oxford: Oxford University Press.
• Hegel, G.W.F. (1987). Phänomenologie des Geistes. Stuttgart: Reclam.
• Hegel, G.W.F. (2008). Reason in History. translated by Hamid Enayat, Tehran: Shafi'i. [In Persian]
• Machiavelli, N. (2018). The Prince. translated by Morteza Saqib Far, Tehran: Mosaddegh Publishing. [In Persian]
• Marefat, M.H. (2000). The conceptual explanation of the absolute sovereignty of the jurist. Islamic Government Quarterly, 5(15), 112-145. www.rcipt.ir/pdfmagazines/015/015.pdf
• Naghed, K. (2019). Analyzing Dialectic of Enlightenment. Tehran: Ney Publishing. [In Persian]
• Ollman, B. & Smith, T. (2008) Dialectics for the New Century. London: Palgrave Macmillan.
• Strauss, L. (1972). Political Philosophy and the Crisis of Our Time. in George J. Graham and George W. Carey, eds., The Post-Behavioral Era, New York: David McKay.
• Tabatabaei, S.J. (1400). History of Political Thought in Iran: Considerations in Theoretical Foundations. 4th edition, Tehran: Minooye Kherad Publication [In Persian]
• Tabatabaei, S.J. (1400). Reflections on Iran, Vol. 1: an introduction to the theory of Iran's decline with preliminary remarks on the concept of Iran. Tehran: Minooye Kherad Publication. [In Persian]
• Tabatabaei, S.J. (1401). Reflections on Iran, Vol. 2: Theory of the rule of law in Iran, Part II: Fundamentals of the theory of constitutionalism. Tehran: Minooye Kherad Publication. [In Persian]
• Tabatabai, S.J. (1400). Considerations about the University. third edition, Tehran: Minooye Kherad Publication. [In Persian]
• Tabatabai, S.J. (1401). nation, state and the rule of law, an essay on the interpretation of text and tradition. fifth edition, Tehran: Minooye Kherad Publication. [In Persian]
• Tabatabai, S.J. (2018). Decline of Political Thought in Iran: Speech on the Theoretical Foundations of Iran's Decline. New Edition, 12th Edition, Tehran: Kavir. [In Persian]
• Taghavi, S.M.N. (2004). Durability of Political Thought in Iran: An Analytical Evaluation of the Decay Theory of Political Thought. Qom: Bustan Ketab Institute. [In Persian]
• Varai, S.J. (2022). The concept of applicability in the theory of the absolute authority of the jurist and its requirements from Imam Khomeini's point of view. Tehran: Imam Khomeini Institute for Editing and Publishing; Qom: Hoza Research Institute and University. [In Persian]
• Zarin Koob, A. (1374). Book of Days: Collection of Speeches, Thoughts and Searches. Tehran: Scientific. [In Persian]