شناسایی ویژگی های اثرگذار معماری اقامتگاه های بوم گردی در ایجاد حس رضایتمندی گردشگران در نواحی روستایی گیلان

محورهای موضوعی : معماری و شهرسازی و سکونتگاههای انسانی

پریسا شاه وردی ¹ , سیده مامک صلواتیان ^{2 *} , حسین صفری ³

1 - گروه معماری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.
2 - گروه معماری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران.
3 - گروه معماری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

تاریخ دریافت : 1403/06/26 تاریخ پذیرش : 1403/09/21 تاریخ انتشار : 1404/01/15

کلید واژه: بوم‌گردی, اقامتگاه بوم‌گردی, رضایتمندی گردشگر, کیفیت معماری, مناطق روستایی گیلان,

چکیده مقاله :

در فضای رقابتی موجود، اقامتگاه‌های بوم‌گردی برای بقا نیازمند بهبود عملکرد خود و جلب رضایتمندی گردشگران هستند. کیفیت معماری بنای اقامتگاه‌های بوم‌گردی به عنوان عاملی کلیدی در این زمینه ایفای نقش می­­نماید. هدف از انجام پژوهش حاضر واکاوی و شناسایی مولفه­های اثرگذار معماری اقامتگاه­ها در جلب رضایتمندی گردشگران  می­باشد. پژوهش از نوع کاربردی و توسعه­ای بوده و با رویکرد تحلیل محتوا و با بهره­گیری از روش داده بنیاد انجام یافته است. اطلاعات موردنیاز به صورت ترکیبی کتابخانه­ای و روش میدانی و از طریق 31 مصاحبه نیمه‌ساختاریافته به­دست آمده است. تحلیل یافته­ها توسط نرم افزار مکس­کیو­دی­ای صورت پذیرفت. حوزه مورد مطالعه، مناطق روستایی استان گیلان را شامل می­گردد. با بررسی اطلاعات حاصله از مصاحبه­ها در گام اول کدگذاری باز انجام و 90 مفهوم شناسایی شد. سپس مفاهیم در قالب 19 مقوله گسترده دسته­بندی شده و در نهایت 4 مقوله اصلی شامل بر ویژگی­های فرهنگی­تاریخی و هویتی معماری، کیفیت فضایی، ریزفضاهای خدماتی و مصالح و جزئیات بنا به­عنوان مولفه­های اثرگذار معماری در جلب رضایتمندی گردشگران  شناسایی شدند. براساس نتایج پژوهش، بهره‌گیری از بناهای کهن، الهام از الگوهای معماری بومی منطقه جهت احداث اقامتگاه‌های جدید، توجه به اصول معماری پایدار، ایجاد دید و منظر، نورگیری مناسب اتاق‌ها، درنظرگرفتن تلار و ایوان با تناسبات و جهت‌گیری مشابه الگوهای بومی، درنظر گرفتن فضای تعامل و دورهمی به صورت فضای بسته، نیمه‌باز و باز، استفاده از مبلمان سنتی، وجود حمام و سرویس بهداشتی در اتاق‌ها در مطلوبیت اقامتگاه­های بوم­گردی اثرگذار خواهد بود.

چکیده انگلیسی:

In the current competitive environment, ecotourism accommodations need to improve their performance and satisfy tourists to survive. The architectural quality of ecotourism residences plays a key role in this field. The purpose of the present research is to analyze and identify the effective components of the architecture of the residences in attracting the satisfaction of the tourists. The research is the type of applied and developmental studies and has been conducted by content analysis using a ground theory method. The required information was obtained through a combination of library studies and field methods and through 31 semi-structured interviews. The findings were analyzed by MAXQDA software. The study area includes the rural areas of Guilan province. By examining the information obtained from the interviews, in the first step, open coding was done and 90 concepts were identified. Then the concepts are categorized in the form of 19 broad categories and finally 4 main categories include the cultural-historical and identity characteristics of architecture, spatial quality, service microspaces and building materials and details as the effective components of architecture in gaining satisfaction. Tourists were identified. Based on the results of the research, the use of old buildings, inspiration from local architectural patterns of the region for the construction of new residences, paying attention to the principles of sustainable architecture, creating a view and landscape, suitable lighting for the rooms, considering the hall and porch with the same proportions and orientation as the local patterns, considering the space Interaction and gathering in the form of closed, semi-open and open space, use of traditional furniture, the presence of bathroom and toilet in the rooms will be effective in the desirability of ecotourism accommodations.

منابع و مأخذ:

آریان پور، آزاد؛ جمشیدی، علیرضا و جمینی، داوود. (1391). بررسی و تحلیل تبلیغات کلامی و تاثیر آن بر جذب گردشگران روستایی مطالعه موردی روستای پالنگان. اولین همایش ملی گردشگری و طبیعت گردی ایران زمین، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، شرکت هم اندیشان محیط زیست فردا.
آقایی، پرویز؛ رضویان، محمدتقی؛ سعیدی راد، مجید و خرایی، مصطفی. (1394). تحلیل مولفه‌های تاثیرگذار بر رضایت‌مندی از مقاصد گردشگری (موردپژوهی: گردشگران شهرستان قروه). فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 4(14)، 113-97.
اصغرزاده، سمیه؛ عباسی، عنایت و چوبچیان، شهلا. (1402). تعیین¬کننده¬های رضایتمندی و وفاداری گردشگران روستایی نسبت به اقامتگاه‌های بوم¬گردی استان گیلان. روستا و توسعه، سال 26(1)، 167-192. doi.org/10.30490/rvt.2023.354731.1365
باباصفری، نافع. (1398). تجزیه و تحلیل داده‌های کیفی در مکس کیو دی ای. چاپ اول، قم: انتشارات لوگوس.
برزگر، صادق. (1397). سنجش میزان رضایتمندی از کیفیت محیط مکان‌های گردشگری (مطالعه موردی: شهر گرگان. گردشگری شهری). 5(4)، 18-1. doi.org/10.22059/jut.2019.268238.553
حسنوند، احسان و حسنوند، اسماعیل. (1390). امکان¬سنجی گردشگری روستایی و آثار آن بر توسعه روستایی (بررسی موردی منطقه کهمان در شهرستان سلسله). توسعه روستایی. 3(2)، 187-200.
حلاج ثانی، محمدکاظم؛ مولائی هشجین، نصرالله و قریشی، محمدباسط. (1404). تحلیل نقش سیاست¬های گردشگری در افزایش روحیه و انگیزه کارآفرینی در روستاهای شهرستان رامسر. فصلنامه مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 20(1)، 14-1.
dor: 20.1001.1.25385968.1404.20.1.1.2
دوستی ایرانی، مهناز و باصولی، مهدی. (1400). تقاضای اقامتگاه بوم¬گردی مبتنی بر درک مزایای آن برای مقصد و هنجارهای ذهنی گردشگر: تاکیدی بر لزوم بازاریابی معنوی (مطالعه موردی: اقامتگاه¬های بوم¬گردی شهر یزد). فصلنامه برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، 10(38)، 144-125. doi.org/10.22080/JTPD.2021.21116.3504
رجبی، پرویز؛ مولائی هشجین، نصرالله و معتمدی¬مهر، اکبر. (1402). تبیین نقش اجتماعی-فرهنگی گردشگری در توسعه روستایی (مطالعه موردی: روستاهای جنوب غربی گیلان). فصلنامه مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 18(3)، 211-224.
dor: 20.1001.1.25385968.1402.18.3.8.9
رستم پیشه، مریم؛ نصیرسلامی، سیدمحمدرضا و تیزقلم زنوزی، سعید. (1398). ارزیابی و تحلیل تطبیقی ساختار کالبدی اقامتگاه‌های بوم‌گردی (مورد مطالعه: اقامتگاه‌های بوم‌گردی تلارخانه بردبار و دیلمای گشت استان گیلان). نشریه برنامه ریزی توسعه کالبدی، 6 (2)، 111-132. doi.org/10.30473/psp.2019.6071
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا؛ رمضان‌نژاد، یاسر و پورطاهری، مهدی. (1396). سنجش رضایت گردشگران از مقاصد گردشگری ساحلی مناطق روستایی استان گیلان. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 49(3)، 585-571. doi.org/10.22059/jhgr.2016.56925
رئیسی‌نژاد، امیرافشین؛ جهانبخش، حیدر و میر حسینی، سیدمحمد. (1400). بررسی ارتباط ساختار معماری اقامتگاه‌های بوم‌گردی با میزان رضایتمندی گردشگران مطالعه موردی: اقامتگاه‌های بوم‌گردی روستای جنت‌رودبار، رامسر، استان مازندران. فصلنامه گردشگری و توسعه، 10(1)، 94-81. doi.org/10.22034/jtd.2020.215665.1941
رئیسی‌نژاد، امیرافشین؛ میر حسینی، سیدمحمد؛ جهانبخش، حیدر و تیموری، محمود. (1401). ارزیابی میزان رضایتمندی گردشگران از کیفیت معماری اقامتگاه‌های بوم‌گردی با هدف تبیین ضوابط ساماندهی آن¬ها (مطالعه موردی: اقامتگاه‌های بوم‌گردی روستایی تنکابن، استان مازندران). روستا و توسعه، 25(4)، 44-19. doi.org/10.30490/rvt.2021.354210.1344
سازمان مدیریت و برنامه¬ریزی استان گیلان. (1402). سالنامه آماری استان گیلان. معاونت آمار و اطلاعات.
سلیمانی، منصور؛ محمدنژاد، علی؛ خدادادی، پروین و عطایی، وحید. (1394). سنجش رضایتمندی گردشگران از شهر مهاباد با تاکید بر گردشگری خرید. فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، 3(10)، 155-139. dor/20.1001.1.23452870.1394.3.10.9.7
سیدهاشمی، ندا. (1398). نقش تصویر برند اقامتگاه‌های بوم‌گردی بر روی وفاداری گردشگران (مورد مطالعه:گردشگران اقامتگاه‌های بوم‌گردی در شهرستان کاشان). پایان‌نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد رشته اکوتوریسم، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران. استاد راهنما: سید سعید هاشمی.
شفیعی، زاهد و ربانی، راضیه. (1397). بوم‌گردی و اقامتگاه‌های دوستدار طبیعت. جلد اول، تهران: انتشارات مهکامه.
صالحی، صادق و حبیبی، سونا. (1402). تأثیر برنامه های توسعه اجتماعی بر رفتارهای محیط¬زیستی (مورد مطالعه: مناطق روستایی استان گیلان). توسعه محلی (روستایی-شهری)، 15(1)، 115-88. doi.org/10.22059/jrd.2023.363253.668807
فخر جمالی، هاله؛ صحرایی‌نژاد، نسیم و موسوی فاطمی، حسین. (1400). تحلیل پهنه‌بندی توسعه پایدار بوم‌گردی روستایی با بهره‌گیری از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) (موردپژوهی: روستای سردابه استان اردبیل). معماری و شهرسازی پایدار، 9(2)، 77-65. doi.org/10.22061/jsaud.2021.7430.1790
فروتن، زهرا؛ مولائی هشجین، نصرالله و قریشی، محمد باسط. (1404). بررسی اثرات زیست¬محیطی و اجتماعی گردشگری روستایی در روستاهای شهرستان رودسر در دو دهه اخیر. فصلنامه مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 20(3)، 11-1.
dor: 20.1001.1.25385968.1404.20.3.1.6
کیانی سلمی، صدیقه؛ شاطریان، محسن و شیخ‌زاده، فاطمه. (1398). تحلیل کیفیت و تبیین مطلوبیت اقامتگاه‌های سنتی کاشان و نقش آن در رضایتمندی گردشگران شهری. مجله جغرافیا و توسعه فضای شهری، 6(10)، 184-165. doi.org/10.22067/gusd.v6i1.72612
گودرزوند چگینی، مهرداد و مولائی هشجین، نصرالله. (1388). تحلیلی پیرامون راهکارهای توسعه صنعت گردشگری در استان گیلان. فصلنامه مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 4(8)، 192-179. https://sanad.iau.ir/Journal/jshsp/Article/1032798
لطیفیان، محمد؛ شریف‌زاده، محمد شریف؛ عبداله‌زاده، غلامحسین و ملاحسینی، ابوالفضل. (1399). بررسی کیفیت خدمات و تمایل به استفاده مجدد در کسب‌و‌کارهای محلی: مورد اقامتگاه‌های بوم‌گردی در استان گلستان. نشریه راهبردهای کارآفرینی در کشاورزی، 7(13)، 24-34. doi.org/10.52547/jea.7.13.24
لهونیان، وریا؛ سالم، محمد دانا و منوچهری، سوران. (1402). تحلیلی بر شرایط توسعه و عملکرد اثربخش اقامتگاه¬های بوم¬گردی در نواحی روستایی پیرامون تالاب زریوار شهرستان مریوان مبتنی بر رویکرد سیستمی مدیریت گردشگری. مجله جغرافیا و برنامه¬ریزی محیطی، 34(4)، 68-43. doi.org/10.22108/gep.2023.134860.1539
محمدی گرفمی،علیرضا؛ آمار، تیمور و قریشی، محمدباسط. (1403). تحلیل نقش اقامتگاههای بومگردی در نظام گردشگری با تاکید بر بعد اقتصادی (مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان رشت). فصلنامه مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 18(3)، 212-199.
dor: 20.1001.1.25385968.1403.19.1.11.5
مهتا، هیتش؛ ال باییز، آنا و اولوگلین، پائول. (1398). دستورالعمل‌های جهانی برای ایجاد و توسعه اقامتگاه‌های بومی (بوم‌گردی)، ترجمه تقی اکبرپور، جلد اول، تهران: انتشارات مهکامه.
مهدوی‌نژاد، محمدجواد و بهرامی، منیره. (1393). نسبت یادمان‌گرایی و پایداری در معماری معاصر ایران، نمونه: مساجد معاصر. معماری و شهرسازی پایدار، 2(1)، 56-43. dor/20.1001.1.25886274.1393.2.1.4.7
نظری زاده دهکردی، نرگش؛ عباسی، رسول؛ و معینی، حسین. (1402). ارائه چهارچوب کیفیت خدمات اقامتگاههای بومگردی استان چهارمحال و بختیاری. گردشگری و توسعه، 12(2)، 15-33. doi.org/ 10.22034/JTD.2022.342251.2614
وثوقی، لیلا و دادورخانی، فضیله. (1395). مروری بر رویکردها و مدل‌های برنامه‌ریزی گردشگری. چاپ اول، تهران: انتشارات مهکامه.
هزارجریبی، جعفر و نجفی، ملک محمد. (1391). بررسی جامعه‌شناختی عوامل موثر بر توسعه گردشگری در ایران با رویکرد جذب گردشگران خارجی. فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، 23(3)، 146-133. dor/20.1001.1.20085362.1391.23.3.8.0
Huyen Le, B., Binh Le, T., Chinh Le, H., Hieu Le, Q., & Ngo, C. (2020). Examining the structural relationships of destination image and tourist satisfaction. Management Science Letters, 10(9), 1993-2000. doi.org/10.5267/j.msl.2020.2.013
Kanoknon, S. (2009). Tourist motivation to use homestays in Thailand and their satisfaction based on the destination's cultural and heritage-based attribute (Master of Science). Academic University of Missouri Columbia. Prebensen.
Song, H., Van der Veen, R., Li, G., & Chen, JL. (2012). The Hong Kong tourist satisfaction index. Annals of Tourism Research, 39(1), 459-479. doi.org/10.1016/j.annals.2011.06.001
Suhartanto, D., Brien, A., Primiana, I., Wibsono, N., & Triyuni, N. (2019). Tourist loyalty in creative tourism: the role of experience quality, value, satisfaction, and motivation. Current Issues in Tourism, 23(12), 1-13. doi.org/ 10.1080/13683500.2019.1568400