ارزیابی تأثیر گسترش آبیاری تحت فشار در تغییر ساخت زراعی، الگوی کشت و راندمان تولید (مطالعه موردی: شهرستان میاندوآب)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ایعبدالحمید نظری 1 * , رضا منافی آذر 2 , عبداله عبدالهی 3
1 - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، ایران
2 - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی تهران، تهران، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، ایران
کلید واژه: سیستمهای آبیاری تحت فشار, الگوی کشت و میزان تولید, شهرستان میاندوآب,
چکیده مقاله :
اختصاص حجم عظیمی از توان اجرایی و اعتبارات دولتی و گذشت چندین سال از استفاده و گسترش سیستم های آبیاری تحت فشار در کشور ایجاب می کند نقاط قوت و ضعف این طرح متناسب اهداف اولیه آن شناسایی شده تا راهنمایی برای تعیین راهبردهای آینده باشد. این مطالعه جهت بررسی و ارزیابی سیستم های آبیاری تحت فشار در شهرستان میاندوآب به منظور اثرگذاری بر ساخت زراعی، الگوی کشت و راندمان تولید محصولات زراعی انجام گردید. بر اساس نتایج بدست آمده با توجه به ماهیت سیستم ها و طراحی برای اراضی بزرگ مقیاس، یکپارچگی اراضی و کاهش تعداد قطعات در بین بهره برداران محسوس می باشد و از سوی دیگر با اجرای سیستم های آبیاری بارانی مساحت کشت چغندرقند افزایش شدیدی (دو برابر) نشان می دهد. نتایج ارزیابی اثر سیستم ها بر میزان تولید محصولات زراعی تحت کشت منطقه نشان داد میانگین تولید گندم، جو و چغندرقند به ترتیب 1/31، 0/52 و 31/84 تن در هکتار افزایش یافته است. بطور کلی تغییر الگوی کشت و افزایش راندمان تولید در واحد سطح با اجرا و بکارگیری سیستم های تحت فشار رابطه معناداری دارد
Massive allocation of administration power and governmental funds and after several years from use and expansion of pressurized irrigation systems in the country calls for the strengths and weaknesses of this plan identifying primary targets and use them according to as a strategy for future. This study was produced in order to evaluation of influences of pressurized irrigation systems of the cropping pattern and yield of crops. Based on the results these systems were designed large- scale farms and administration of them on the small-scale farms reduce territorial integrity and the number of pieces of land among famers. The other hands the cultivater aread of sugar-beet in creased strongly with the rainy irrigation systems. The results of the Evalution of pressurized irrigation systems on the production of crops under cultivation showed that the average production of wheat, barley and sugar-beet has increased respectively 1.31, 0.52 and 31.84 tons per hectare. In general the changing of crops pattern and efficiency per unit area is significantly associated with implementation of pressurized irrigationn.
1. ابراهیمی، حسین، 1385، ارزیابی عملکرد روشهای آبیاری تحت فشار در استان خراسان، علوم کشاورزی، سال 12، شماره 3.
2. ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا، 1383، توسعه روستایی با تأکید بر جامعه روستایی ایران، نشر نی، تهران.
3. اشرفی، مرتضی، مهربانیان، الهه و احمدپور کاخکی، امیر، 1387، بررسی نظام بهرهبرداری خرد و دهقانی در کشاورزی ایران؛ تنگناها و سیاست و حمایتها، مؤسسه پژوهشهای برنامهریزی و اقتصادی، گروه سیاستهای حمایتی، تهران.
4. اکبری، محمد، 1378، مقایسه روشهای آبیاری سطحی و بارانی روی خصوصیات کمی و کیفی سیب زمینی، نشریه شماره 77/277، مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی.
5. محمدی دینانی، منصور و مهرابی بشرآبادی، حسین، 1379، بررسی اقتصادی تبدیل آبیاری غرقابی به آبیاری تحت فشار در نخلستانهای بم، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 8، شماره.
6. باغانی، جواد، جلینی، محمد و افشار، هادی، 1385، اثر بخشی اجرای آبیاری قطرهای بر کشاورزان استان خراسان رضوی، سمینار علمی طرح آبیاری تحت فشار و توسعه پایدار.
7. ترکمانی، جواد و جعفری، علیمحمد، 1377، عوامل مؤثر بر توسعه سیستمهای آبیاری تحت فشار در ایران، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال 6، شماره 22، تابستان 1377.
8. رکنالدین افتخاری، عبدالرضا، 1373، بررسی دیدگاههای مختلف در ارتباط با فرآیند یکپارچه سازی اراضی زراعی (قسمت اول)، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال دهم، شماره 1.
9. سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور، 1384، سیاستها و خط مشیهای بخش آب و کشاورزی برنامه چهارم توسعه، سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور، تهران.
10. سلطانی، غلامرضا، 1370، تهیه برنامه توسعه کشاورزی با استفاده از روش برنامهریزی ریاضی، نخستین کنفرانس برنامهریزی و توسعه، انتشارات مؤسسه عالی پژوهش در برنامهریزی و توسعه ایران، تهران.
11. سلطانی، غلامرضا ،1373، تعیین آب بها و تخصیص بهینه آب در اراضی زیر سد درودزن، دانشگاه شیراز، طرح پژوهشی شماره 31.
12. کرباسی، علیرضا، 1380، تحلیل اقتصادی طرح توسعه آبیاری تحت فشار در استان خراسان، اقتصاد کشاورزی و توسعه، اسل9، شماره 36.
13. معظمی گودرزی، محسن، 1388، کاهش ضایعات میوه از آرزو تا واقعیت، ماهنامه دام، کشت و صنعت، شماره 111، اردیبهشت 1388
14. منافی آذر، رضا، 1390، تحلیل فرآیند اجرای سیستمهای آبیاری تحت فشار و تأثیر آن در توسعه روستایی شهرستان میاندوآب، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه پیام نور گنبدکاووس.
15. ولیزاده، ناصر، 1382، روند توسعه سیستمهای آبیاری تحت فشار در ایران، کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران، تهران.
16. Musavi, s.H., Khalilian, S., & Vakilpur, S., 2007, The effect of use pressurize irrigation system on technical efficiency of potato farms (Case study Shahrekord Township), Pajouhesh & Sazandegi No 76 pp: 171-178.
17. Wichelns, D., 1997, Economic analysis of sprinkle and siphon tube irrigation systems, with implications for public policies, agr, water, man, 32: 259- 273.
18. Bendale S.K & H.S Chauhan., 1995, Economic analysis of micro irrigation of peregrination in india microirrigation for a changing world, procuding of the fifth international microirrigation congress, Florida.
_||_