تحلیلی بر وضعیت شاخص‌های بازآفرینی شهری در بافت‌های تاریخی (مطالعه موردی: بافت تاریخی رشت)
حمید رحیمی
1
(دانشجوی دکتری رشته جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران)
جلال عظیمی آملی
2
(دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد نور، دانشگاه آزاد اسلامی، نور، ایران)
نصرالله مولائی هشجین
3
(استاد گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران)
کلید واژه: رشت, بافت تاریخی, بازآفرینی, محله‌های تاریخی,
چکیده مقاله :
توسعه شهری قرارگرفته‌اند. در کشور ایران برخورد مناسبی با این بافت‌ها نشده و اقدامات صورت گرفته تأثیر قابل‌توجهی در بهبود آن‌ها نداشته است. شهر رشت از نقاط شناخته‌شده گردشگری استان گیلان و کشور است. عدم توجه به ارزش تاریخی و پتانسیل‌های موجود، بافت تاریخی شهر را در معرض تهدیدات فراوان ازجمله از بین رفتن هویت، نابسامانی‌های بصری و فرسودگی آثار تاریخی قرار داده است. هدف: هدف اصلی از انجام این پژوهش، تحلیلی بر وضعیت شاخص‌های بازآفرینی در بافت‌های تاریخی شهر رشت است. روش‌شناسی تحقیق: روش انجام این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از تکنیک پرسشنامه استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش تعداد خانوارهای ساکن در محلات تاریخی شهر رشت بود. بر اساس سرشماری سال 1395 تعداد کل خانوار در جامعه آماری پژوهش، 26921 نفر است. حجم نمونه با توجه به فرمول کوکران و با خطای 05/0 و با در نظر گرفتن آمار جمعیتی محدوده موردمطالعه 382 سرپرست خانوار تعیین شد. برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از آزمون‌های آماری با استفاده از نرم‌افزار SPSS استفاده‌شده است همچنین از تکنیک TOPSIS نیز برای رتبه‌بندی و تحلیل محله‌های تاریخی استفاده‌شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: شهرستان رشت، استان گیلان. یافته‌ها: یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد میانگین برای شاخص بازآفرینی شهر رشت برابر با 79/2 شد که نشان از سطح نزدیک به متوسط رو به پایین دارد. همچنین یافته‌ها بیانگر این است که وضعیت بعد اقتصادی با میانگین 196/3 نسبت به سه بعد دیگر در بافت‌های تاریخی شهر رشت بهتر است. بعد زیست‌محیطی با نمره میانگین 808/2 در رتبه دوم قرار گرفت. نهایتاً ابعاد کالبدی و اجتماعی نیز به ترتیب با نمرات میانگین 540/2 و 474/2 در رتبه‌های سوم و چهارم قرار گرفتند. نتایج: در نتایج تحقیق نشان داد شاخص‌های بازآفرینی بافت‌های تاریخی شهر رشت از وضعیت مناسبی برخوردار نیست و لازم است تا مدیریت شهری از طریق تهیه و تدوین طرح‌های ویژه بازآفرینی در این مسیر گام بردارد. نتایج تحقیق همچنین نشان می‌دهد که در طرح‌های ویژه بازآفرینی هر محله باید بر ظرفیت‌های درونی و پتانسیل‌های محلات تمرکز کرد و از ارائه الگوها و طرح‌های تیپ و یکنواخت و مشابه جلوگیری شود.
چکیده انگلیسی :
Introduction: The centers and historical contexts of the cities have been exposed to the adverse effects of urban development more than other urban areas due to the new developments of urbanization and the resulting problems. Undoubtedly, the historical and ancient context is one of the most important challenges facing cities, especially in recent decades, and is a major concern for urban management. In Iran, these tissues have not been properly dealt with and the measures taken have not had a significant effect on their improvement. Research aim: The main purpose of this research is to analyze the status of regeneration indicators in the historical contexts of Rasht city. Methodology: The method of conducting this research is descriptive-analytical. Questionnaire technique was used to collect information. Studied Areas: Rasht conty, Giulan Porvince. Results: the average of total index in Rasht city was equal to 2.79, which indicates a close to average level. Also, the findings indicate that the status of the economic dimension with an average of 3.196 is better than the other three dimensions in the historical neighborhoods of Rasht city. The environmental dimension was ranked second with an average score of 2.808. Finally, the physical and social dimensions were ranked third and fourth respectively with average scores of 2.540 and 2.474. The results of the T-test showed that the situation of regeneration indicators in the historical neighborhoods of Rasht city is not suitable, and basic management and functional measures should be taken to improve this situation. The results of the survey for the neighborhoods showed that the "Historical Bazar neighborhood" which is known as the primary core of the city, has won the first rank among other ancient and historical neighborhoods in terms of regeneration dimensions. (0.7455). this neighborhood has the highest weight from the economic point of view. (0.2013). Also, Someeh Bijar neighborhood has the lowest rank among the studied neighborhoods in terms of regeneration dimensions. (0.3707) Conclusion: The historical neighborhoods of Rasht city do not have a suitable condition and it is necessary for the urban management to take steps in this direction through the preparation and compilation of special regeneration plans. The results of the research also show that in the special regeneration plans of each neighborhood, one should focus on the inner capacities and potentials of the neighborhoods and to prevent the presentation of uniform and similar patterns and designs.