چیستی و چرایی نفی خواطر در عرفان اسلامی

محورهای موضوعی : مسیحیت

قربان ولیئی محمدآبادی ¹ , حوریه هاشمی کوچکسرایی ²

1 - استادیار دانشگاه زنجان، ایران
2 - کارشناس ارشد دانشگاه ادیان و مذاهب، رشته تصوف و عرفان اسلامی، قم، ایران

تاریخ دریافت : 1394/08/21 تاریخ پذیرش : 1394/08/21 تاریخ انتشار : 1394/05/01

کلید واژه: عرفان, سلوک عرفانی, سالک, خواطر, نفی خواطر,

چکیده مقاله :

یکی از عناصر بنیادین سلوک در عرفان اسلامی نفی خواطر است که به معنای پاکسازی ضمیر و ذهن از هر گونه اندیشه ها، واردات و صورت هاست. نفی خواطر از آموزه هایی است که سالک از ابتدای سیر سلوکی خویش تا آخرین منازل آن- که فنای فی الله است- ملزم به کوشش برای تحقق آن خواهد بود و تنها در صورت تحقق کامل نفی خواطر و تخلیة باطن است که وجود سالک شایستة پذیرش انوار و تجلیات الهی، و سزاوار رسیدن به منزل جانان خواهد شد. با درک نقش اساسی نفی خواطر در طریقت عرفانی، این مقاله در پی آن است که چرایی و چگونگی این مفهوم را بررسی کند و افزون بر ارائة روش هایی برای تحقق آن، ضمن بیان اجمالی ارتباط نفی خواطر با دیگر عناصر سلوکی، ثمرات و نتایجی را که نفی خواطر در مسیر رسیدن به مقصود به بار می‌آورد، تبیین نماید. از آنجا که لازمة پرداختن به نفی خواطر، شناخت ماهیت و انواع خواطر، و روش تشخیص آنها است، پیش از ورود به بحث، این موضوع مورد بررسی قرار می‌گیرد.

چکیده انگلیسی:

One of the fundamental elements of mystical journey in Taßawwuf is nafy al-Khawāãir (negation of thoughts), which means cleansing of the mind from all thoughts and images. The mystic has to work on this concept from the first stage of his journey up to the last, which is anihilation in God. Only with full negation of thoughts, can the mystic receive divine lights and manifestations. This essay attempts to emphasize the role of nafy al-khawāãir by investigating its cause, function, and consequences, and by introducing thoughts (khawāãir), their types, and the method of their recognition.