ماهیت روح القدس از دیدگاه قرآن کریم و کتاب مقدس

محورهای موضوعی : مسیحیت

جمشید سرمستانی ¹ (دانشجوی دکتری ادیان و عرفان، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
علیرضا ابراهیم ² (استادیار واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
طاهره حاج ابراهیمی ³ (دانشیار گروه ادیان و عرفان، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/09/28 تاریخ پذیرش : 1399/09/28 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: روح القدس, قرآن کریم, کتاب مقدس, اسلام, مسیحیت,

چکیده مقاله :

روح القدس یکی از مفاهیم مشترک میان متون مقدس اسلامی و مسیحی است که نقشی قابل توجه را در جهان‌بینی این دو سنت دینی بر عهده دارد. یافته‌های این تحقیق بیانگر آن است که در هر دو کتاب، روح القدس یک وجود یا مخلوق الهی است که به اعتبار برخی آیات، نامتشخص و به اعتبار آیاتی دیگر، متشخص است. بعضی مصادیق نشان می دهند که او مخلوقی برتر از ملائک است و قراین دیگر، وی را فرشته می‌دانند. هم‌چنین، شواهدی مبنی بر این‌همانی روح القدس و جبرئیل در قرآن و کتاب مقدس وجود دارد که از آن‌ها می توان مشارکت وی در آفرینش و ادارة عالم را استنباط نمود. به همین اعتبار، روح القدس تجلی حضور مشهود خداوند و قدرت الهی در زمین است که نابودی اقوام متمرّد، انتقال پیام الهی به اولیا و یاری ایشان در انجام معجزات را بر عهده دارد. با این وصف، می توان روح القدس را دست کم از نظر ماهیت، جزو مفاهیمی دانست که قرآن آن‌ها را در امتداد کتاب مقدس تصدیق نموده است.

چکیده انگلیسی:

The Holy Spirit is one of the common concepts between Islamic and Christian scriptures which plays a significant role in the worldview of these two religious traditions. This descriptive-comparative study seeks to elucidate the nature of The Holy Spirit in the Bible, the Holy Quran, and their interpretations. The findings of this study indicate that in both books, The Holy Spirit is one of the divine creatures that is personified in some verses, and non-personified in other verses. Some examples show that He is a superior creature to the angels and others believe that He is an angel. There is also evidence that The Holy Spirit and Gabriel are the same in the Qur'an and the Bible, from which their contribution to the creation and administration of the world can be deduced. Similarly, the Holy Spirit is the manifestation of God's "visible presence" and "divine power" on earth that destroys the disobedient nations, transmitting the divine message to divine authorities, and helping them perform miracles. So the "Holy Spirit" can, at least in nature, be regarded as one of the concepts that the Qur'an has "affirmed" throughout the Bible.  

منابع و مأخذ:

• ابن اثیر، عزالدین، اسد الغابة فى معرفة الصحابة، بیروت، دار الفکر، 1409ق.


• ابن جوزى، ابوالفرج عبدالرحمن بن على، زاد المسیر فى علم التفسیر، تحقیق: عبدالرزاق المهدی، بیروت، دار الکتاب العربی، 1422ق.


• ابن شهر آشوب مازندرانى، محمّد بن على، مناقب آل أبی طالب علیه السلام (لابن شهرآشوب)، قم، علامه، 1379ق.


• ابن عاشور، محمّدبن طاهر، التحریر والتنویر، بی‌جا، بی‌نا‌، بی‌تا.


• ابن عباد، صاحب، المحیط فی اللغة، بیروت لبنان، عالم الکتاب، 1414ق.


• ابن عجیبه، احمد بن محمّد، البحر المدید فى تفسیر القرآن المجید، تحقیق: احمد عبدالله قرشى رسلان، قاهره، ناشر دکتر حسن عباس زکى، 1419ق.


• ابن‌منظور، ابوالفضل جمال‌الدین محمّدبن مکرم، لسان العرب، بیروت، نشر دارالحیاء التراث العربی، 1408ق.


• ابوالفتوح رازى، حسین بن على، روض الجنان و روح الجنان فى تفسیرالقرآن، تحقیق: محمّد جعفر یاحقى و محمّد مهدى ناصح، مشهد، بنیاد پژوهشهاى اسلامى آستان قدس رضوى، 1408ق.


• آندرهیل، اِوِلین، عارفان مسیحی، ترجمة حمید محمودیان و احمدرضا مؤیدی، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، چاپ سوم، 1392ش.


• اندلسی، ابو حیان محمّد بن یوسف، البحر المحیط فى التفسیر، تحقیق: صدقی محمّد جمیل، بیروت، دارالفکر، 1420ق.


• جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، بیروت لبنان، دارالعلم للملایین، 1410ق.


• رامپوری، غیاث‌الدین، غیاث‌اللغات، تهران، نشر امیرکبیر، 1342ش.


• الزبیدی، سیدمرتضی الحسینی، تاج العروس من جواهر القاموس، تحقیق حسین نصّار، کویت، التراث العربی، 1969م.


• سبزواری نجفی، محمّدبن حبیب‌الله، ارشادالاذهان الی تفسیرالقرآن، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، 1419ق.


• شبر، سید عبدالله، تفسیرالقرآنالکریم( شبر)، بیروت، دارالبلاغة للطباعة و النشر،1412ق.


• طباطبایى، سیدمحمّدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، تهران، دار الکتب الاسلامی، چاپ سوم، 1397ق.


• طبرسی، فضل بن حسن، جوامع الجامع، ابوالقاسم گرجی، تهران، نشر سمت، 1377ش.


• همو، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1379ق.


• همو، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصرخسرو، چاپ سوم، 1372ش.


• طیب، سید عبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، نشر اسلام، 1378ش.


• عروسی حویزی، عبدعلی بن‌جمعه، تفسیر نور الثقلین، انتشارات فی تفسیر القرآن اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1415ق.


• فانینگ، استیون، عارفان مسیحی، ترجمة فریدالدین رادمهر، تهران، انتشارات نیلوفر، 1384ش.


• فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تهران، انتشارات الصدر، چاپ دوم، 1415ق.


• قرآن کریم، بدون ترجمه (رسم الخط عثمان طه)


• قرشی، سید علی‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1353ش.


• کتاب مقدس (عهد عتیق و عهد جدید)، ترجمة رابرت بروس و کاراپت اوهانس (معروف به ترجمة قدیم)، 1895م.


• گنابادى، سلطان محمّد، تفسیر بیان السعادة فی مقامات العبادة، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، 1408ق.


• مجلسی، محمّدباقر، بحارالانوار، تهران، انتشارات المکتبه اسلامیه، 1386ش.


• محمّدیان، بهرام، (ویراستار و مسئول گروه ترجمه) دایره المعارف کتاب مقدس، تهران، سرخدار، ۱۳۸۱ش.


• معلوف، لویس، المنجد فی‌اللغه والاعلام، عربی به فارسی، ترجمة محمّدبندر ریگی، تهران، انتشارات ایران، چاپ پنجم، 1384ش.


• مغنیه، محمّد جواد، تفسیر الکاشف، تهران، دار الکتب الإسلامیه، 1424ق.


• مک گراث، آلیستر، درآمدی بر الاهیات مسیحی، مترجم عیسی دیباج، تهران، نشر کتاب روشن، 1385ش.


• مکارم شیرازی، ناصر، الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، قم، نشر مدرسة امام علی‌بن ابی‌طالب، 1421ق.


• میشل، توماس، کلام مسیحی، ترجمه حسین توفیقی، قم، مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب، 1377ش.


• هاکس، مستر، قاموس کتاب مقدس، تهران، نشر اساطیر، 1377ش.


• ولفسون، هری اوسترین، فلسفة آبای کلیسا، ترجمة علی شهبازی، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، 1389ش.


• Antioch believer Web, Is Gabriel the Holy Spirit? http://antiochbeliever.blogspot.com/2012/03/is-gabriel-holy-spirit.htmlBeauchamp, Paul; Holy spirit: Old Testament, Encyclopedia of Christian, Theology, vol.1, Jean-Yves Lacoste(ed.), Routledge, New York, 2005.

- Compellingtruth Web A: The indwelling of the Holy Spirit – What is it? https://www.compellingtruth.org/indwelling-of-the-Holy-Spirit.html

- Compellingtruth Web B: What is the fruit of the Spirit? https://www.Compellingtruth.org /fruit-of-the-Spirit.html

• Copeland, Mark A, The Holy Spirit of God (Studies on The Holy Spirit), Executable Outlines, Copyright, 2016. In: https://executableoutlines.com/pdf/hs_so.pdf


• Ferguson, Sinclair; Who Is the Holy Spirit? Ligonier Ministries, USA, Sanford, 2012.


• Harvestime International Institute, The Ministry of The Holy Spirit.


• Hughes, Robert Davis, The Holy Spirit in the Christian Spirituality, 2005. In: Arthur holder ed., The Blackwell Companion to Christian Spirituality, USA, Blackwell Publishing.


• Lacoste, Jean-Yves, Encyclopedia of Christian Theology, USA, Routledge, the University of Michigan, 2005.


• Laughlin, M. F., Holy Spirit, Devotion to, in Tomas Carson, and Joann Cerrito, The New Catholic Encyclopedia, The Catholic University of America, Washington D. C, Gale Press, Second Edition, vol.7, 2003. http://www.gail.com


• Siger, L. p., Holy Spirit, Iconography of, in Tomas Carson, and Joann Cerrito, The New Catholic Encyclopedia, The Catholic University of America, Washington D. C, Gale Press, Second Edition, vol. 7, 2003. in: http://www.gail.com


• Price, Julius; Shekhinah, in The Encyclopedia of Religion and Ethics, James Hastings (ed.), New York, vol.11, 1985.


• Zumstein, Jean and Andreas Dettwiler, Holy spirit: New Testament, in Encyclopedia of Christian Theology, vol.1, Jean-Yves Lacoste(ed.), Routledge, New York and London, 2005. دانش‌نامة اسلامی http://wiki.ahlolbait.com