خوانش حماسۀ نو در عاشقانه‌های مهدی اخوان‌ثالث
محورهای موضوعی :
رسول معصومی
1
(دانش آموخته دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.)
شهین اوجاق علی زاده
2
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.(نویسنده مسؤول))
کلید واژه: اسطوره, ساختار, اخوان‌ثالث, حماسۀ نو, زینت,
چکیده مقاله :
چکیده اخوان‌ثالث شاعری است که به حق لقب حماسه‌سرای نوپرداز در کنار شاعرانی چون شاملو و سیاوش کسرایی را به خود اختصاص داده است. زبان حماسی او خاصّ خودش می‌باشد که تلفیقی از حماسه کهنه و نو است و نشان از تسلّط او بر متون نظم و نثر قدیم و جدید دارد. در این مقاله آثار او در شش بخش واژگان و ترکیب‌ها، ساختار، صحنه و فضاسازی، زینت‌ها، روحیه‌سازی و لحن و اسطوره و شانزده قسمت به‌گزینی واژگان و اصطلاحات، ترکیب‌های وصفی و اضافی، آغاز و پایان، ساختار کهن دستوری، عشق و مبالغه، فضاسازی، تضادّ و تناقض، وزن و ردیف، تناسب لفظ و معنا، خردورزی، گروه‌بندی جمعی، ستیزه‌جویی اهریمن و اهورا، روایت‌گرایی، قهرمان‌پروری و شهادت پیروزمندانه مورد بررسی و تجزیه و تحلیل توصیفی قرار گرفته و به این نتیجه رسیده است که مهدی اخوان ثالث نه‌تنها شاعری حماسه‌سرا، بلکه شاعری با ویژگی‌های خاصّ حماسۀ نو می‌باشد. بعضی از آثار او مانند: آدمک، خوان‌هشتم، آن‌گاه پس از تندر، قصّۀ شهر سنگستان، کتیبه و باغ من حاکی از تسلّط او بر حماسه‌سرایی می‌باشد. کلید واژه‌ها اخوان‌ثالث، حماسۀ نو ، ساختار، زینت، اسطوره.
Abstract Akhavan Saless is a poet who has rightfully earned the title of the composer of new epic alongside poets such as Siavash Kasraei and Shamlou. His epic language is completely his own creation which is an amalgam of new and old epic and shows his mastery over old and new texts both in prose and verse. This article studies his works in six sections namely lexis and taxis, structure, atmosphere, figures of speech, mood, tone, and myth. Also it examines the following aspects such as preferences for certain diction and terms, descriptive and possessive compounds, beginning and end, old grammatical structure, love and hyperbole, contradiction, meter and rhyme, the concordance of word and its meaning, praising wisdom, classification, the battle between Ahriman and Ahuramazda, narration, heroism, and victorious martyrdom. The results drawn from this study shows that Akhavan is not only the composer of epic, but also he is a poet who composes new epic with its particular characteristics. Some of his works such as Adamak, the eighth trial, then on after the thunder, the story of Sangestan city, and epitaph and my garden are testimony to his mastery in epic composition. Keywords Akhavan Saless, new epic, structure, figure of speech, myth.
- اخوان ثالث، مهدی، (م.امید). (1392). آخرشاهنامه، تهران: زمستان.
- اخوان ثالث،مهدی، (م.امید). (1394). توراای کهن بوم وبردوست دارم، تهران: زمستان.
- اخوان ثالث،مهدی، (م.امید). ( 1376). زمستان، تهران: مروارید.
- اخوان ثالث،مهدی، (م.امید). (1391). سه کتاب (درحیاط کوچک پاییزدر زندان و ...)، تهران: زمستان.
- اخوان ثالث، مهدی، (م.امید). (1392). گزینۀاشعار، تهران: مروارید.
-اسلامی ندوشن، محمّدعلی. (1381). ایران وجهان از نگاه شاهنامه، تهران: امیرکبیر.
- بهار، مهرداد، (1381). پژوهشی دراساطیرایران، تهران: آگاه
- جعفری، اسدالله. (1379). «نگاهی به چگونگی ساختار و معنا در داستان سیاوش»، دورۀ اوّل، فصل‌نامۀ فرهنگ و ادب، شمارۀ 17و18، صص70-74.
- حقوقی، محمّد. (1393). شعرزمان ما2(اخوان ثالث)، تهران، نگاه.
- حقوقی، محمّد. (1387). شعرزمان ما1(احمد شاملو)، تهران، نگاه.
- دیچز، دیوید. (1373). شیوه‌های نقدادبی، بازگردانی محمّد تقی صدقیانی و غلام‌حسین یوسفی،تهران: علمی.
- رزم‌جو، حسین. (1375). انسان آرمانی و کامل در ادبیات حماسی و عرفانی، تهران، امیرکبیر.
-زرین‌کوب، حمید. (1358). چشم‌انداز شعر نو فارسی، مقدّمه بر شعر نو، مسائل و چهره‌های آن، تهران: توس.
- زرین‌کوب، عبدالحسین. (1383). حکایت هم‌چنان باقی است، تهران: سخن.
- سارتر،ژان پل. (1356). اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، بازگردانی مصطفا رحیمی، تهران: مروارید.
- شاهین دژی، شهریار. (1378). شهریار شهر سنگستان (نقد و تحلیل اشعار اخوان ثالث)، تهران: سخن.
- شریفیان، مهدی و سارا رضاپور. (1387). «ویژگی زبانی شعرنیما»، مجلّۀ زبان و ادب فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال ششم، شمارۀ 10، صص67-82.
- شمیسا، سیروس.(1383). انواع ادبی، تهران: پیام‌نور.
- شمیسا، سیروس.(1383). نقدادبی، تهران:فردوس.
- صفا، ذبیح الله. (1389). حماسه سرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.
- عتیق، الرحمان، (1393)، مقام مهدی اخوان ثالث در حماسه سرایی فارسی معاصر، بنگال غربی هند، نشر: دانشگاه ویشوبارتی.
- عموری، نعیم و محبوبه عقیقی. (1393). «واکاوی تطبیقی برخی مضامین ادبیات پای‌داری در شعر اخوان ثالث و امل دنقل»، دو فصل‌نامۀ ادبیات تطبیقی، سال اوّل، شمارۀ1، پاییز و زمستان، صص95-110.
-کاظم خانلو، بیرانوند و ناصر سازمند و فهیمه نسرین. (1394). «تحلیل اسطوره های حماسی در شعر اخوان ثالث» ، مجلّۀ تخصصی سیویلیکا، همایش آینده‌پژوهی علوم انسانی. توسعه، شیراز، دورۀ اوّل، شمارۀ، صص 1-22.
- فتوحی، محمود. (1386). بلاغت تصویر، تهران: سخن.
- کاخی، مرتضی. (1379). باغ بی‌برگی (یادنامۀ مهدی اخوان‌ثالث)، تهران: ناشران.
- یاحقی، محمّد جعفر. (1387). جویبار لحظه‌ها، تهران: جامی.
- اخوان ثالث، مهدی، (م.امید). (1392). آخرشاهنامه، تهران: زمستان.
- اخوان ثالث،مهدی، (م.امید). (1394). توراای کهن بوم وبردوست دارم، تهران: زمستان.
- اخوان ثالث،مهدی، (م.امید). ( 1376). زمستان، تهران: مروارید.
- اخوان ثالث،مهدی، (م.امید). (1391). سه کتاب (درحیاط کوچک پاییزدر زندان و ...)، تهران: زمستان.
- اخوان ثالث، مهدی، (م.امید). (1392). گزینۀاشعار، تهران: مروارید.
-اسلامی ندوشن، محمّدعلی. (1381). ایران وجهان از نگاه شاهنامه، تهران: امیرکبیر.
- بهار، مهرداد، (1381). پژوهشی دراساطیرایران، تهران: آگاه
- جعفری، اسدالله. (1379). «نگاهی به چگونگی ساختار و معنا در داستان سیاوش»، دورۀ اوّل، فصل‌نامۀ فرهنگ و ادب، شمارۀ 17و18، صص70-74.
- حقوقی، محمّد. (1393). شعرزمان ما2(اخوان ثالث)، تهران، نگاه.
- حقوقی، محمّد. (1387). شعرزمان ما1(احمد شاملو)، تهران، نگاه.
- دیچز، دیوید. (1373). شیوه‌های نقدادبی، بازگردانی محمّد تقی صدقیانی و غلام‌حسین یوسفی،تهران: علمی.
- رزم‌جو، حسین. (1375). انسان آرمانی و کامل در ادبیات حماسی و عرفانی، تهران، امیرکبیر.
-زرین‌کوب، حمید. (1358). چشم‌انداز شعر نو فارسی، مقدّمه بر شعر نو، مسائل و چهره‌های آن، تهران: توس.
- زرین‌کوب، عبدالحسین. (1383). حکایت هم‌چنان باقی است، تهران: سخن.
- سارتر،ژان پل. (1356). اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، بازگردانی مصطفا رحیمی، تهران: مروارید.
- شاهین دژی، شهریار. (1378). شهریار شهر سنگستان (نقد و تحلیل اشعار اخوان ثالث)، تهران: سخن.
- شریفیان، مهدی و سارا رضاپور. (1387). «ویژگی زبانی شعرنیما»، مجلّۀ زبان و ادب فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال ششم، شمارۀ 10، صص67-82.
- شمیسا، سیروس.(1383). انواع ادبی، تهران: پیام‌نور.
- شمیسا، سیروس.(1383). نقدادبی، تهران:فردوس.
- صفا، ذبیح الله. (1389). حماسه سرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.
- عتیق، الرحمان، (1393)، مقام مهدی اخوان ثالث در حماسه سرایی فارسی معاصر، بنگال غربی هند، نشر: دانشگاه ویشوبارتی.
- عموری، نعیم و محبوبه عقیقی. (1393). «واکاوی تطبیقی برخی مضامین ادبیات پای‌داری در شعر اخوان ثالث و امل دنقل»، دو فصل‌نامۀ ادبیات تطبیقی، سال اوّل، شمارۀ1، پاییز و زمستان، صص95-110.
-کاظم خانلو، بیرانوند و ناصر سازمند و فهیمه نسرین. (1394). «تحلیل اسطوره های حماسی در شعر اخوان ثالث» ، مجلّۀ تخصصی سیویلیکا، همایش آینده‌پژوهی علوم انسانی. توسعه، شیراز، دورۀ اوّل، شمارۀ، صص 1-22.
- فتوحی، محمود. (1386). بلاغت تصویر، تهران: سخن.
- کاخی، مرتضی. (1379). باغ بی‌برگی (یادنامۀ مهدی اخوان‌ثالث)، تهران: ناشران.
- یاحقی، محمّد جعفر. (1387). جویبار لحظه‌ها، تهران: جامی.
_||_