نقد و بررسی دو کهن الگوی آنیما و آنیموس در منظومۀ بانوگشسبنامه
محورهای موضوعی : حماسهخدیجه بهرامی رهنما 1 , محمود طاووسی 2 , مهدی ماحوزی 3
1 - دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی – واحد رودهن، ایران
2 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی – واحد رودهن، ایران
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی – واحد رودهن، ایران
کلید واژه: بانوگشسب¬نامه, نقد, کهن¬الگو, قهرمان, آنیما, آنیموس,
چکیده مقاله :
منظومۀ بانوگشسب نامه، ریشه در ناخودآگاه جمعی ملّت ایران دارد. این اثر را می توان از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار داد. یکی از این دیدگاه ها، دیدگاه روانشناسی تحلیلی یونگ است که از موضوعات عمده در نقد ادبی بشمار می رود. این پژوهش درصدد است تا دو عنصر آنیما و آنیموس را در روان شخصیّت های منظومه مورد تحلیل قرار دهد. این دو عامل، ﺗﺄثیری شگرف در ایجاد حوادث و روی‌دادهای داستان دارد و زمینه های کشمکش در میان شخصیّت های داستان را ایجاد کرده است. کهن الگوی آنیما در وجود فرامرز، شیده، تمرتاش، خواستگاران هندی و یلان ایرانی و کهن الگوی آنیموس در وجود بانوگشسب تبلور یافته است و این دو آرکی تایپ، شخصیّت های داستان را به کنش های مختلف برانگیخته است. این پژوهش درصدد است تا عوامل ایجاد کننده آنیما و آنیموس را بر اساس نظریات یونگ مورد بررسی قرار دهد.
The versified Banu Goshasp Nameh has its root in the collective unconsciousness of the Iranian nation. This work lends itself to the Jungian analytic psychological approach which is highly regarded in the literary criticism. The purpose of this research is to analyze anima and animus in the psyche of the characters of the verse. These two factors have great impact upon the creation of events and happenings in the story and provide ample grounds for conflicts among the story characters. One comes across the anima in Faramarz, Shideh, Tamartash, Banu Goshasp’s Indian suitors and Iranian heroes. Animus archetype is found in Banu Goshasp. These two archetypes have motivated the story characters to do different actions. This article aims to study the factors in creating the anima and animus based on the Jung theories.
- آزادگان، جمشید. (1372). ادیان ابتدایی تحقیق در توتمیسم، تهران: موسسه مطالعات و انتشارات تاریخی میراث ملل با همکاری موسسه فرهنگی حنفا.
- اردوبادی، احمد. (1354). مکتب روانشناسی تحلیلی کارل گوستاو یونگ و آخرین گفتوگو با وی، شیراز: دانشگاه شیراز.
- اسماعیلپور، ابوالقاسم. (1378). نقش اجتماعی زن در ایران باستان و میانه، ایران: شناخت، ش 13.
- اوستا. (1379). ترجمة جلیل دوستخواه، تهران، مروارید.
- بانوگشسبنامه. (1382). تصحیح روح انگیز کراچی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی.
- بیلسکر، ریچارد. (1388). اندیشه یونگ، ترجمه حسین پاینده، تهران: آشتیان.
- پورنامداریان، تقی. (1364). رمز و داستانهای رمزی در ادب فارسی، تهران: علمی و فرهنگی.
- جونز، ارنست و همکاران. (1369). رمز و مثل در روانکاوی، ترجمه جلال ستاری، تهران: توس.
- دادگی، فرنبغ. (1385). بندهشن، ترجمه مهرداد بهار، تهران: توس.
- ستاری، جلال. (1368). افسون شهرزاد، تهران: توس.
- ستاری، جلال. (1383). سایه ایزوت و شکرخند شیرین، تهران: مرکز.
- سرکاراتی، بهمن. (1378). سایههای شکار شده، تهران: قطره.
- سنفورد، جان. (1387). یار پنهان، ترجمه ترمه فیروزه نیوندی، تهران: افکار.
- سیاسی، علیاکبر. (1354). نظریّههای شخصیّت، تهران: دانشگاه تهران.
- شاملو، سعید. (1382). مکتبها و نظریهها در روانشناسی شخصیّت، تهران: رشد.
- شمیسا، سیروس. (1371). داستان یک روح، تهران: فردوس.
- شمیسا، سیروس. (1383). نقد ادبی، تهران: دستان.
- صفا، ذبیح الله. (1387). حماسهسرایی در ایران، تهران: فردوس.
- فدایی، فربد. (1374). یونگ و روان شناسی تحلیلی او، تهران: دانژه.
- فوردهام، فریدا. (1374). مقدمهیی بر روانشناسی یونگ، ترجمه حسین یعقوبپور، تهران: اوجا.
- قرشی، امان الله. (1380). آب و کوه در اساطیر هند و ایرانی، تهران: هرمس.
- کادن، جی.ای. (1386). فرهنگ ادبیات و نقد، ترجمه کاظم فیروزمند، تهران: شادگان.
- گرین، ویلفرد و دیگران. (1383). مبانی نقد ادبی، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نیلوفر.
- مورنو، آنتونیو. (1376). یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمه داریوش مهرجویی، تهران: مرکز.
- یاوری، حورا. (1374). روانکاوی و ادبیات(دو متن، دو انسان و دو جهان)، تهران: تاریخ ایران.
- یونگ، کارل گوستاو. (1370). روانشناسی و دین، ترجمه فواد روحانی، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی با همکاری امیرکبیر.
- یونگ، کارل گوستاو. (1378). روانشناسی و کیمیاگری، ترجمه پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.
- یونگ، کارل گوستاو. (1381). انسان و سمبولهایش، ترجمه محمود سلطانیه، تهران: جامی.