عشق از دیدگاه مولانا جلال‌الدین محمد بلخی
محورهای موضوعی :
شیرین بیانی
1
(استاد دانشگاه و پژوهش‌گر ادب فارسی.)
کلید واژه: عشق- وحدت وجود- انسان کامل- جبر و اختیار,
چکیده مقاله :
نظریّات عرفانی- فلسفی مولانا در مجموع، بر یک اصل استوار است و آن وحدت وجود است. ارکان این اصل عبارت است از: هستی و نیستی؛ عشق؛ جمع و تفریق؛ تضادّ؛ انسان کامل. بحث حاضر بر رکن عشق استوار است که در فلسفة وحدت وجود، مبنای عرفان و تصوّف شناخته آمده است. مولانا عشق را خمیرمایة همة پیش‌رفت‌ها و بزرگ‌واری‌ها می‌دانست. عین‌القضات همدانی معتقد است که عشق، واسطه است میان عاشق و معشوق که موجب پیوند می‌شود. مولانا معتقد است که واجب‌الوجود، محور عشق است و جهان مَدارهای متّصل و وابستة به آن. مثنوی مولانا با عشق آغاز شده و با عشق پایان می‌پذیرد. جمع باید کرد اجزا را به عشق تا شوی خوش چون سمرقند و دمشق
Mowlana’s mystical and philosophical views overall are based upon one principle and that is unity of existence (wahdat al-wujud). The pillars of this principle are as follows: being and non- being, unity and separation, conflict, and Perfect man. The present article focuses on love regarded in the philosophy of unity of existence as the foundation of Gnosticism and Asctecism. Mowlana regards love as the essence of all improvements and magnanimities. Ayn al-Qozat-e Hamadani believes that love is the intermediary between the lover and the beloved, joining them together. Mowlana believes God is the main axis of love and the world is regarded as orbits, connected to and dependent on it. Mowlana’s Masnavi begins and ends with love.
1. اسلامی ندوشن، دکتر محمّد علی، باغ سبز عشق، گزیدة کتاب مثنوی هم‌راه با تأمّل در زندگی و اندیشة مولانا جلال‌الدّین، انتشارات یزدان، تهران 1377.
2. الافلاکی، شمس‌الدّین احمدالعارفی، مناقب‌العارفین، با تصمیمات و حواشی و تعلیقات، به کوشش تحسین یازیجی، انشتارات انجمن تاریخ ترک، ج 2، آنقره، چاپ دوم، 1362.
3. جلال‌الدّین محمّد بلخی، مشهور به مولوی، کتاب فیه ما فیه- از گفتار مولانا جلال‌الدّین محمّد مشهور به مولوی، با تصحیحات و حواشی بدیع‌الزّمان فروزان‌فر، انتشارات چاپ‌خانة مجلس، تهران 1330.
4. کلیّات شمس یا دیوان کبیر، تصحیحات و حواشی بدیع‌الزّمان فروزان‌فر، ج 3، انتشارات دانشگاه تهران 1339.
5. مثنوی معنوی (متن کامل) مطابق نسخة تصحیح نیکلسون، با فهرست‌های پنج‌گانة اصلی و مقدّمه و چهار ضمیمة جدید، به کوشش مهدی آذریزدی (خرّم‌شاهی)، انتشارات پژوهش، تهران 1371.
6. سلطان ولد، بهاءالدّین محمّد بن جلال‌الدّین محمّد بلخی، معارف بهاءالدّین محمّد بن جلال‌الدّین محمّد بلخی، به کوشش نجیب مایل هروی، انتشارات مولی، تهران 1367.
7. شمس‌الدّین تبریزی، مقالات شمس تبریزی، تصحیح و تعلیق محمّد علی موحّد، انتشارات مؤسسة انتشارات علمی، دانشگاه صنعتی شریف، تهران 2536.
8. عین‌القضات، ابوالمعالی عبدالله بن محمّد بن علی بن الحسن بن علی المیانجی الهمدانی، رسالة لوایح، تصحیح و تحشیة دکتر رحیم فرمنش، بی‌نا، تهران 1337.
9. فریدون سپه‌سالار، بن احمد، زندگی‌نامة مولانا جلال‌الدّین مولوی، با مقدّمة سعید نفیسی، انتشارات اقبال، چاپ سوم، تهران 1368.
- گولپینارلی، عبدالباقی، مولانا جلال‌الدّین، زندگی، فلسفه، آثار و گزیده‌ای از آن‌ها، ترجمه و توضیحات دکتر توفیق سبحانی، انتشارات مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران 1363.
_||_