بررسی اهمیت اسب در اساطیر ایران و سایر ملل و بازتاب آن در شاهنامۀ فردوسی

محورهای موضوعی : حماسه

سیده صدیقه سجادی‌راد ¹ , سید کریم سجادی‌راد ²

1 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی – واحد بم، ایران
2 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی – واحد بم ، ایران

تاریخ دریافت : 1391/12/28 تاریخ پذیرش : 1392/02/18 تاریخ انتشار : 1392/12/01

کلید واژه: شاهنامه, اسطوره, اسب, ملل مختلف,

چکیده مقاله :

اسطوره‌ها روایت باورهای اقوم گذشته دربارة خود، خدا، عالم هستی و مابعد الطبیعه به زبان رمز و در قالب داستان است؛ در حقیقت اسطوره‌ها برای توجیه آیین‌ها، رسوم و قاعده‌های اجتماعی، فرهنگی یا اخلاقی پدید آمده‌ است و هدف اسطوره‌شناسی کشف اندیشة نهفته در اساطیر است که زیر بنای فرهنگ و روحیات هر قوم محسوب می‌شود؛ کشف و پی بردن به روحیات و ذهنیات مردمی که خواست و آرزو و بیم و امیدشان را به زبان رمز در روایات اساطیری باز گفته‌اند. اسطوره‌ها سرشار از تصاویر حیوان‌هایی است که روزگاری انسان بوده‌اند. یکی از عناصر مهم در اسطوره‌ها، فقدان حد و مرزهای مشخص میان انسان و حیوان است. رابطة انسان و حیوانات، و نیز انسان و خدایان در گذشتة دور، در اساطیر و روایات کهن از اهمیتی خاص برخوردار است، در این میان اسب به خاطر ویژگی‌ها و مشخصه‌های خاص، در اساطیر از اهمیت بسیار برخوردار است. این نوشتار به بررسی موقعیت و جایگاه اسب در اساطیر و برخی ملل دیگر از جمله مصر، چین، یونان، هند و.. . پرداخته است. زیرا هر گاه یک اثر ادبی در کنار اثری دیگر مورد مقایسه قرار گیرد و هر یک از آن‌ها در مقام مقایسه با دیگری مورد ارزیابی باشد، معنایی عمیق‌تر را بنمایش می‌گذارد.

چکیده انگلیسی:

Myths are narratives regarding the beliefs of the ancient nations about themselves, God, the world and the supernatural world in a symbolic language in a form of a story. In fact myths have appeared to justify rites, traditions, and social, cultural, and moral regulations and the purpose of Mythology is to discover the hidden thoughts in myths which is regarded as the foundation of culture and the temperaments of every nation. The discovery of the minds and souls of a people whose wishes and desires, their fears and hopes are expressed symbolically in the mythic narratives. Myths teem with images of the animals that were once human. One of the important elements in mythology is the absence of distinct borderlines between humans and animals. The relationship between man and animals, man and gods in the ancient past, in myths and narratives is of utmost importance. Because of its special characteristics horse is the most distinguished among the animals in Mythology. This article deals with the standpoint of horse in the mythology of Iran and those of the other countries such as Egypt, China, Greece, and India in order to portray an in depth analysis through their comparison

منابع و مأخذ:

- قران کریم.

- آیدنلو، سجاد. (1388). از اسطوره تا حماسه، انتشارات سخن، چاپ دوم: تهران.

- اسماعیل پور، ابوالقاسم. (1390). زیر آسمانه‌های نور، نشر قطره، چاپ اول: تهران.

- اسمیت، ژوئل. (1389). فرهنگ اساطیر یونان و رم، ترجمه شهلا برادران خسرو شاهی، انتشارات فرهنگ معاصر، چاپ سوم: تهران.

- امامی، نصرالله. (1385). مبانی روش‌های نقد ادبی، جامی، چاپ سوم:تهران.

- ایونس، ورونیکا. (1375). اساطیر مصر، باجلان فرخی، انتشارات اساطیر، چاپ اول: تهران.

- برن، لوسیلا و دیگران. (1387). جهان اسطوره‌ها 1، ترجمه عباس مخبر، نشر مرکز، چاپ دوم: تهران.

- بنو نیست، امیل. (1386). دین ایرانی بر پایه متن‌های معتبر یونانی، ترجمه بهمن سرکارتی، نشر قطره چاپ سوم: تهران.

- بیرلین، ج. ف. (1389). اسطوره‌های موازی، ترجمه عباس مخبر، نشر مرکز، چاپ دوم: تهران.

- پاتریچ، کریستوفر. (1391). سیری در ادیان جهان، ترجمه عبدالعلی براتی، انتشارات ققنوس، چاپ اول: تهران.

- پور داوود، ابراهیم. (1377). یشت‌ها، دوجلد، انتشارات اساطیر، چاپ اول: تهران.

- پیگوت، ژولیت. (1373). اساطیر ژاپن، فرخی، باجلال، چاپ اول، چاپ گلشن.

- حافظ شیراز، شمس الدین محمد. (1372). دیوان غزلیات، به کوشش خلیل خطیب رهبر، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات صفی علی شاه.

- حمیدیان، سعید. (1379). شاهنامه فردوسی، جلد 1-7، چاپ 5، تهران: نشر قطره.

- دادور، ابوالقاسم، مبینی، مهتاب. (1388). جانوران ترکیبی در هنر ایران باستان، انتشارات دانشگاه الزهرا (س)، چاپ اول: تهران.

- دادور، ابوالقاسم، منصوری، الهام. (1390). درآمدی براسطوره‌ها و نمادهای ایران و هند در عهد باستان، انتشارات دانشگاه الزهرا (س)، چاپ دوم: تهران.

- دلا پیکولا، آنا ال. (1390). اسطوره‌های هندی، ترجمه عباس مخبر، نشر مرکز، چاپ دوم: تهران.

- دهقانی دیزلی، هادی؛ امیری، محمد صالح. (1389). رمزگشایی روایت بی بی‌ها، فصلنامة علمی پژوهشی نقد ادبی، س 3، ش 11و12، صص 185-203.

 

- ژیران، ف، پی یر، آ. و، کورکوران. ج. (1389). اساطیر روم و سلت، نشر قطره، چاپ سوم: تهران.

- سرامی، قدمعلی. (1368). ازرنگ گل تارنج خار، چاپ اول، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.

- شایگان، داریوش. (1389). ادیان و مکتب‌های فلسفی هند، جلد اول، انتشارات امیر کبیر، چاپ هفتم: تهران.

- عرب گلپایگانی، عصمت. (1388). اساطیر ایران باستان جنگی از اسطوره‌ها و اعتقادات در ایران باستان، انتشارات هیرمند، چاپ دوم: تهران.

- عفیفی، رحیم. (1374). اساطیر و فرهنگ ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات توس.

- قلیزاده، خسرو. (1388). اسب در اساطیر هند و اروپایی، مجله مطالعات ایرانی مرکز تحقیقات فرهنگ و زبان ایران، دانشگاه شهید باهنر کرمان، س هشتم، ش شانزدهم، صص 199- 232.

- کراپ، الکساندر و دیگران. (1386). جهان اسطوره‌شناسی I، ترجمه جلال ستاری، نشر مرکز: تهران.

- کریستی، آنتونی. (1384). اساطیر چین، ترجمه با جلال فرخی انتشارات اساطیر چاپ دوم.

- گویری، سوزان. (1388). آناهیتا در اسطوره‌های ایرانی، انتشارات ققنوس، چاپ سوم، تهران.

- لوفر، م، دلاشو. (1366). زبان رمزی قصه‌های پری وار، توس، تهران.

- ناردو، دان. (1384). قهرمانان اسطوره‌های سلتی، جشن و جنگ در یک دنیای آرمانی، ترجمه مانا دشتگلی، کتاب ماه هنر، مهر و آبان صص 118-130.

- ویو. (1389). اساطیر مصر، ترجمة ابوالقاسم اسماعیل پور، نشر قطره، چاپ پنجم، تهران.

- هال، جیمز. (1390). فرهنگ نگاره‌ای نماد‌ها در شرق و غرب، ترجمه رقیه بهزادی، فرهنگ معاصر، چاپ پنجم: تهران.

- هینلز، جان. (1384). شناخت اساطیر ایران، ترجمة ژاله آموزگار، احمد تقضلی، چاپ نهم تهران: نشر چشمه.

- یاحقی، محمد جعفر. (1391). فرهنگ اساطیر و داستان واره‌ها در ادبیات فارسی، انتشارات فرهنگ معاصر، چاپ چهارم: تهران.

- Brunel, p. (1992). mythocritique theorie et parcours, puf