کاربرد هنری فعل در نثر گلستان

محورهای موضوعی : حماسه

حامد ذاکری ¹

1 - عضو باشگاه پژوهش‌گران جوان و دانش‌جوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانش‌گاه آزاد اسلامی ـ واحد رودهن، ایران.

تاریخ دریافت : 1390/08/03 تاریخ پذیرش : 1390/08/03 تاریخ انتشار : 1390/06/01

کلید واژه: گلستان ـ نثر ـ فعل ـ استعارة تبعیه ـ سجع ـ کنایه,

چکیده مقاله :

سعدی را استاد سخن می‌خوانیم، چه صیت سخنش به همه جا ـ از دیر باز تا کنون ـ رسیده و شعر نغز و نثر بی‌بدیل وی در صحیفة روزگار مسطور و بر السنة احرار مقروء است. سخن وی به صفت سهل ممتنع آراسته است و به روانی و شیوایی معروف. شیوة سخن‌وری سعدی، همان‌طور که بیان شد، موجب گشته است تا پژوهش‌گران و ادیبانی بسیار، جنبه‌های گوناگون هنر وی را تحت بررسی و پژوهش قرار دهند، تا جنبه‌های زیبایی‌شناختی سخن سعدی بیش‌تر آشکار گردد. در این نوشتار سعی بر آن است که کاربرد هنری فعل در نثر گلستان بررسی گردد. با آن‌که پژوهش‌هایی گوناگون در نثر گلستان بانجام رسیده است، لیکن بررسی کاربرد فعل و روشن‌نمودن گوشه‌ای دیگر از هنر سعدی خالی از فایده نیست. در این میان، با بررسی ویژگی‌های نحوی، فرایندهای معنایی افعال و ... می‌توان هنر زبانی آن بزرگ استاد سخن را تا حدودی نمایاند.

چکیده انگلیسی:

Saadi is given the title of “master of speech” because his words since antiquity till present are quoted everywhere and by everyone and his unequalled prose and eloquent poetry stays forever enchanting.  Saadi’s prose style described as simple but impossible to imitate flows quite naturally and effortlessly.  His manner of oration has inspired many researchers and poets to investigate different aspects of his art to reveal the esthetics of his discourse. In this article attempt is made to investigate the artistic application of verb in Golestan’s prose.  Examining rhetorical characteristics, semantic range of verbs,… reveal only a small part of the linguistic art of this great master.

منابع و مأخذ:

1. ابوالقاسمی، محسن؛ تاریخ زبان فارسی، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانش‌گاه‌ها (سمت)، تهران: 1373.
   
2. احمدنژاد، کامل؛ معانی و بیان، انتشارات زوار، تهران: 1382.
   
3. احمدی، بابک؛ ساختار و تأویل متن، نشر مرکز، تهران: 1370.
   
4. سن‌لی، کاووس؛ فرهنگ سعدی پژوهی، انتشارات بنیاد فارس شناسی، شیراز: 1380.
   
5. خواجه نصیر‌الدین توسی؛ اساس‌الاقتباس، به تصحیح مدرس رضوی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران: 1361.
   
6. سپهری، سهراب؛ هشت کتاب، انتشارات طهوری، تهران: 1377.
   
7. سعدی، شیخ مصلح‌الدین؛ بوستان سعدی، به تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران: 1381.
   
8. سعدی، شیخ مصلح‌الدین؛ دیوان غزلیات، به تصحیح و توضیح خلیل خطیب‌رهبر، انتشارات مهتاب، تهران: 1377.
   
9. سعدی، شیخ مصلح‌الدین؛ کلیات سعدی، به اهتمام محمد علی فروغی، ویراستة بهاءالدین خرمشاهی، انتشارات امیرکبیر، تهران: 1382.
   

10.شفیعی کدکنی، محمدرضا؛ «شعر جدولی» (آسیب‌شناسی نسل خودگریز)؛ مجلة بخارا، سال اول،‌شماره اول.

11.شمیسا، سیروس؛ بیان، نشر میترا، تهران: 1385.

12.شمیسا، سیروس؛ نقد ادبی، انتشارات فردوس، تهران: 1368.

13.کمالی سروستانی، کوروش؛ سعدی شناسی، دفتر اول تا چهارم، دانش‌نامة فارس با همکاری بنیاد فارس‌‌شناسی، شیراز: 1377.

همایی، جلال‌الدین؛ فنون بلاغت و صناعات ادبی، دانش‌گاه سپاهیان انقلاب ایران، تهران: 1354.