نامدهی در شخصیّتپردازی: فتنه یا آزاده؟
محورهای موضوعی : حماسه
1 - استادیار زبان و ادب فارسی. دانشگاه فردوسی. مشهد. ایران
کلید واژه: شاهنامه, بهرام و کنیزک, هفتپیکر, نامدهی, شخصیّتپردازی,
چکیده مقاله :
چکیده فردوسی و نظامی هر دو داستان بهرامگور و کنیزش را در شکارگاه روایت کردهاند. در این پژوهش به چگونگی فرآیند اسمگذاریِ متفاوتِ یک شخصیّتِ واحد در این دو روایت پرداخته میشود. بررسی شخصیّتپردازی با تمرکز بر مقولة فرآیند نامدهیِ شخصیّتها نکتهایست که در پژوهشها کمتر بدان توجّه شده است و نگارنده در این مقاله بر آن تمرکز میکند. نام کنیزکِ بهرام در روایتِ فردوسی آزاده و در روایت نظامی فتنه است. پرسشِ اصلی نگارنده در این پژوهش عبارت است از اینکه در این داستان شخصیّتپردازی از طریق نامهای تمثیلی (نمادین) چگونه تقویّت میشود؟ برای تحلیل این امر، بررسی چگونگیِ شخصیّتپردازی و کانونسازی ضروریست. طبق نتیجة بدست آمده، نامگذاریها با ژانرهایِ این روایتها کاملاً متناسب و هماهنگ است. بهعبارت دیگر، تفاوت میان دیدگاه و انگیزههای فردوسی و نظامی که به خلق ژانرهای متفاوت نیز میانجامد، سبب روایتگری و بالتّبع نامگذاریهایِ متفاوت دو شاعر در داستانی یگانه شده است.
Abstract Ferdowsi and Nezami had both narrated the story of Bahram Gur and his maid in the hunting ground. This article is concerned withhow different process of naming a single character give rise to distinct narratives. The study of characterization with particular emphasis on the process of naming the characters is a major concern of this article. Bahram’s maid is called Azadeh in Ferdowsi’s tale and Fetneh in Nezami’s. The main question in this research is how characterization is intensified via symbolic names. To analyze this aspect the study of characterization and focalization is essential. According to the conclusion reached, the characters’ names are completely consistent with the genres of the narratives. In other words different perspectives and motivations of Ferdowsi and Nezami had led to creation of two different styles of narrating a single tale.