مولوی و ادبیّات مولویّه
محورهای موضوعی : حماسه
محمدامین ریاحی
1
(
استاد ممتاز دانشگاه و محقق گران‌مایة ادب فارسی و فرهنگ ایرانی.
)
کلید واژه: مولانا جلال‌الدین محمد بلخی- ادبیات مولویّه- آسیای صغیر- قونیه,
چکیده مقاله :
مولانا جلال‌الدین محمد بلخی اندیش‌مند بزرگ ایرانی و تاب‌ناک‌ترین چهرة‌زبان و ادب و فرهنگ ایرانی در عصر ایلخانان در دیار روم است. در این مقاله، ضمن نقد ارتباط سلطان کی‌قباد اول با پدر مولانا و خود او و دیگر افسانه‌هایی که مریدی چون افلاکی در مناقب‌العارفین خود برای بالا بردن شأن و منزلت مراد خویش پرداخته است، کوشش شده است تا تأثیر عظیم اندیشه و آثار مولانا را در ادامة رواج زبان و شعر فارسی و فرهنگ ایرانی در آسیای صغیر و سایر متصرّفات عثمانی نشان دهیم، هرچند در این راستا باید کتاب‌ها نوشت و از جنبه‌های مختلف آن را تحلیل کرد. دو دیگر این‌که ادبیات مولویّه را که نقشی بسزا در ترویج زبان فارسی در خارج از ایران، بویژه آسیای صغیر و شبه قاره داشته است- از قبیل معارف بهاء ولد، معارف برهان الدین محقّق ترمذی، مقالات شمس تبریزی، آثار سلطان ولد و ... - معرّفی کنیم.
Mowlana Jalaluddin Mohammad Balkhi, is the great Iranian thinker, and the most eminent figure in the Persian culture and literature who lived in Ilkhanian period in Roman land. The purpose of this article is to criticize the relationship of Sultan Kayqobad the first with Mowlana, and his father, and to provide criticism of the myths fabricated by Aflaki, the disciple of Mowlana, around his master to further elevate his stature. Attempt is also made to illustrate the great influence of Mowlana’s thought and works on the diffusion of Persian language, poetry, and culture in Asia Minor and other ottomans’ conquests, and to introduce Mowlawiyya literature, such as Maref of Baha-e Valad, and his other works, Maref Borhan-al-Din Mohaqqeq, Maqalat Shams Tabrizi, etc, which played a significant role in promotion of Persian language outside Iran particularly in Asia Minor and the subcontinent.