واکاوی گونه‌های تمثیلی در پاردوکس‌های غزل حسین منزوی و محمدعلی بهمنی
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
مجتبی ناطوری زاده
1
,
سید محمود سیدصادقی
2
*
,
مریم پرهیزکاری
3
1 - دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
2 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
3 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
کلید واژه: حسین منزوی, محمدعلی بهمنی, تمثیل, پارادوکس, غزل,
چکیده مقاله :
اگر پارادوکس را با همه پیچیدگی‌ها اوج هنر شاعرانه در انتقال مفاهیم بدانیم شیوه‌های گوناگون تمثیل راهی برای دستیابی به زوایا و ابعاد ابهام‌آمیز آن به شمار می‌رود؛ پیوند آرایه‌های معنوی تمثیل و پارادوکس افزون بر برجسته‌نمایی نقش آن‌ها در عمق بخشی، وسعت‌بخشی و تاثیرگذاری بیشتر کلام می‌تواند به وجود آورنده ظرفیت‌های بسیاری در محتوا، ساختار و تصویرسازی‌های یک اثر ادبی نیز باشد؛ با این همه تاکنون هیچ پژوهش ادبی در این زمینه پدید نیامده است. هدف از انجام این پژوهش بررسی و واکاوی شیوه‌های گوناگون تمثیل در پارادوکس‌های غزل حسین منزوی و محمدعلی بهمنی به عنوان دو شاعر جریان‌ساز در شعر معاصر و همچنین پرداختن به شفاف‌سازی نقش گونه‌های تمثیلی در فهم و درک بهتر انواع پارادوکس خواهد بود که با روش تحلیلی-توصیفی بر پایه مطالعات کتابخانه‌ای صورت گرفته است. نخست پاردادوکس‌های غزلیات این دوشاعر استخراج و پس از آن نمونه‌های مشخص شده طبق دسته‌بندی تمثیل‌های محتوایی و ساختاری مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته‌اند. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می‌دهد پیوند تمثیل و پارادوکس می‌تواند کارکردهایی چون برجسته‌سازی تضادها، عمق‌بخشی به عواطف مورد نظر شاعر، همذات‌پنداری، ساده‌سازی مفاهیم، ایجاد چندلایگی و دسترسی به لایه‌های معنایی و همچنین نقد مسائل اجتماعی را در پی داشته باشد. کارکردهایی که تا کنون به آن پرداخته نشده و هر کدام در جایگاه خود قادر هستند ارزش و عیار یک اثر ادبی را نشان بدهد.
If we consider paradox with all its complexities as the pinnacle of poetic art in conveying concepts, various allegory methods are considered a way to achieve its ambiguous angles and dimensions; The connection of spiritual arrays of allegory and paradox, in addition to highlighting their role in the depth, breadth and impact of words, can bring about many capacities in the content, structure and imagery of a literary work. However, no literary research has appeared in this field so far. The purpose of this research is to investigate and analyze the various methods of allegory in the paradoxes of lyric by Hossein Monzavi and Mohammad Ali Bahmani as two poets who create flow in contemporary poetry and also to clarify the role of allegorical types in understanding and better understanding the types of paradoxes. Analytical-descriptive method is based on library studies. First, the paradoxes of the lyrical poems of these two poets were extracted, and then the specified examples were discussed and evaluated according to the category of content and structural parables. The results obtained from this research show that the combination of allegory and paradox can have functions such as highlighting contrasts, giving depth to the poet's desired emotions, identification, simplifying concepts, creating multi-layers and accessing semantic layers. and also to criticize social issues. The functions that have not been discussed so far and each of them is able to show the value of a literary work in its place.
1. براتی، مرتضی. (1397). طبقه¬بندی استعاره از دیدگاه جرجانی. دوفصلنامه زبان و ادبیات فارسی. ش84. صص 7-29.
2. بهمنی، محمدعلی. (1395). مجموعه اشعار. تهران: نگاه.
3. _____، ________. (1389). من زنده‌ام هنوز و غزل فکر می‌کنم. تهران: فصل پنجم.
4. _____، ________. (1396). یه‌حرف یه‌حرف حرفای من کتاب شد. تهران: فصل پنجم.
5. چناری، عبدالامیر.(1377). متناقض¬نمایی در شعر فارسی. تهران: فرزان.
6. رحیمی¬زنگنه، ابراهیم، نجفی، آزیتا. (1392). بررسي انواع پارادوكس تركيبي و معنايي در غزل منزوی. مجموعه مقالات همایش پژوهش¬های زبان و ادبیات فارسی. شماره 7، صص 853-860.
7. سالمیان غلامرضا، سلیمانی، خاطره. (1394). تحلیل بلاغی مجموعه اشعار محمدعلی بهمنی بر مبنای مولفه‌های هنجارگریزی معنایی. دو فصلنامه بلاغت کاربردی و نقد بلاغی. شماره 1. صص 24-40.
8. شفیعی¬کدکنی، محمدرضا. (1388). صورخیال در شعر فارسی. چ سیزدهم. تهران: آگاه.
9. شیری، قهرمان. (1389). تمثیل و تصویری نو از کارکردها و انواع آن. فصلنامه علمی پژوهشی کاوش¬نامه. ش20. صص 33-54.
10. ____، ____. (1376). تمثیل و مثل، نماد و نشانه. مجله¬ی رشد آموزش ادب فارسی. ش 42. صص 1-66.
11. ____، ____. (1382). داستان¬نویسی، شیوه¬ها و شاخصه¬ها. تهران: پایا.
12. عطار، فریدالدین. (1353). منطق الطیر. به تصحیح محمدجواد مشکور. تهران: کتاب فروشی تهران.
13. غلامپور آهنگر کلایی، لیلا، طاووسی، محمود، اوجاق¬غلیزاده، شهین. (1398). تحلیل پارادوکس در منطق¬الطیر عطار و روانشناسی یونگ. نشریه زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز. شماره 240. صص 193-213.
14. فتوحی، محمود. (1383). تمثیل (ماهیت، اقسام و کارکرد). مجله¬ی دانشکده¬ی ادبیات و علوم انسانی. ش 47-49. صص 141-177.
15. قربانی، خاور. (1386). بررسی متناقض‌نما در آثار عطار نیشابوري. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، ش 201، صص97-118.
16. مرتضایی، جواد. (1385). نقد و تحلیل پارادوکس در روند و سیر تاریخی و بلاغی. مجله پژوهشی دانشگاه ادبیات و علوم انسانی. ش 47. صص 217-235.
17. منزوی، حسین، (1385). از شوکران و شکر. تصحیح مهدی خطیبی. تهران: آفرینش.
18. _____، _____. (1385). تیغ و ترمه و تعزل. تصحیح مهدی خطیبی. تهران: آفرینش.
19. _____، _____. (1399). مجموعه اشعار. تصحیح محمد فتحی. تهران: نگاه.
20. یوسف¬پور، محمدکاظم، محمدی¬کله¬سر، علیرضا. (1390). پیوندهای معنایی تمثیل¬های وحدت وجود در مثتوی. مجله علمی پژوهشی دانشگله علوم انسانی. شماره 13، صص 211-235.