بازتاب تمثیلی «ماه» در اشعار فارسی سدۀ ششم تا هشتم
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
محمدهادی خالق زاده
1
*
,
محمّد رضوانی نیا
2
,
مهدی فاموری
3
1 - زبان و ادبیات فارسی، علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی ، یاسوج ، ایران
2 - دانشجوی زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
3 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران
کلید واژه: تمثیل, شعر, تشبیه, قرن ششم تا هشتم,
چکیده مقاله :
یکی از انواع ادبی در حوزۀ ادبیات تمثیل است که از تخیل قوی یک نویسنده یا شاعر برای بیان افکار و عقاید وی نشأت میگیرد. هدف از نگارش این مقاله، بررسی تمثیل در اشعار شاعران قرن ششم تا هشتم با تاکید بر اشعار خاقانی است که به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی و به شیوۀ کتابخانهای انجام شده است. در اين مقالۀ توصيفي با واكاوي اشعار شاعران قرن ششم تا هشتم با تاکید بر اشعار خاقانی به جست و جوي انواع تمثيل روايي و توصيفي در این اثر پرداخته و چگونگي كاربرد و انواع هريك از تمثيلهاي به كار رفته در آن را بيان ميكنيم. در اين مقاله با استفاده از شيوۀ تحليلي - توصيفي، تشبيه تمثيلي، استعاره تمثيلي، تمثيل طبيعي در دیوان شاعران در بوتۀ نقد قرار میگیرد، بنابراين ابتدا تمثيل از ديدگاه صاحبنظران به صورت اجمال بيان مي شود و سپس انواع آن در شعر شاعران بررسي ميگردد. بررسی در این اثر نشان میدهد که این شاعران تمثيل را نه تنها جهت محسوس كردن موضوعاتي ذهنی استفاده کرده است تا این موضوعها را به صورت ملموستر بیان کند.
One of the literary types in the field of literature is allegory, which originates from the strong imagination of a writer or poet to express his thoughts and ideas. The purpose of writing this article is to examine allegory in the poems of poets from the sixth to the eighth century, with an emphasis on the poems of Khaqani, which is done in a descriptive-analytical and library manner. In this descriptive article, by analyzing the poems of poets from the sixth to the eighth century, with an emphasis on the poems of Khaqani, we search for the types of narrative and descriptive allegory in this work and explain how to use and the types of each of the allegories used in it. In this article, using an analytical-descriptive method, allegorical simile, allegorical metaphor, and natural allegory in the poets' divan are subjected to criticism. Therefore, allegory is first briefly explained from the point of view of experts, and then its types in the poems of poets are examined. The study of this work shows that these poets used allegory not only to make mental issues tangible, but also to express these issues in a more tangible way.
قرآن كريم.
انوری، محمّد بن محمد. (1376)، دیوان انوری، به اهتمام سعید نفیسی، تهران: نگاه.
پورنامداریان، تقی. (1367)، رمز و داستان¬های رمزی در ادب فارسی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
تهانوی، محمد اعلی بن علی. (1344)، کشاف اصطلاحات¬الفنون، کلکته: چاپ محمد وجیه و دیگران. چاپ افست تهران.
جرجانی، عبدالقاهر بن عبدالرحمان. (1361) اسرار البلاغه، استانبول: چاپ هلموت رتیر
حافظ، شمس¬الدّین محمّد. (1362) دیوان حافظ، به تصحیح پرویز ناتل خانلری، چاپ دوم، تهران: خوارزمی.
خاقانی. افضل‌الدّین بدیل. (1375)، دیوان خاقانی، به اهتمام میرجلال الدین کزازی، تهران: سخن
داد، سیما. (1385)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید
رازی، شمس قیس. (1388)، المعجم فی معاییر اشعار العجم، تهران: دانشگاه تهران.
زمخشری، محمود بن عمر. (1352)، اساس¬البلاغه. چاپ مصر
سعدی، مصلح¬الدّین. (1375) کلیات سعدی، تهران: میلاد.
شمیسا، سیروس. (1378) بیان. تهران: فردوسی.
شیری، قهرمان. (1382)، «تمثیل و تصویری نواز کارکردها و انواع آن»، کاوش¬نامه، سال یازدهم، شمارۀ 20.
صالح مازندرانی، محمّدهادی بن محمد. (1376)، انوارالبلاغه، به اهتمام محمّدعلی غلامی نژاد، تهران: دفتر میراث مکتوب
ضیف، شوقی. (1383) تاریخ و تطور علوم بلاغت، ترجمۀ محمدرضا ترکی. تهران: سمت.
نظامی گنجه¬ای، الیاس بن یوسف. (1385)، کلیات نظامی، به اهتمام وحید دستگردی،، تهران:
واعظ کاشفی سبزواری، میرزاحسین. (1369)، بدیع الافکار فی صنایع الاشعار، به کوشش جلال¬الدّین کزّازی، تهران: مرکز
ولک، رنه. (1377)، تاریخ نقد جدید، ترجمۀ سعید ارباب شیدانی، تهران: نیلوفر.