پاسخ سویا (Glycine max) به رقابت با عروسک پشت‌پرده (Physalis alkekengi)

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

فائزه زعفریان ¹ , الهام قدرتی ² , محمد رضوانی ³

1 - دانشیار گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.
2 - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد قائمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، قائمشهر، ایران.
3 - استادیار گروه زراعت، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

تاریخ دریافت : 1400/12/08 تاریخ پذیرش : 1402/02/28 تاریخ انتشار : 1401/05/01

کلید واژه: عملکرد, علف هرز, زیست توده, شاخص رقابت,

چکیده مقاله :

به منظور ارزیابی قدرت رقابتی سویا با علف هرز عروسک پشت‌پرده، آزمایشی در دو شرایط گلخانه‌ای و مزرعه‌ای در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام گردید. تیمارهای اعمال شده در هر دو شرایط آزمایشی شامل پنج نسبت کاشت گیاه سویا و علف هرز عروسک پشت‌پرده شامل: 25:75 (سویا - علف هرز)، 50:50 (سویا - علف هرز)، 75:25 (سویا - علف هرز) و خالص (100 درصد سویا و گونه علف هرز) بود. براساس نتایج، حداکثر عملکرد سویا در گلدان (60/39 گرم در بوته) و در شرایط مزرعه (44/141 گرم در متر مربع) در شرایط عاری از علف‌های هرز (کشت خالص سویا) به دست آمد و افزایش تراکم سویا سبب کاهش زیست توده علف هرز نسبت به کشت خالص آن گردید. در شرایط گلدان و مزرعه، بیشترین تعداد غلاف در بوته (به‌ترتیب 66/171 و 201 عدد) و وزن 100 دانه (به‌ترتیب 45/18 و 85/17 گرم) در کشت خالص سویا (عاری از علف هرز) دیده شد. همچنین بررسی شاخص تحمل رقابت سویا به تراکم‌های متفاوت گونه عروسک پشت‌پرده نشان داد که گیاه سویا به تراکم‌های پایین (25 درصد) P. alkekengi متحمل‌تر است. بررسی شاخص رقابت نیز نشان داد که سویا در تراکم‌های پایین گونه عروسک پشت‌پرده نیز از قدرت رقابتی بالاتری نسبت به این گونه برخوردار بوده و مانع از افزایش زیست توده این علف هرز گردید.

چکیده انگلیسی:

In order to assess the competitive ability of soybean with P. alkekengi, a test was conducted at sari Agricultural Sciences and Natural Resources University. This research was carried out in two greenhouse and field condition. The treatments consisted of five planting ratios of soybean and P. alkekengi including: 25:75 (soybean - weed), 50:50 (soybean - weed), 75:25 (soybean - weed) and pure (100% soybean and weed species). According to the results the maximum yield of soybean in pot (39.60 g plant-1) and field conditions the maximum yield of soybean (141.44 g m-2) were obtained in weed-free conditions (soybean monoculture) and increasing soybean density reduce P. alkekengi biomass than the monoculture of this weeds. In pot and field conditions, the highest pod number per plant (171.66 and 201, respectively) and 100- seed weight (18.45 and 17.85 g, respectively) were observed in pure soybean (weed-free) cultivation. Also soybean tolerance to different densities of P. alkekengi showed that soybean can tolerate low density (25 percent) of P. alkekengi. Also study the competitiveness index (CI) showed that soybean at low density of physalis was higher and inhibit the weed biomass increment. The results showed that soybeans had a higher tolerance index and competitiveness index than the P. alkekengi. In general, increasing the density of P. alkekengi reduced the yield and yield components of soybeans in both potted and field conditions. In general, soybeans in low densities of P. alkekengi had a higher competitive ability than this species and inhibit the increase of weed biomass.

منابع و مأخذ:

ابوطالبیان، م. ع و م. مالمیر. 1396. تاثیر کاربرد مایکوریزا و برادی ریزوبیوم بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا در مقادیر مختلف کود نیتروژن. علوم گیاهان زراعی ایران، جلد 48، شماره 4: 911-901.

جوزاریان، ز.، ع. ر. یدوی.، م. موحدی دهنوی و ع. مقصودی. 1393. بررسی اثر فاصله ردیف و تراکم بوته بر عملکرد کمی و کیفی سویا تحت رقابت علف‌های هرز. بوم‌شناسی کشاورزی، جلد 6، شماره 4: 857-848.

چگینی، ه. 1393. بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم. نشریه زراعت (پژوهش و سازندگی)، دوره 27، شماره 104: 21-9.

حبیبی، ف و ف. سرخی. 1390. اثر تراکم یولاف وحشی بر خصوصیات مورفولوژیکی و عملکرد گندم زمستانه. مجله پژوهش در علوم زراعی، سال 4، شماره 13: 50-41.

حقانیان، ث.، ع. ر. یدوی.،  ح. ر. بلوچی.، ع. مرادی علی و ی. بهزادی. 1398. ارزیابی اثر نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپ های کنجد (Sesamum indicum L.) تحت رقابت علف های هرز. تولیدات گیاهی. دوره  42، شماره 2: 195-210.

 خواجه­پور، م. ر. 1375. تولید نباتات صنعتی. انتشارات جهاد دانشگاهی اصفهان. 251 صفحه.

زند، ا.، ن. نظام‌آبادی.، م. ع. باغستانی و پ. شیمی. 1390. علف‌کش‌ها و علف‌های هرز مهم ایران. مرکز نشر دانشگاهی تهران، 143 صفحه.

سرابی، و.، ا. نظامی، م. نصیری محلاتی و م. ح. راشد محصل. 1389. پاسخ خصوصیات رشدی ذرت (Zea mays   L.)  به رقابت علف هرز سلمه‌تره (Chenopodium album L.). یوم‌شناسی کشاورزی، جلد 2، شماره 3: 407-398.

سعادتیان، ب.، گ. احمدوند و ف. سلیمانی. 1390. بررسی نقش ساختار کانوپی و خصوصیات رشدی دو رقم گندم در شرایط رقابت، بر آستانه خسارت اقتصادی و عملکرد دو گونه علف هرز چاودار و خردل وحشی. مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان، دوره 9، شماره 3: 504-294.

سیدی، س. م.، پ. رضوانی مقدم.، ر. قربانی و م. نصیری محلاتی. 1390. تعیین دوره بحرانی کنترل علف‌های هرز سیاهدانه(Nigella sativa L.)  در مشهد. مجله علوم گیاهان زراعی ایران (علوم کشاورزی ایران)، دوره 42، شماره 4: 819-809.

فربدنیا، ع.، م.ع. باغستانی میبدی.، ا. زند و ق. نور­محمدی. 1388. ارزیابی قدرت رقابتی گندم(Triticum aestivum L.) در مقابل علف هرز خاکشیر (Descurainia sophia). مجله حفاظت گیاهان (علوم و صنایع کشاورزی). 23 (2): 81-74.

فریدونی، ن.، م. رفیعی و ع. خورگامی. 1389. بررسی تاثیر آرایش کاشت، کاربرد کود نیتروژن و تداخل علف‌های هرز بر عملکرد و خصوصیات مورفولوژیک ذرت دانه‌ای رقم سینگل کراس 704. فیزیولوژی گیاهان زراعی، دوره 2، شماره 2: 99-85.

گلستانی‌فر، ف.، س. محمودی.، غ. ر. زمانی و م. ح. سیاری زهان. 1395. اثر رقابت درون و برون گونه‌ای بر برخی صفات مورفولوژیکی و رشدی گندم (Triticum aestivum L.) و چاودار (Secale cereale L.) تحت شرایط تنش خشکی. تنش‌های محیطی در علوم زراعی، دوره ، شماره3: 256-241.

معافی، ا. 1398. پاسخ مورفوفیزیولوژیک ریحان (Ocimum bacilicum L.) به منابع کودی مختلف در رقابت با علف‌های هرز. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشگاه علوم کشاورزی ومنابع طبیعی ساری.

میرشکاری، ب.، ف. فرح‌وش و ع. جوانشیر. 1389. فنولوژی و عملکرد دانه ذرت رقم هیبرید 604 در تداخل با علف هرز سلمه‌تره (Chenopodium album L). به‌زراعی نهال و بذر، دوره 26، شماره 4: 385-365.

نجفی، ح.، ا. زند.، م. دیانت و ا. نصرتی. 1390. اکولوژی علف­های هرز و گیاهان مهاجم (ترجمه). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 480 صفحه.

نظری، ش.، ف. زعفریان و ا. فرهمندفر. 1392. مقایسه قدرت رقابتی گیاهان پوششی لگومینه در مقابل علف‌های هرز ذرت. مطالعات حفاظت گیاهان، جلد 27، شماره 4: 466-459.

Daugovish, O., D. C. Thill and B. Shafii. 2003. Modelling Competition between wild oat (Avena fatua L.) and yellow mustard or canola. Weed Sci. 51: 102-109.

Gharavi Baigi, M., H. Pirdashti., A. Abbasian and Gh. Aqajani Mazandarani. 2013. Combined effect of duck and Azolla on dry matter partitioning of rice (Oryza sativa L.) in the integrated rice-duck farming. International J. Farm. Allied Sci. 2 (22): 1023-1028.

Lutman, P. J. W., F. L. Dixon and R. Risiott. 1994. The response of four spring-sown combinable arable crops to weed competition. Weed Res. 34: 137-146.

Travlos, I. S. 2012. Invasiveness of cut-leaf ground-cherry (Physalis angulata L.) populations and impact of soil water and nutrient availability. Chilean J. Agri. Res. 72: 358-363.

Udosen, U., H. Tijani eniola. N. Ndaeyo and T. Ekpo. 2010. Comparison of chemical and biological weed management approaches for maize using primextra and "egusi"melon (Colocynthes citrullus) or pumpkin (Cucurbita pepo). J. Ari. Biotechnol. Ecolo. 3(3): 27-36.