مطالعه ویژگی‌های فیزیولوژیکی ژنوتیپ‌های گندم نان در پاسخ به تنش خشکی پس از گرده-افشانی و محلول‌پاشی روی
محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهیداود افیونی 1 , غلامعباس اکبری 2 , ایرج اله دادی 3 , گودرز نجفیان 4 , لیلی صفایی 5
1 - دانشجوی دکترای زراعت پردیس ابوریحان دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
2 - دانشیار گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران
3 - دانشیار گروه علوم زراعی و اصلاح نباتات، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران
4 - استاد موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر(کرج)
5 - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان
کلید واژه: پرولین, عملکرد دانه, همبستگی, برگ پرچم,
چکیده مقاله :
در بسیاری مناطق، تنش خشکی در مراحل انتهایی رشد گندم رخ می‌دهد. شناخت واکنش‌های فیزیولوژیکی گیاه می‌تواند در دستیابی به ارقام متحمل مفید باشد. در مطالعه‌ای دو ساله در اصفهان با طرح اسپلیت پلات در قالب بلوک-های کامل تصادفی با سه تکرار، اثر سه تیمار بدون تنش خشکی، تنش خشکی پس از گرده‌افشانی، و تنش خشکی پس از گرده‌افشانی به همراه محلول‌پاشی روی، بر 11 ژنوتیپ گندم بررسی شد. تیمارهای تنش عامل اصلی و ژنوتیپ‌ها عامل فرعی بود. در برگ پرچم، محتوای نسبی آب (RWC)، سرعت اتلاف آب از برگ جدا شده (RWL)، آب حفظ شده برگ جدا شده (ELWR) و میزان آب اولیه (IWC)، هر یک در سه مرحله گرده‌افشانی و یک و دو هفته پس از آن اندازه‌گیری گردید. همچنین پرولین و پروتئین‌های محلول برگ پرچم و عملکرد دانه تعیین شد. در اثر خشکی، RWC، RWL و IWC در یک و دو هفته پس از گرده‌افشانی کاهش و ELWR افزایش یافت. خشکی پرولین را افزایش و پروتئین‌های محلول و عملکرد دانه را کاهش داد. محلول‌پاشی روی اثرات خشکی را تعدیل کرد. در تیمار خشکی + روی، عملکرد دانه، RWC (یک و دو هفته پس از گرده‌افشانی) و IWC (دو هفته پس از گرده‌افشانی)، بیش از مقادیر مربوطه در تیمار تنش بدون روی بود. ژنوتیپ‌ها در همه صفات تفاوت داشتند. در شرایط تنش، عملکرد دانه با پروتئین‌های محلول، RWC (یک و دو هفته پس از گرده‌افشانی) و ELWR گرده‌افشانی همبستگی‌های مثبت و معنی‌دار داشت که نشان‌دهنده قابلیت استفاده آنها بعنوان فاکتورهای انتخاب ژنوتیپ‌های متحمل به خشکی انتهای فصل است.
In many regions, drought stress occurs at the terminal stages of wheat growth. Identifying the physiological responses of plant can help in produce tolerant varieties. In a two years study in Isfahan, effect of three treatments included normal irrigation, drought stress after anthesis, and drought stress after anthesis with two times zinc foliar application at vegetative growth on 11 wheat genotypes were studied as RCBD with split- plot arrangement and three replications. RWC, RWL, ELWR and IWC were measured on flag leaf at 3 stages including anthesis and one and two weeks after anthesis. Proline, soluble proteins and grain yield also were measured. Comparing normal condition, in drought treatment, RWC, RWL and IWC decreased and ELWR increased at both one and two weeks after anthesis. Drought stress also decreased soluble protein and grain yield and increased proline. Zinc foliar application mitigated negative impacts of drought stress, so that grain yield, RWC (at one and two weeks after anthesis), and IWC (at two week after anthesis) were higher in drought + zinc than drought without zinc. There were significant differences among genotypes for all traits. Under drought stress, there were positive significant correlations between grain yield with soluble proteins, RWC (at one and two weeks after anthesis) and ELWR (at anthesis), indicating the capability of these traits as selection criteria for improvement of terminal drought tolerant wheat varieties.
_||_