بررسی اثر تنش خشکی بر درصد پروتئین، روغن و ترکیب اسیدهای چرب دانه سویا

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

مریم دیوسالار ¹ (دانشجوی دکترای زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس)
زین العابدین طهماسبی سروستانی ² (استاد گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس)
سید علی محمد مدرس ثانوی ³ (استاد گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس)
آیدین حمیدی ⁴ (عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال)

تاریخ دریافت : 1394/03/26 تاریخ پذیرش : 1394/07/21 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه: تنش خشکی, تاریخ کشت, ترکیبات ذخیره ای, مرحله پر شدن دانه,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر ترکیبات شیمیایی دانه و تعیین مرحله ای که تنش خشکی بیشترین اثر را بر ترکیبات دانه می گذارد، پژوهشی در قالب طرح اسپلیت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی در دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. تیمارهای مورد بررسی شامل تنش خشکی به صورت قطع آبیاری در مراحل گل دهی، تشکیل غلاف و پر شدن دانه و شاهد (عدم تنش)، دو رقم سویا (ویلیامز و L17) و بذرهای حاصل از سه تاریخ کشت مختلف در سال قبل در مغان (20 اردیبهشت، 20 خرداد و 20 تیر) بود. صفات مورد بررسی شامل درصد اسیدهای چرب مهم سویا، درصد روغن و پروتئین دانه سویا بود. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی بر درصد روغن و پروتئین دانه و اسیدهای چرب به جز اسید پالمیتیک معنی دار بود. کمترین درصد روغن (29/19%) و بیشترین درصد پروتئین (36/37%) در تنش خشکی در مرحله پر شدن دانه به دست آمد. اثر متقابل تنش خشکی و رقم و همچنین اثر متقابل تنش خشکی و تاریخ کشت بذرها در سال اول بر درصد اسید اولئیک دانه معنی دار بود. بیشترین درصد اسید اولئیک (75/25%) و کمترین درصد اسید لینولنیک (98/5%) در رقم ویلیامز در تنش مرحله پر شدن دانه مشاهده شد. با توجه به این که هدف عمده کشت سویا در ایران تولید روغن می باشد و تنش خشکی در مرحله پر شدن دانه اثر منفی بر روغن دانه دارد، آبیاری در این مرحله از رشد زایشی سویا جهت حصول عملکرد قابل قبول روغن ضروری است.

چکیده انگلیسی:

In order to assess the effect of drought stress on seed chemical compositions and determine a stage In order to assess the effect of drought stress on seed chemical compositions and determine a stage that drought stress has the most effect on seed compositions, an experiment was conducted as a split factorial based on complete randomized block design in three replications in agriculture faculty of Tarbiat Modares University in 2014. Four treatments of drought stress were exerted as withholding irrigation at flowering stage, pod formation, seed filling stage, and control (without stress). The other treatments were two soybean cultivars (Williams and L17) and the seeds resulted from three planting dates in Moghan in a last year (10 May, 10 June and 10 July). The measured traits included fatty acids percent, oil and protein percent of soybean grain. The results indicated that effect of drought stress was significant on oil and protein percent and also fatty acids except palmitic acid. The lowest percent of oil (19.29% ) and the highest percent of protein (37.36 %) were obtained by drought stress at seed filling stage. The highest percent of oleic acid (25.75%) and the lowest linolenic acid (5.98%) was observed in Williams at drought stress at seed filling stage. Regarding that the main purpose of soybean planting in Iran is oil production and drought stress at seed filling stage has negative effect on oil content, so irrigation in this stage of reproductive growth is necessary to achieve desirable oil yield.