ارزیابی قدرت رقابتی کرچک (L. Ricinus communis) با علف هرز تاج خروس (.Amaranthus retroflexus L) در تراکم های گیاهی مختلف

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

تاصر جعفرزاده ¹ , علیرضا پیرزاد ² , هاشم هادی ³

1 - مربی مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی
2 - دانشیارگروه زراعت، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
3 - استادیار گروه زراعت دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

تاریخ دریافت : 1394/06/30 تاریخ پذیرش : 1394/11/28 تاریخ انتشار : 1396/09/01

کلید واژه: شاخص سطح برگ, عملکرد روغن, وزن خشک, ارتفاع بوته, شاخه‌های فرعی,

چکیده مقاله :

به منظور ارزیابی اثرات رقابتی کرچک با علف هرز تاج خروس در تراکم‌های گیاهی مختلف، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان غربی ارومیه در سال 1392 اجرا شد. عامل اول شامل تراکم‌های صفر (کشت خالص تاج خروس)، 3، 4، 5 و 6 بوته در متر مربع کرچک و عامل دوم تراکم‌های صفر (کشت خالص کرچک)، 5 ، 10 و 15 بوته در متر‌مربع تاج خروس بود. نتایج نشان داد با افزایش تراکم تاج خروس کاهش 38-20 درصد در عملکرد دانه، 39 درصد در عملکرد روغن و 32 درصد کاهش در ارتفاع کرچک نسبت به کشت خالص مشاهده شد. بیش‌ترین مقدار وزن خشک برگ (7/58 گرم در متر مربع)، ساقه (3/49 گرم در مترمربع)، تعداد شاخه فرعی (3/5) و ارتفاع بوته (9/44 سانتی‌متر) مربوط به کشت خالص تاج خروس بود که با افزایش تراکم کرچک از مقدار آن‌ها کاسته شد. با افزایش تراکم تاج خروس شاخص سطح برگ تاج خروس در کشت خالص به بیش‌ترین مقدار خود رسید (44/1) که در مقایسه با تراکم 15 بوته تاج خروس و شش بوته کرچک به میزان 50 درصد افزایش داشت. بیشترین (157 سانتی‌متر)، و کمترین (107 سانتی‌متر) ارتفاع کرچک به ترتیب در تراکم‌های شش و سه بوته کرچک در مترمربع مشاهده شد. بنابراین با افزایش تراکم تاج خروس، عملکرد دانه و روغن در کرچک کاهش یافت و میزان این کاهش با تراکم‌های تاج خروس ارتباط داشت.

چکیده انگلیسی:

In order to evaluate the castor bean’s competitive effect with redroot pigweed at different levels of plant density, a factorial experiment based on randomized complete block design was conducted in three replications at Agricultural Research of West Azarbayjan in Urmia in 2011. The first factor was different densities of castor bean in five levels 0 (Pure stand of pigweed), 3, 4, 5 and 6 plant.m-², and second factor was three levels of redroot pigweed 0 (Pure stand of castor), 5, 10 and 15 plant.m-². Results showed that with increasing pigweed density, castor bean grain yield 20-38%, oil percent 39%, and plant height 32% comparing to pure culture decreased. The maximum amount of leaf dry weight (58.7g.m-2), stem dry weight (49.3g.m-2), number of branches (5.3), and height (44.9cm) belonged to pure stand of pigweed, that decreased by increasing castor bean density. With increasing of pigweed density, its leaf area index in pure culture reached the highest level (1.44) which was 50% higher than with 15 plant/m2 of pigweed, and 6 plant.m-² of castor bean. The highest (157cm) and the lowest (107 cm) height of castor bean attained at 6 and 3 plants per m2, respectively. Therefore that increasing pigweed density decrease grain yield and oil yield. The amount of this reduction was related to pigweed density.

منابع و مأخذ:

بهشتی، س.ع. و س. ر. موسوی. 1388. اثر رقابتی تاج خروس (Amaranthus retroflexus L.) بر عملکرد و بیوماس سورگوم دانه­ای (Sorghum bicolor L. Moench). نهال و بذر. جلد 2-25، شماره 1، صفحات: 49-33.
رضوانی مقدم، پ.، ج. نباتی، ق. نوروز پور و ا. محمدآبادی. 1383. بررسی خصوصیات مورفولوژیک، عملکرد دانه و روغن کرچک در تراکم­های گیاهی و فواصل مختلف آبیاری. پژوهش­های زراعی ایران. جلد2، شماره1، صفحات 12-1.
رضوانی مقدم، پ.، ز. بروند، ع. رضازاده، ا. مجدآبادی و ع. شریف. 1387. اثر تاریخ کاشت و تیمارهای مختلف کودی بر عملکرد، اجرائ عملکرد و درصد روغن دانه گیاه کرچک. پژوهش­های زراعی ایران. جلد 6، شماره 2، صفحات: 313-303.
سرابی، و.، ا. نظامی، م. نصیری محلاتی و م. ح. راشد محصل. 1389. پاسخ خصوصیات رشدی ذرت (Zea mays L.) به رقابت علف هرز سلمه تره (Chenopodium album L.). بوم­شناسی کشاورزی. جلد2، شماره 3، صفحات: 407-398.
سمائی، م.، ا. زند و ج. دانشیان. 1383. مطالعه اثرات تداخلی تراکم های مختلف تاج خروس (Amaranthus retroflexus L.) بر شاخص­های رشد سویا (Glycine max L.). پژوهش­های زراعی ایران. جلد2، شماره 1، صفحات: 14-1.
عرشی، ی. 1367. اصلاح و تولید بذر دانه­های روغنی آفتابگردان، کرچک. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر. شورای انتشارات. 248 صفحه.
محمدی، غ. ر.، ع. جوانشیر، ف. رحیم­زاده خوئی، ا. محمدی و س. زهتاب سلماسی. 1383. اثرات تداخل علف­های هرز بر اندام­های هوائی و زمینی و شاخص برداشت در نخود. دانش کشاورزی. شماره3، صفحات: 60-51.
محمودی، ع. 1382. جنبه­های اکوفیزیولوژیکی سلمه تره  (L. Chenopodium album) در رقابت با ذرت (Zea mays L.). رساله دکترای زراعت. دانشکده کشاورزی، دانشگاه تهران. 210 صفحه.    
ولدآبادی، ع.، م. علیمحمدی، ب. عارف، و ج. دانشیان. 1389. تاثیر سطوح مختلف نیتروژن و تراکم گیاهی بر عملکرد روغن و اجزای آن در گیاه داروئی کرچک (Ricinus communis L.). اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی.جلد 2، شماره 4، صفحات: 318-312.
یعقوبی، س.ر.، م. آقاعلیخانی و ز. زند. 1390. اثر زمان سبز شدن گیاهچه بر صفات موفولوژیک و تولید بذر تاج خروس ریشه قرمز (Amaranthus retroflexus L.) در رقابت با آفتابگردان (Helianthus annus L.). علوم زراعی ایران. جلد13، شماره،1، صفحات: 48-32.
یعقوبی، س. ر.، ح. پیردشتی، م. و. حبیبی سوادکوهی و س. قدمیاری. 1388. اثر دوره­های بحرانی علف هرز بر ساختار کانوپی و توزیع در ذرت. علوم زراعی. شماره11، صفحات: 24-15.

Aguyoh, J. M. and J. B. Masiunas. 2003. Interference of redroot pigweed (Amaranthus retroflexus) with snap beans. Weed Sci. 51: 202-207.
Azadmard- Damirchi S., G. P. Savage and P. C. Dutta. 2005. Sterol fractions in hazelnut  and virgin olive as possible markers for detection of adulteration of virgin olive oil. J. Am. Oil Chemists Soc. 82: 717-725.
Colquhoun, J., C. M. Boerboom, L. K. Binning, D. E. Stoltenberg and J. M. Norman. 2005. Common lambs quarters photosynthesis and seed production in three environments. Weed Sci. 49: 334-339.
Conley, D. W., L. S. Jordan, J. S. Holt and J. S. Reints. 2002. Competitive interactions of corn (Zea mays L.) and foxtail (Alopecurus myosuroides Huds.) grown at different densities. Weed Sci. 37: 538-543.
Guo, P. G. and K. Al-Khatib. 2003. Temperature effect on germination time and density on redroot pigweed (Amaranthus retroflexus), palmer amaranth (A. palmeri), and common water hemp (A.rudis). Weed Sci. 51: 869-875.
Gupta, O. P. 2006. Modern weed management. Agribios, Pub1., India,339p.
Koutroubas, S. D., D. K. Papakosta and  A. Doitsini. 1999. Adaption and yielding ability of castor plant (Ricinus communis L.) genotypes in a Mediterranean climate. Eur. J. Agron. 11: 227-237.
Kropff, M. J., S. S. Weaveer and M. A. Smils. 1992. Use of ecophysiological models for crop-weed interference: Relation among weed density, relative time of weed emergence, relative leaf area, and yield loss. Weed Sci. 40: 296-301
Laureti, D., A. M. Fedeli, G. M. Scarpa and  G. F. Marras. 1998. Performance of castor (Ricinus communis L.) cultivar in Italy. Ind. J. Crops Prod. 7: 91-93.
Oplinger, E. S., E. A. Oeke, A. R. Kaminski, S. M. Combs, J. D. Doll and R. T. Schuler. 1990. Castor bean  production. U.S.D.A. Farmers Bulletin. No. 2041.
Pokovai, K., G. J. Kovacs and A. Dobos.  2004. Phyllochron dependence on solar radiation in maize. Proceedings of 8^th ESA Congress, Copenhagen, Denmark, 11-15 July, Pp: 161-162.
Ronald, A. E. 2005. Amaranthus retroflexus L./Pigweed. U.S. Department of Agriculture. 42 p.
Sangakkara, V. R. and P. Stamp. 2006. Influence of different weed categories on growth and yields of maize (Zea mays L.) grown in a minor (dry) season of the humid. J. Plant Dis. Prot. 113:81-85.
Santos, B. M., J. A. Dusky, W. M. Stall, D. J. Shilling and T. A. Bewick. 2007. Influence of Smooth Pigweed and Common Purslane on lettuce as affected by phosphorus fertility. Proc. of Florida State Horticultural Society. 110: 315-317.
Shaheen, A. M. 2002. Morphological variation within castor bean (Ricinus communis L.) in Egypt: fruit, seed and pollen. Pak. J.  Biol. Sci. 5: 1202-1206.
Shinggu, C. P., M. A. Mahadi and D. I. Adekpe. 2011. Performance of castor ( Ricinus communis L.) as influenced by period of weed interference in Samaru, Nigeria. Int. J. Sci. Nat. 2(1): 75-78.
Valdinei, S., S. Liv, M. O. Silva, V. N. B. Silv and G. Brito. 2012. Pre and postemergence herbicides  for weed control in Castor crop. Ind. J.  Crops Prod. 37(1): 235-237.