تاثیر دور آبیاری، اسید هیومیک و نوع کود گوگردی بر صفات مورفولوژیکی و عملکردی شنبلیله
محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی
سید غلامرضا موسوی
1
(دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بیرجند)
کلید واژه: کم آبی, شنبلیله, رشد رویشی, گوگرد, هیومیک,
چکیده مقاله :
به منظور بررسی تاثیر دور آبیاری، اسید هیومیک و نوع کود گوگردی بر صفات مورفولوژیکی و عملکردی شنبلیله آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند اجرا گردید. فاکتورهای مورد مطالعه شامل دور آبیاری در 2 سطح (5 و 10 روز) به عنوان کرت اصلی و ترکیب 2 مقدار اسید هیومیک (صفر و 10 لیتر در هکتار) و 4 نوع کود گوگردی (عدم مصرف کود گوگردی، کودهای گوگردی بنتونیت‌دار، هیومیک‌دار و اوره با پوشش گوگردی) به عنوان کرت فرعی بودند. در این تحقیق صفات ارتفاع بوته، تعداد انشعابات ساقه اصلی، طول غلاف، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد با افزایش دور آبیاری از 5 به 10 روز همه صفات مذکور به جز تعداد انشعابات ساقه اصلی، به طور معنی‌داری و به ترتیب 9/19، 9/20، 6/34، 4/37، 4/34 و 7/16 درصد کاهش یافت. کاربرد 10 لیتر در هکتار اسید هیومیک باعث افزایش معنی‌دار همه صفات و به ترتیب 3/10، 5/13، 5/15، 8/42، 7/47، 2/85 و 42 درصد گردید. نوع کود گوگردی تاثیر معنی‌داری بر صفات شنبلیله نداشت. همچنین اثر متقابل آبیاری و هیومیک اسید بر ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت و اثر متقابل آبیاری و کود گوگردی بر ارتفاع بوته معنی‌دار بود. به طور کلی تیمار دور آبیاری 5 روز و کاربرد 10 لیتر در هکتار اسید هیومیک را برای زراعت شنبلیله در بیرجند می‌توان پیشنهاد کرد.
In order to study the effect of irrigation interval, humic acid and sulfur fertilizer on some morphological and yield traits of fenugreek, a split-plot factorial experiment based on randomized complete blocks design with three replications was conducted at research field of Islamic Azad University, branch of Birjand in 2013. The main plots were 5 and 10 days irrigation intervals. The sub-plots were combination of two rates of humic acid (0 and 10 L.ha-1) and four types of sulfur fertilizer (control or no application, bentonit containing, humic containing and urea with sulfur cover). In this study plant height, branch number of main stem, pod length, 1000–seed weight, seed yield, biological yield and harvest index of seed were evaluated. The results showed that increasing irrigation interval from 5 to 10 days significantly reduced plant height, pod length, 1000–seed weight, seed yield, biological yield and harvest index of seed by 19.9, 20.9, 34.6, 37.4, 34.4 and 16.7%, respectively. Also humic acid application (10 L/ha) significantly increased all measured traits by 10.3, 13.5, 15.5, 42.8, 47.7, 85.2 and 42%, respectively. The effect of sulfur fertilizer on the measured traits was not significant. Also, interaction of irrigation and humic acid was significant on plant height, 1000–seed weight, biological yield and harvest index. In general 5 days irrigation interval and acid humic application (10 L.ha-1) is recommended for fenugreek cultivation in Birjand.
احیایی، ح.ر.، پ. رضوانیمقدم و م.ب. امیری. 1388. تاثیر تنش خشکی بر برخی شاخصهای مورفولوژیک شنبلیله در شرایط گلخانهای. اولین کنفرانس تنشهای محیطی در علوم کشاورزی، دانشگاه بیرجند، 14 و 15 بهمن. ص 136.
امینیفر، ت.، غ. محسنآبادی، م.ح. بیگلویی و ح. سمیعزاده. 1392. تاثیر کمآبیاری بر عملکرد، اجزای عملکرد و بهرهوری آب رقم T.215 سویا. مجله مهندسی آبیاری وآب. جلد 3، شماره 11: 34-24.
اویسی، م. و ف. قوشچی. 1391. بررسی اجمالی نقش اسید هیومیک در تخفیف اثرات تنش کمبود آب در گیاهان زراعی. دو ماهنامه کشاورزی و توسعه پایدار. شماره 43: 21-16.
بابایی، پ.، ا. گلچین، ح. بشارتی و م. افضلی. 1391. تأثیر کود میکروبی گوگردی بر جذب عناصر غذایی و عملکرد سویا در مزرعه. مجله پژوهشهای خاک (علوم خاک و آب). جلد 2، شماره 26: 150-145.
بزازی، ن.، م. خدامباشی و ش. محمدی. 1391. تأثیر تنش خشکی بر خصوصیات مورفولوژیک و اجرای عملکرد گیاه دارویی شنبلیله. مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی. جلد 3، شماره 8: 20-12.
حیدری، م. و ح. جهان تیغی. 1391. تأثیر تنش خشکی و مقادیر کود نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه، درصد اسانس و میزان تیموکینون گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.). مجله تنشهای محیطی در علوم زراعی. جلد 5، شماره 1: 40-33.
خزاعی، ح.ر.، م. ثابت تیموری و ف. نجفی. 1386. بررسی اثر رژیمهای مختلف آبیاری و میزان کشت بذر بر عملکرد و اجزاء عملکرد و کیفیت گیاه دارویی اسفرزه. مجله پژوهشهای زراعی ایران. جلد 5، شماره 1: 83-77.
رضایی سوخت آبندانی، ر. و ر. رمضانی. 1389. مطالعه اثر آبیاری و کود نیتروژن بر شاخصهای رشد فیزیولوژیک و عملکرد ذرت (سینکل گراس 704) در شرایط آب و هوایی مازندران. مجله فیزیولوژی گیاهان زراعی. جلد 2، شماره 3: 44-19.
رضوانبیدختی، ش.، س. سنجانی.، ع. ر. دشتبان.، و ا. ح. عارفی. 1391. ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa L.) در تراکمهای مختلف بوته در شرایط کمآبیاری. مجله پژوهشهای زراعی ایران. جلد 10، شماره 2: 391-382.
سبزواری، س.، و ح. ر. خزاعی. 1388. اثر محلولپاشی سطوح مختلف اسید هیومیک بر خصوصیات رشدی، عملکرد و اجزاء عملکرد گندم (Triticum aestivumL.) رقم پیشتاز. نشریه بومشناسی کشاورزی. جلد 1، شماره 2: 63-53.
سماوات، س. و م. ملکوتی. 1384. ضرورت تولید و مصرف اسیدهای ارگانیک برای افزایش کمی و کیفی محصولات کشاورزی. انتشارات سنا، تهران.
شاهمرادی، س. ه.، ه. زینلی خانقاه، ج. دانشیان، ن. خدابنده و ع. احمدی. 1388. بررسی تاثیر تنش خشکی بر لاینها و کولتیوارهای سویا بر اساس شاخصهای حساسیت و تحمل. مجله علوم زراعی ایران. جلد 3: 23-9.
صالحی، ب.، ع. باقرزاده و م. قاسمی. 1389. تاثیر ماده آلی هیومیک اسید بر ویژگیهای رشد، عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم گوجهفرنگی (Lycopersicon esculentum L.). نشریه بومشناسی کشاورزی. جلد 2، شماره 4: 647-640.
فروغی، ل.، و ع. عبادی. 1391. تاثیر نیتروژن و گوگرد بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیک گلرنگ بهاره. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی. جلد 5، شماره 2: 56-37.
قربانی، ص.، ح. ر. خزاعی.، م. کافی و م. بنایان اول. 1389. اثر کاربرد اسید هیومیک در آب آبیاری بر عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت (Zea mays L.). نشریه بومشناسی کشاورزی. جلد 2، شماره 1: 118-111.
کافی، م. و ا. مهدویدامغانی. 1381. مکانیسمهای مقاومت به تنشهای محیطی در گیاهان، تألیف: آمارجیت، اس. و کا. رانجیت، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، 465 صفحه.
کوچکی، ع.، م. نصیری محلاتی و گ. عزیزی. 1385. اثر فواصل مختلف آبیاری و تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد دو توده بومی رازیانه (Foeniculum vulgar). پژوهشهای زراعی ایران. 4(1): 140-131.
موسوی نیک، م. 1391. بررسی اثر سطوح مختلف کود گوگرد بر عملکرد کمی و کیفی گیاه دارویی اسفرزه (Plantago ovata L.) در شرایط تنش خشکی در منطقه بلوچستان. نشریه بوم شناسی کشاورزی. 4(2): 182-170.
ناسوتی میاندوآب، ر.، س. سماوات.، و م. م. تهرانی. 1390. خواص کود اسیدهیومیک بر گیاه و خاک. ماهنامه کشاورزی و غذا. 101: 55-53.
Ahmad Alhadi, F., B. TahaYasseen and M. Jabr. 1999. Water stress and gibberellic acid effects on growth of fenugreek plants. Irri. Sci. 18: 185-190.
Ayas, H. and F. Gulser. 2005. The effect of sulfur and humic acid on yield components and macronutrient contents of spinach. J. Biol. Sci. 5(6): 801- 804.
Ghoulam, C., A. Foursy and K. Fares. 2002. Effects of salt stress on growth, inorganic ions and proline accumulation in relation to osmotic adjustment in five sugar beets cultivars. Environ. Exp. Bot. 47: 39-50.
Karakurt, Y., H. Huvnlu, H. Unla and P. Padem. 2009. The influence of foliar and soil fertilization of humic acid on yield and quality of pepper. Acta Agric. Scand. 59: 233-237.
Messick, D. L. and C. DeBrey. 2002. Sulfur fertilizer new products add to conventional sources to offer a wide range of options. Int.Ferti. Indust.Association. 1: 202-293.
Moosavi, G., M. J. Seghatoleslami, M. Khosravi and Z. Joyban. 2012. Effect of irrigation interval, n fertilizer rate and plant density on yield and chemical composition of fenugreek (Trigonella foenum-gracum L.). J. Medi. Plants By-products. 2: 91-99.
Nardi, S., D. Pizzeghello, A. Muscolo and A. Vianello. 2002. Physiological effects of humic substances on higherplants. Soil Biol. Biochem. 34: 1527–1536.
Padem, H. A. and R. Alan. 1999. Effect of humic acid added to foliar fertilizer on quality and nutrient content of eggplant and pepper seedlings. Acta Horti. 491: 241-246.
Piri, I., M. MoussaviNik, A. Tavassoli and F. Rastegaripour. 2011. Effect of irrigation intervals and sulphur fertilizer on growth analyses and yield of Brassica juncea. Afr. J. Microbiol. Res. 5(22): 3640-3646.
Saadati, J. and M. Baghi. 2014. Evaluation of the effect of various amounts of humic acid on yield, yield components and protein of chickpea cultivars (Cicer arietinum L.). Int. J. Adv. Biol. Biomedi. Res.2(7): 2306-2313.
Sadeghzadeh-Ahari, D., A. K. Kashi, M. R. Hassandokht, A. Amri and K. H.Alizadeh. 2009. Assessment of drought tolerance in Iranian fenugreek landraces. J. Food Agric. Environ. 7: 414-419.
Sameni, M. and A. Kasraian. 2004. Effect of agricultural sulfur on characteristics of different calcareous soils from dry regions of Iran. I. Disintegration rate of agricultural sulfur and its effects on chemical properties of the soils. Commun. Soil Sci. Plant Anal. 35: 1219-1234.
Turkmen, O., S. Demir, S. Sensoy and A. Dursun. 2005. Effect of arbuscular mycorrhizal fungus and humic acidon the seedling development and nutrient content of pepper grown under saline soil conditions. J. Biol. Sci. 5(5): 565-574.
Veronica, M., B. Eva, Z. Angel-Maria, A. Elena, G. Maria, F. Marta and G. M. Jose Maria. 2010. Action of humic acid on promotion of cucumber shoot growth involves nitrate-related changes associated with the root-to-shoot distribution of cytokines, polyamines and mineral nutrients. Plant Physiol. 167: 633-642.
_||_