بررسی وضعیت آسیب پذیری شهرها به جزایر حرارتی (مطالعه موردی: تهران و ورامین)
محورهای موضوعی : جغرافیای مکان‌ها
حسن جعفری سیریزی
1
(گروه جغرافیا،اقلیم شناسی گرایش شهری،دانشگاه تهران)
مجتبی جعفری سیریزی
2
(کارشناسی ارشد جغرافیای روستایی گرایش مدیریت توسعه پایدار روستایی دانشگاه تربیت مدرس. تهران .ایران)
لیلا حسینجانی
3
( دکتری آب و هوا شناسی،دانشگاه زنجان،ایران )
سیده الهام داوری
4
(دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد)
کلید واژه: آسیب پذیری, جزیره حرارتی, تراکم شهری, تهران, ورامین,
چکیده مقاله :
جزایرحرارتی شهری (UHI) منعکس کننده مقدار تفاوت مشاهده درجه حرارت بین شهرستان‌ها و مناطق اطراف خود هستند. شناسایی پدیده جزیره حرارتی در دو شهرستان، تهران با یک پس زمینه کسب و کار صنعتی و ورامین در حال رشد با پس زمینه‌های کشاورزی است. هدف شناسایی آسیب¬پذیری جامعه به اثرات جزیره حرارتی و تلاش در جهت سازگاری جامعه مربوط به جزیره حرارتی است. پژوهش حاضر، از ترکیب روش‌های تحقیق کمّی و کیفی بهره گرفته شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم افزار SPSS EXCEL, ENVI, و ARCGIS انجام گردید. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ساختارمند بر اساس شاخص LVI و با توجه به ویژگی‌های مناطق مورد مطالعه است. روایی پرسشنامه به کمک پانل متخصصین تأیید و پایایی پرسشنامه حاضر ازروش آلفای کرونباخ استفاده گردید. جامعه آماری شامل 99 سرپرست خانوار در سه منطقه در تهران و دو منطقه در ورامین می‌باشد. نتایج نشان داد، تهران آسیب پذیری بیشتری نسبت به ورامین دارد. بخش اول این پژوهش به بررسی و شناسایی جزیره حرارتی شهری اختصاص دارد که با استفاده از داده‌های اندازه گیری میدانی دما و تصاویر ماهواره‌ای بررسی شد. نتایج نشان داد که تجمع حرارت شهری در هر دو شهرستان وجود دارد، اما تهران شدت بییشتری دارد. جزیره حرارتی در در تهران نسبت به ورامین در روزهای صاف و افتابی کاملا مشخص بود. در روزهای ابری اختلاف دما بین مناطق کم بود و هم چنین در روزهای همراه با وزش باد تهران دمای شبانه بیشتری نسبت به ورامین داشت که این دمای بالا در ارتباط به تراکم بالا و گستردگی بیشتر این شهر است. بخش دوم این پژوهش براساس شاخص LVI به ارزیابی آسیب¬پذیری جزیره حرارتی شهری پرداخته شده است. سطح متوسط آسیب¬پذیری در ورامین به دلیل پایین بودن سطح آگاهی جامعه از تغییرات دما و اثرات آن است اما نشانه‌ای از سازگاری وجود داشت که در قالب سازگاری طبیعی است. ورامین هم چنین در زمینه تعامل و روابط وضعیت بهتری نسبت به تهران دارد. تهران با افزایش دما و هم چنین سطح سازگاری پایین مواجه است که از دلایل آن تراکم شهری است.
Urban heat islands (UHI) reflect the amount of temperature difference observed between cities and their surrounding areas. The current research aims to identify the heat island phenomenon in two cities, Tehran with an industrial business background and Varamin, which is growing with an agricultural background. The aim is to identify the vulnerability of the society to the effects of the heat island and to try to adapt the society related to the heat island. The current research used a combination of quantitative and qualitative research methods. Data analysis was done using SPSS, EXCEL, ENVI and ARCGIS software. The tool for collecting information is a structured questionnaire based on the LVI index and according to the characteristics of the study areas. The validity of the questionnaire was verified with the help of a panel of experts, and the reliability of the present questionnaire was confirmed using Kornbach's alpha method. The statistical data includes 99 heads of households in three districts in Tehran and two districts in Varamin. The results showed that Tehran is more vulnerable than Varamin. The first part of this research is dedicated to the investigation and identification of the urban heat island, which was investigated using the field temperature measurement data and satellite images. The results showed that urban heat accumulation exists in both cities, but Tehran is more intense. The thermal island in Tehran was quite clear compared to Varamin on clear and sunny days. On cloudy days, the temperature difference between the regions was small, and also on days with wind, Tehran had a higher night temperature than Varamin, which is related to the high density and greater extent of this city. The second part of this research is based on the LVI index to evaluate the vulnerability of the urban heat island. The average level of vulnerability in Varamin is due to the low level of community awareness of temperature changes and its effects, but there was a sign of adaptation, which is in the form of natural adaptation. Varamin also has a better situation than Tehran in terms of interaction and relations. Tehran is facing an increase in temperature as well as a low adaptation level, which is one of the reasons for urban density.
پاک اندیش، آرش، حبیب، فرح، و خانلو، نسیم. (1398). ارزیابی وضعیت تاب آوری شهری در برابر جزایر حرارتی شهری (مطالعه موردی: مناطق 11 و 6 شهرداری تهران). علوم و تکنولوژی محیط¬زیست، 21(7)، 255-265.
پورامین، کتایون، خاتمی، سیدمهدی و شمس¬الدینی، علی. (1398). عوامل موثر بر شکل¬گیری جزایر حرارتی شهری؛ با تاکید بر ویژگی‌ها و چالش‌های طراحی شهری، گفتمان طراحی شهری، 1(1)، 69-83
رحیمی، عاطفه. (1400). پایان نامه کارشناسی ارشد نقش کاربری اراضی بر الگوی جزایر حرارتی (مطالعه موردی: شهر اصفهان)،استادراهنما،محمد سلیمانی مقدم، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار.
رنجبر سعادت آبادی، عباس، علی اکبری بیدختی، عباسعلی و صادقی حسینی، سیدعلیرضا. (1385). آثار جزیره گرمایی و شهرنشینی روی وضع هوا و اقلیم محلی در کلان شهر تهران بر اساس داده‌های مهرآباد و ورامین. محیط شناسی، 32(39)، 59-68.
سلطانی مقدس، ریحانه. (1398). پیامدهای مکانی- فضایی تغییر کاربری اراضی سکونتگاه‌های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان قرچک – استان تهران، برنامه¬ریزی توسعه کالبدی، (2)6، 79-94.
صفرزاده، حسین و فرهنگی، علی‌اکبر. (1392). روش‌های تحقیق در علوم انسانی (با نگرشی بر پایان‌‌‌نامه‌نویسی)، انتشارات پاپ.
فربودی، مرضیه و زمانی، زهرا. (1401). کاهش جزایر حرارتی شهری از طریق افزایش سبزینگی و سطوح نفوذپذیر در تهران علوم و تکنولوژی محيط زيست، 24(2)، 45-31.
موسوی بایگی، محمد، اشرف، بتول، فرید حسینی، علیرضا و میان‌آبادی، آمنه. (۱۳۹۱). بررسی جزیره حرارتی شهر مشهد با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و نظریه فرکتال، مجلّه جغرافیا و مخاطرات محیطی، 1(1)، 35-۴۹.
ونگ، تای چی و وبلیندا، یوئن. (1392). برنامه¬ریزی شهری اکولوژیك؛ سیاست‌ها تجارب و طراحی، ترجمه محمد رحیم رهنما و الهه کریمی، انشارات جهاد دانشگاهی مشهد. چاپ اول، مشهد.
References
Amiri, K., Q., Weng., A., Alimohamadi., & Alavipanah, K. (2009). Spatial–temporal dynamics of land surface temperature in relation to fractional vegetation cover and land use/cover in the Tabriz urban area Iran. Remote Sensing of Environment, Vol. 113, 2606-2617.
Balling R. C. & Brazell, S. W. (1988).High Resolution Surface Temperature Patterns in a Complex Urban Terrain,” Photogrammetric Engineering & Remote Sensing, 59(4), 1289-1293.
Falahatkar, S., Hosseini, M., & Soffianian, A. (2011).The relationship between land cover changes and spatial-temporal dynamics of land surface temperature. Indian Journal of Science and Technology, 4(2), 76-81.
Farboudi, M., & Zamani, Z. (2021).Reduction of urban heat islands through increasing greenery and permeable surfaces in Tehran, Environmental Science and Technology, twenty-fourth vol 2(2), 45-31.
Farboudi, M., & Zamani, Z. (2022). Reducing urban heat islands through increasing greenery and permeable surfaces in Tehran, Environmental Science and Technology, 24(2), 31-45. (In Persian)
Gallo K.P., & Owen, T. W. (1998). Assessment of urban heat island: A multi-sensor perspective for the Dallas-Ft. Worth, USA region. Geocarto International, 13(4), 35-41.
Gallo, K.P., McNab., A. L. Karl., T. R. Brown., J. F. Hood., J. J. & Tarpley, J. D. (1993). The use of NOAA AVHRR data for assessment of the urban heat island effect. Journal of Applied Meteorology. 32(5), 899-908.
Hahn, M., Riederer., & Foster, Q. (2011).The livelihood vulnerability index: a pragmatic approach to assessing risks from climate variability and change: a case study in mozambique. Global Environmental Change 19(1), 74–88.
HolySultani, R. (2018). Spatial-spatial consequences of land use change in rural settlements (case study: Qarchak city - Tehran province) Physical Development Planning, 2(6), 94-79..
Larsen, J. (2003). Record heat wave in Europe takes 35,000 lives. Earth Policy Institute.
Liu, L., & Zhang, Y. (2011).Urban heat island analysis using the Landsat TM data and ASTER data: A case study in Hong Kong. Remote Sensing, 3(7), 1535-1552.
Mousavi Baighi, M., Ashraf, B., Farid Hosseini, A., & Mianabadi, A. (2019). Investigating the thermal island of Mashhad city using satellite images and fractal theory, Geography and Environmental Hazards Magazine, 1, 35-49.
Mousavi Baighi, M., Ashraf, B., Farid Hosseini, A., & Mianabadi, A. (2012). Investigating the thermal island of Mashhad city using satellite images and fractal theory, Journal of Geography and Environmental Hazards, 1(1), 35-49. (In Persian)
Namdari, S. (2009). Extraction of urban heat island in urban regions by satellite images (the case study: Tehran). A dissertation submitted to shahidbeheshti University for degree of MA of remote sensing and GIS, department of geology sciences
Okumus, D., Erdem Terzi, F. (2021). Evaluating the role of urban fabric on surface urban heat island: The case of Istanbul, Sustainable Cities and Society, Vol 73, 103128.
Pakandish, A., Habib, Farah, & Khanlou, N. (2018). Evaluation of the state of urban resilience against urban heat islands (case study: Districts 11 and 6 of Tehran Municipality). Environmental Science and Technology, 21(7), 255-265. (In Persian)
Pakandish, A., Habib,F., .F., Khanlou, N. (2018). Assessing the state of urban resilience against urban heat islands (case study: Districts 11 and 6 of Tehran Municipality). Environmental Science and Technology, 21, 255-265.
Pouramin, K., K., S, M., & Shams-Aldini, A. (2018). Factors affecting the formation of urban heat islands; Emphasizing the features and challenges of urban design, Urban Design Discourse, 1(1), 69-83. (In Persian)
Pouramin,K., Khatami, S..& Sham Aldini, A. (2018). Factors affecting the formation of urban heat islands; Emphasizing the characteristics and challenges of urban design, urban design discourse, first term, 1, 69-83.
Rahimi, A. (2021). Master's thesis on the role of land use on the pattern of thermal islands (case study: Isfahan city), supervisor, Mohammad Soleimani Moghadam, Hakim Sabzevari University, Sabzvar.
Rahimi, A. (2021). Master's thesis on the role of land use on the pattern of thermal islands (case study: Isfahan city), supervisor, Mohammad Soleimani Moghadam, Hakim Sabzevari University, Sabzevar. (In Persian)
Ranjbar Saadat Abadi, A., Ali Akbari Bidakhti, A., & Sadeghi Hosseini, S. A. R. (2006). Effects of heat island and urbanization on weather and local climate in Tehran metropolis based on Mehrabad and Varamin data. Ecology, 32(39), 59-68. (In Persian)
Ranjbarsaadabadi, A., Ali, A., Bidakhti, A., & SadeghiHosseini, S. (2006). Effects of heat island and urbanization on weather and local climate in Tehran metropolis based on Mehrabad and Varamin data. Environment, 32, 59-68.
Safarzadeh, H., & Farhani, A. (2012).Research methods in the humanities (with an attitude towards thesis writing), Barayin Puish Publications, Pop 15.
Safarzadeh, H., & Farhani, A. A. (2012). Research methods in human sciences (with an attitude towards thesis writing), Pop Publications. (In Persian)
Sharon, L., Harlan, Anthony, J., Brazel, L., Prashad, L., Stefanov, L. (2006). Neighborhood microclimates and vulnerability to heat stress, Social Science & Medicine, Volume 63, Issue 11, December 2006, Pages 2847-2863.
Shi,Y., & Katzschner, L., Ng, E. (2017).Modelling the fine-scale spatiotemporal pattern of urban heat island effect using land use regression approach in a megacity, Science of the Total Environment, 618(15), 891-904.
Soltani Moghadas, R. (2018). Spatial-spatial consequences of land use change in rural settlements (case study: Qarchak city - Tehran province, physical development planning, (2) 6, 79-94. (In Persian)
Weng Q., Lu, D., &Liang. B. (2006). Urban Surface Biophysical Descriptors and Land Surface Temperature Variations. Photogrammetric Engineering & Remote Sensing, 72(11), 1275–1286.
Weng, Q. (2001). A remote sensing-GIS evaluation of urban expansion and its impact on surface temperature in the Zhujiang Delta. China.International Journal of Remote Sensing, 22(10), 1999-2014.
Weng, Q., Lu, D., & Schubring, J. (2004). Estimation of land surface temperature–vegetation abundance relationship for urban heat island studies. Remote sensing of Environment, 89(4), 467-483.
Wong, E., Akbari, H., Bell, R., & Cole, D. (2011). Reducing Urban Heat Islands: Compendium of Strategies.Environmental Protection Agency, retrieved May, 12, 2011.
Wong, T & Linda,Y.(2012).Ecological urban planning; Policies, experiences and design, translated by Mohammad Rahim Rahnama and Elaha Karimi, Mashhad Academic Jihad Publications. First edition, Mashhad.
Wong, T. C., & Weblinda, Y. (2012). ecological urban planning; Policies, experiences and design, translated by Mohammad Rahim Rahnama and Elaha Karimi, Mashhad Academic Jihad Publications. First edition, Mashhad.