بررسی ارتباط متقابل باد صد و بیست روزه سیستان و بادهای شرق خراسان
محورهای موضوعی : اقلیم شناسیمحمود خسروی 1 , عباس مفیدی 2 , رویا پورکریم برابادی 3
1 - دانشیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه سیستان و بلوچستان -ایران
2 - استاد یار گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه فردوسی- مشهد -ایران
3 - کارشناس ارشد جغرافیای طبیعی(اقلیم شناسی)، دانشگاه سیستان و بلوچستان-ایران
کلید واژه: تحلیل همدیدی- شرق ایران- بادهای 120 روزه- ناحیه‌ی سیستان,
چکیده مقاله :
در این پژوهش به منظور بررسی ارتباط بین بادهای شرق خراسان و باد صد و بیست روزه سیستان از داده های داده های ایستگاه های سینوپتیک (خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان) در طی دوره آماری2011-2000 استفاده گردید.برای تحلیل های همدیدی از نقشه های ارتفاع ژئوپتانسیل سطح 850 هکتوپاسکال، جهت باد و تاوایی نسبی، برای 14 روز از شدیدترین بادهای ایستگاه مبنا(زابل) استفاده شده است. نتایج نشان داد جهت بادها در منطقه خراسان، شمالی و تا رسیدن به منطقه ی سیستان تغییر جهت داده و شمال غربی می شود. این تغییر جهت تحت تأثیر عوامل توپوگرافی منطقه می باشد. نقشه های ارتفاع ژئوپتانسیل معرّف این هستند که هسته پرفشار واقع بر روی دریای خزر و کم فشار پاکستان عامل اصلی به وجودآمدن بادهای صد و بیست روزه می باشند و تقویت کم فشار باعث تشدید بادها می شود. نتایج داده های ایستگاهی نشان می دهد که جهت بادها در منطقه مورد مطالعه با هم تفاوت دارند این تفاوت نیز در داده های جو بالا نیز مشاهده می شود. در محاسبه ضریب همبستگی پیرسون مشخص شد که به صورت همزمان ایستگاه های قاین و تربت جام و با یک روز تاخیر ایستگاه کاشمر با ایستگاه زابل ارتباط دارند و با دو روز تاخیر هیچگونه ارتباطی بین ایستگاه ها مشاهده نگردید.
The main goal of this study is to investigate theinteractionbetween East Khorasan winds regimesand Sistan120 Days winds. The climatic data of Synoptic stations used in the present study was obtained fromkhorasan razavi, khorasan jonobi and sistan and baluchestan meteorological organizations. The statistical period is from 2000 to 2011. To do synoptic analyses, the maps of sea level pressure, geopotential height of 850 Hectopascal level, wind direction and the relativevorticity were used. The sample extract form the daily wind velocity data base of Zabol station and include the fourteen days with the highest velocitywinds. The results shows that the wind direction in the Khorasan Razavi province is from north. while, the direction changes toward Northwest as it arrives to Sistan plain. This change in the direction of wind is due tothe topographyand geographical location of thearea. The geopotential height maps shown that the main reasons for the winds of 120 days are thecore ofthe highpressureonthe Caspian Sea and the core of the low pressure in Pakistan. Moreover, strengthening the low pressure intensifies the winds
جهانبخش، سعید و معصومه رجبی(1388): مبانی جغرافیای طبیعی، انتشارات دانشگاه تبریز، چاپ اول.
حیدرینسب، مهدی(1386): نقش باد در ایجاد لندفرمهای بادی منطقه سیستان، پایان نامه کارشناسی ارشد اقلیمشناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
خاکسفیدی، عباس و نادر نورا و علی نجفی نژاد(1389): الگوی توزیع زمانی بارش در استان سیستان و بلوچستان، مجله پژوهشهای حفاظت آب و خاک، جلد هفدهم، شمارهی اول، صص 50-49.
خسروی، محمود و محمد سلیقه(1384): اثرات اکولوژیکی و زیست محیطی بادهای 120 روزه سیستان، طرح پژوهشی، پژوهشکده علوم زمین و جغرافیا، انتشارات دانشگاه سیستان و بلوچستان، ص 2.
خسروی، محمود(1389): بررسی توزیع عمودی گرد و غبار ناشی از طوفان در خاورمیانه با استفاده از مدل NAAPS، کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام، داتنشگاه سیستان و بلوچستان، فروردین 1389.
زمردیان،محمدجعفر(1381):ژئومورفولوژیایران،مشهد، انتشاراتدانشگاهفردوسی.
طاوسی،تقیوکوهزادرئیسپور(1389): تحلیلآماریوپیشبینیاحتمالوقوع توفانهای شدیدبااستفادهازروشتجزیه و تحلیلسریهای جزئیمطالعهموردی: منطقهسیستان،دانشگاهتربیتمعلمسبزوار،مجلهمطالعاتجغرافیاییمناطقخشک،شماره2،صص105-93.
کاویانی، محمدرضا و بهلول علیجانی(1384): مبانی آب و هواشناسی، انتشارات سمت، تهران.
گائودی ا.اس. و ان جی میدلتون(1390): گرد و غبار بیابان در سامانهی جهانی، ترجمهی داریوش یاراحمدی، انتشارات دانشگاه لرستان.
گندمکار، امیر و فرینوش کیارسی(1385): ارزیابی انرژی پتانسیل باد در کشور ایران، بیست و یکمین کنفرانس بین المللی انرژی برق، پژوهش نیرو، تهران.
گندمکار، امیر(1389): تعیین گستره افقی باد سیستان با استفاده از تحلیل خوشهای، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال سوم، شماره 10صص 76-67.
لشکری، حسن و قاسم کیخسروی(1387): تحلیل آماری و سینوپتیکی طوفانهای گردوغباری استان خراسان رضوی در فاصله زمانی (2005-1993)، پژوهشهای جغرافیای طبیعی، شماره65، صص 33-17.
مسعودیان، سیدابوالفضل(1390): آب و هوای ایران، انتشارات شریعت توس مشهد،ص 57.
مفیدی، عباس و سمیه کمالی(1391): بررسی و تحلیل ساختار توفانهای گرد و غباری در دشت سیستان با استفاده از مدل اقلیمی مقیاس منطقهای Regcm4: مطالعه موردی 30 جولای 2001، اولین همایش ملی بیابان(علوم، فنون و تو.سعه پایدار).
24- هاشمی طباطبایی، سعید. (1386): استفاده از مواد افزودنی برای بهسازی و پایداری شیبهای مارنی.
_||_Goudie A, and Midelton NJ., (2006). Desert Dust in the Global System, Springer, Heidelberg.pp. 1-90
Goudie A.S., (2008), The History and Nature of Wind Erosion in Deserts, Annual Review of Earth and Plantery Sciences, 36,pp. 97-119
Midelton NJ.,(1989), Climatic Controls on the Frequency, Magnitude and Distribution of Dust Storms: Examples from India/Pakistan, Mauritania and Mongoliaو Paleoclimatology and Paleometeorology: Modern and Past Patterns of Global Atmospheric Transport NATO ASI Series Volume 282, 1989, pp 97-132
Orlovesky, L N. Orlovskya, A. Durdyevb (2005( , Dust storm in Turkmenistan; journal of Arid Environments, Vol 60, pp 83–97