مدل توسعه شهر ساحلی گمیشان بر اساس عوامل محیطی و تجزیه و تحلیل مکانی

محورهای موضوعی : اقلیم شناسی

مرضیه حسینی ¹ , ابراهیم مقیمی ² , محمدرضا ثروتی ³

1 - دانشجوی دکتری جغرافیای طبیعی گرایش ژئومورفولوژی دانشگاه ازاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
2 - استاد دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران، ایران
3 - استاد دانشکده علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1394/04/25 تاریخ پذیرش : 1394/06/11 تاریخ انتشار : 1394/09/30

کلید واژه: AHP, GIS, توسعه شهری, عوامل مییطی, OVERLAY,

چکیده مقاله :

توسعهی شهر فرآیندی اجتناب ناپذبر بوده که ناشی از عوامل متعدد میباشد و پیامد آن توسعهشهر در جهتها و نقاط مختلف است. رشد شهرها به صورت غیر علمی پیامدها و آثار نامطلوبیاز قبیل شلوغی بیش از حد در بعضی از قسمتهای شهر، افزایش ترافیک، از بین رفتن منابع وظرفیتهای کشاورزی در اطراف شهر، صدمه و آسیب بهه میهیز زیسهت، کهاهش امکانهات وخدمات شهری برای بعضی مناطق و ... را در پی دارد. برای اینکه بتهوان مشهکتت حاصهل ازتوسعه شهر را کمتر کرد و عوامل مختلف از قبیل عوامل اکولوژیکی مانند شهیب، جههت شهیب،ارتفاع، کاربری اراضی اقلیم و زمین شناسی و ... را در توسعه شهری دخیل داد بایهد از روشهیاستفاده کرد که به تواند عواملی را که در توسعه شهری دخالت دارد را براساس درجهه اهمیهتآنها در طرح توسعهی شهری وارد کند و ظرفیتههای طبیعهی توسهعه را در نبهر بدیرنهد و ازسامانههای اطتعات مکانی اسهتفاده نماینهد. در ایهن مقالهه بها اسهتفاده از GIS ARC جههتشناسایی مناطق مناسب توسعه، اولویت بندی مناطق شناسایی شده و تیلیل سلسهله مراتبهینسبت به شناخت مناطق دارای استعداد توسعه اقدام شده است. برای دستیابی به ایهن ههدفابتدا عوامل مؤثر در توسعه کالبدی شهر بر اساس ظرفیتهای مییطی شناسهایی شهدهانهد وسپس عوامل و دادهها مهؤثر را در پایدهاه داده در GIS ARC تبهدیل گردیهده و در ادامهه جههتانتخاب بهترین منطقه و اولویت بندی مناطق توسعه، عوامل اثرگذار در توسعهی شههری را بهااستفاده از روش تیلیل سلسله مراتبی) AHP ( بر اساس درجه اهمیت عوامل تأثیرگذار نسبت بههم مقایسه شده و آنداه با استفاده از توابع تیلیل مکانی در GIS ARC منهاطق مناسهب جههتتوسعه بر اساس اولویت تعیین گردیدهاند.

چکیده انگلیسی:

The city development is an unavoidable process which is due to different effects and ingredients and its result is the city development at different points and directions. To avoid results and problems resulted from city development, the city development and spread has to be done in a controlled way and based on scientific Principe and rules. Unscientific Cities growth have undesired effects and results as too much crowd in some areas of the city like, traffic increase, loss of resources and agricultural capacity around the city, damage to the environment, urban services and facilities reduction for some areas and etc. To reduce problems resulted from urban development and involve various factors in the development of the city as ecological factors such as geology and climate land use, slope, slope direction, height and etc an approach should be used which is able to interfere factors that are involved in urban development in urban development project based on their importance and regard natural development capacity and benefit from geographic information systems that are powerful tools. In this paper using ArcGIS for appropriate areas of development identification, prioritizing identified areas and hierarchical analyse for areas with development potential has been done. For this purpose, first, effective factors in skeletal urban development identified based on environment capacities and then effective factors converted to effective data in database in ArcGIS and next to choose the best area and prioritizing development areas, effective factors in urban development using hierarchical analyse (AHP) based on importance of effective factors are compared together and then using spatial analysis functions in ArcGIS appropriate areas for development determined based on priority

منابع و مأخذ:

1- قراگوزلو، علیرضا (1389): مدیریت بحران (سیل) و سامانه اطلاعات مکانی، سازمان نقشه برداری کشور.

2- قراگوزلو، علیرضا (1384): GIS و ارزیابی و برنامه ریزی محیط زیست،سازمان نقشه برداری کشور.

3- محمد صادقی، میر محمد (1387): آموزش علمی سامانه اطلاعات جغرافیایی GIS، جلد دوم، جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان.

4- زیاری، کرامت ا... (1388): برنامه ریزی شهرهای جدید، سمت.

5- خلیل نژاد، محمد هادی(1385): سیستم اطلاعات جغرافیایی برای برنامه ریزی شهری، پردازش و برنامه ریزی شهری.

6- حبیبی، کیومرث(1384): توسعه کالبدی فضایی شهر سنندج با استفاده از GIS، دانشگاه کردستان.

7- طرح جامع شهر شهر گرگان، گزارش اول، مهندسان مشاور معمار و شهرساز پارت (1388).

8- Ssaty, t. (1980): The Analytic Hierarchy Process. McGraw-Hill, New York, UAS

9- Robort, Laurini, (1947): Information System for Urban Planning.

10- Gharagozlu A. (2005): Gis and Environmental Planning and Assessment, Research Institute of Nation Cartographic Center of Iran

11- Esri, (1998): Introduction Spatial Analyst, USA.