ارایه الگوی کسب و کار تجارت الکترونیک در بازارهای صنعتی با تأکید بر نقش زنجیره ارزش
محورهای موضوعی : مدیریت بازاریابیاصغر باباپور 1 , حمیدرضا سعیدنیا 2 , زهرا علیپور درویش 3
1 - دانشجوی دکتری مدیریت بازرگانی، واحد دبی، دانشگاه آزاد اسلامی، امارات متحده عربی
2 - استادیار، گروه مدیریت بازرگانی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار، گروه مدیریت بازرگانی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: بازارهای صنعتی, زنجیره ارزش, تجارت الکترونیک, الگوی کسب و کار,
چکیده مقاله :
امروزه، جهانی شدن،کوتاه شدن چرخه عمر محصول، مشتری‌گرایی و غیره، محیط سنتی کسب و کار را به یک محیط پویاتر تبدیل کرده است از این رو مدل‌های سنتی کسب و کار نمی‌تواند به خوبی جوابگو باشد و شکلهای جدید تجارت، مانند کسب و کار الکترونیکی متداولتر شده است. هدف از این مطالعه ارایه الگوی کسب و کار تجارت الکترونیک در بازارهای صنعتی با تأکید بر نقش زنجیره ارزش است. روش تحقیق در این مطالعه از نوع توصیفی- اکتشافی با بهرهگیری از تئوری داده بنیاد (گرندد تئوری) و روش کدگذاری است الگوی اکتشافی ارائه شده در تحقیق با نام (REAL) دارای چهار بعد اصلی شناسایی (Recognize)، ارزیابی (Evaluation)، توافق (Agreement) و هدایت (Lead) و سه عامل زمینه‌ای باعنوان اصالت، تعهد و ضمانت است. لذا بر اساس این الگو در کسب و کار تجارت الکترونیک بر مبنای زنجیره ارزش میبایست REAL (واقع گرایانه) حرکت کرد و همواره عوامل اصالت، تعهد و ضمانت را به عتوان عوامل زمینه‌ای در کلیه مراحل اجرائی مدل در نظر گرفت. در مدل کسب و کار در بازارهای صنعتی عواملی مانند اصالت، تعهد و ضمانت از الزامات اساسی و پایه‌ای در تمام مراحل الگو قلمداد میشود.
Nowadays, the shortening of the product life cycle, customer-orientation and other factors have converted the traditional environment of business to something more of a dynamic nature. Therefore, the traditional models of business cannot remain accountable and the new forms of commerce such as electronic business have become more common. The present study aims at offering an electronic business pattern in automobile spare part market with an emphasis on value chain. The study is of a descriptive-survey type taking advantage of grounded theory and coding methods. The survey pattern offered herein is named REAL and it features four main aspects, namely recognition, evaluation, agreement and lead, and there is also made use of three background factors called originality, commitment and guarantee. Thus, based on this pattern in E-business drawn on value chain, one should act in REAL terms (realistic) and factors like originality, commitment and guarantee should be taken into account in all of the executive stages of the model. In business models applicable to industrial markets, factors like originality, commitment and guarantee are considered as essential and fundamental necessities in each and every one of the stages.
آنسلم استراس، ج.ک. (1393). "اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها"، ناشر: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شابک: 978-964-426-247.
Ba, S. & Pavlou, P.A. (2002). “Evidence of the effect of trust building technology in electronic markets: price premiums and buyer behavior”, MIS Quarterly 26 (3), PP.243-268.
Cote, L., sabourin, V. & Vezina, M. (2005). “New electronic business models of small and medium sized enterprise development’’, www.cefrio.gc.ca, 24 February.
Chen, X. & Lin, H. (2013). “Research on e-Commerce Logistics System Informationization in Chain”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Volume 96.
Chi Chun Wan. (2017). “Forecasting E-commerce Key Performance Indicators, Vrije Universiteit Amsterdam”, Master Project Business Analytics.
Doloto, U. & Chen-Burger, J. (2015). “A Survey of Business Models in eCommerce. Book: Economic Demand Functions in Simulation: Agent-Based Vs”, Monte Carlo Approach.
Julio Kauss., Miguel Cadillo., David Mauricio. (2018). “Reference Model for the Implementation of an E-Commerce Solution in Peruvian SMEs in the Retail Sector”, International Journal of Computer and Information Engineering.
Kayikci, Y. (2017). “E-Commerce in Logistics and Supply Chain Management. Book: Encyclopedia of Information Science and Technology”, Edition: Fourth Edition (10 Volumes), Chapter: 466.
Lee, Ming-Chang. & Han, Mei-Wen. (2018). “E-Business Model Design and Implementation in Supply-Chain Integration”, International Symposium on وب Information Systems and Applications (WISA’09) Nanchang, P. R. China, May 22-24, 2009,PP. 001-004.
Li weiwei. & Dai yue. (2015). “Research on Value Evaluation of E-commerce Business Model”, Procedia Computer Science, Volume 60.
Mesut Savrul., Ahmet Incekara. & Sefer Sener. (2014). “The Potential of E-commerce for SMEs in a Globalizing Business Environment”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Volume 150.
Johnson, M. & Whang, S. (2017). “E - Business and Supply Chain Management: An Overview and Framework*[J]”, Production and Operations management, vol. 11, no. 4, PP. 413-423.
Nah, Fiona Fui-Hoon. Smith, N., Samuel, X. & Cheng, M. (2016). “The Impact of Security Cues on User Perceived Security in e-Commerce”, 9750. 164-173. 10.1007/978-3-319-39381-0_15.
Phan, P. (2015). “The business of translation: initial conditions and firm capacity in taking discoveries to market”, The Journal of Technology Transfer. 41. 10.1007/s10961-015-9411-1.
Tamilarasi, R. & Elamathi, N. (2017). “E-COMMERCE-BUSINESS TECHNOLOGY- SOCIETY”, INTERNATIONAL JOURNAL OF ENGINEERING TECHNOLOGIES AND MANAGEMENT RESEARCH, Vol.4 (Iss10).
Ying Yu., Xin Wang., Ray Y. Zhong., George Q., Huang. (2016). “E-commerce Logistics in Supply Chain Management: Practice Perspective”, Procedia CIRP, Volume 52.
_||_آنسلم استراس، ج.ک. (1393). "اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها"، ناشر: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شابک: 978-964-426-247.
Ba, S. & Pavlou, P.A. (2002). “Evidence of the effect of trust building technology in electronic markets: price premiums and buyer behavior”, MIS Quarterly 26 (3), PP.243-268.
Cote, L., sabourin, V. & Vezina, M. (2005). “New electronic business models of small and medium sized enterprise development’’, www.cefrio.gc.ca, 24 February.
Chen, X. & Lin, H. (2013). “Research on e-Commerce Logistics System Informationization in Chain”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Volume 96.
Chi Chun Wan. (2017). “Forecasting E-commerce Key Performance Indicators, Vrije Universiteit Amsterdam”, Master Project Business Analytics.
Doloto, U. & Chen-Burger, J. (2015). “A Survey of Business Models in eCommerce. Book: Economic Demand Functions in Simulation: Agent-Based Vs”, Monte Carlo Approach.
Julio Kauss., Miguel Cadillo., David Mauricio. (2018). “Reference Model for the Implementation of an E-Commerce Solution in Peruvian SMEs in the Retail Sector”, International Journal of Computer and Information Engineering.
Kayikci, Y. (2017). “E-Commerce in Logistics and Supply Chain Management. Book: Encyclopedia of Information Science and Technology”, Edition: Fourth Edition (10 Volumes), Chapter: 466.
Lee, Ming-Chang. & Han, Mei-Wen. (2018). “E-Business Model Design and Implementation in Supply-Chain Integration”, International Symposium on وب Information Systems and Applications (WISA’09) Nanchang, P. R. China, May 22-24, 2009,PP. 001-004.
Li weiwei. & Dai yue. (2015). “Research on Value Evaluation of E-commerce Business Model”, Procedia Computer Science, Volume 60.
Mesut Savrul., Ahmet Incekara. & Sefer Sener. (2014). “The Potential of E-commerce for SMEs in a Globalizing Business Environment”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Volume 150.
Johnson, M. & Whang, S. (2017). “E - Business and Supply Chain Management: An Overview and Framework*[J]”, Production and Operations management, vol. 11, no. 4, PP. 413-423.
Nah, Fiona Fui-Hoon. Smith, N., Samuel, X. & Cheng, M. (2016). “The Impact of Security Cues on User Perceived Security in e-Commerce”, 9750. 164-173. 10.1007/978-3-319-39381-0_15.
Phan, P. (2015). “The business of translation: initial conditions and firm capacity in taking discoveries to market”, The Journal of Technology Transfer. 41. 10.1007/s10961-015-9411-1.
Tamilarasi, R. & Elamathi, N. (2017). “E-COMMERCE-BUSINESS TECHNOLOGY- SOCIETY”, INTERNATIONAL JOURNAL OF ENGINEERING TECHNOLOGIES AND MANAGEMENT RESEARCH, Vol.4 (Iss10).
Ying Yu., Xin Wang., Ray Y. Zhong., George Q., Huang. (2016). “E-commerce Logistics in Supply Chain Management: Practice Perspective”, Procedia CIRP, Volume 52.
ارایه الگوی کسب و کار تجارت الکترونیک در بازار های صنعتی با تاکید بر نقش زنجیره ارزش
چکیده:
امروزه، جهانی شدن،کوتاه شدن چرخه عمر محصول، مشتری گرایی و غیره، محیط سنتی کسب و کار را به یک محیط پویاتر تبدیل کرده است از این رو مدل‌های سنتی کسب و کار نمی تواند به خوبی جوابگو باشد و شکلهای جدید تجارت، مانند کسب و کار الکترونیکی متداولتر شده است. هدف از این مطالعه ارایه الگوی کسب و کار تجارت الکترونیک در بازارهای صنعتی با تاکید بر نقش زنجیره ارزش است. روش تحقیق در این مطالعه از نوع توصیفی- اکتشافی با بهرهگیری از تئوری داده بنیاد (گرندد تئوری) و روش کدگذاری است الگوی اکتشافی ارائه شده در تحقیق با نام (REAL) دارای چهار بعد اصلی شناسایی(Recognize)، ارزیابی(Evaluation)، توافق(Agreement) و هدایت(Lead) و سه عامل زمینه ای باعنوان اصالت، تعهد و ضمانت است. لذا بر اساس این الگو در کسب و کار تجارت الکترونیک بر مبنای زنجیره ارزش میبایست REAL (واقع گرایانه) حرکت کرد و همواره عوامل اصالت، تعهد و ضمانت را به عتوان عوامل زمینه ای در کلیه مراحل اجرائی مدل در نظر گرفت. در مدل کسب و کار در بازارهای صنعتی عواملی مانند اصالت، تعهد و ضمانت از الزامات اساسی و پایه ای در تمام مراحل الگو قلمداد میشود.
کلید واژگان: الگوی کسب و کار، تجارت الکترونیک، زنجیره ارزش، بازار های صنعتی.
1. بیان مسئله
تجارت بين المللي در حال تحولي شگرف و عميق است و كشورهايي كه به تكنولوژي تجارت الكترونيكي و مبادله الكترونيكي داده ها نائل نشوند از محيط تجارت جهاني حذف و منزوي خواهند شد. از طرفی تجارت الکترونیکی به ابزاری حیاتی در انجام کسب و کار تبدیل شده است(لی و دای ، 2015، 14). فرصتهایی که ارائه می کند بنظر می رسد هیچ برگشت به عقبی به روشهای سنتی کسب و کار وجود ندارد (میلار و همکاران ، 2005، 102). کسب و کار الکترونیک به مفهوم کلی شامل به کارگیري فناوریهاي جدید براي برقراري ارتباطات زنجیرهاي بین سازندگان، فروشندگان، عرضه کنندگان و به طور کلی ارایه دهندگان کالا و خدمات از یک سو و خریدار و مصرف کننده و یا به طور کلی مشتري از سوي دیگر است و نتیجه آن اتخاذ تصمیمهاي بهتر، بهینه سازي کالا و خدمات، کاهش هزینه ها و گشودن کانالهاي جدید است(کائوس و همکاران ، 2018). ظهور فناوریهای اطلاعات و ارتباطات جدید از قبیل فناوریهای ارتباطات از راه دور، شرکتها، افراد و سازمانها را قادر می سازد تا به انجام الکترونیکی کسب و کار و تجارت مبادرت ورزند(کائوس و همکاران1، 2018، 14). این سازمانها، فرصتهایی را فراهم می کنند تا منابع و مهارتهایی را که به تنهایی توسط افراد آن سازمان، قابل دستیابی نیستند از طریق منابع بیرون سازمان در دسترس قرار گیرند و طبق تعریف، انجام الکترونیکی کسب و کار است که فرصتها و مزیتهای فراوانی رادر اختیار شرکتها، دولتها، و هم مصرف کنندگان می گذارد (فان2 ، 2015، 78). باید خاطر نشان کرد که مدیران اجرایی و مدیرانی که هنوز کسب و کار الکترونیکی را به عنوان موجی گذرا و یا فقط دورنمایی از آینده می دانند مرتکب ریسک بزرگی می شوند چون کسب و کار الکترونیکی، اکنون در جهان امروز وجود دارد و باقی خواهد ماند. برای رسیدن به این نقطه، و با توجه به گستردگی کاربری ایران از فناوری اطلاعات، برای استفاده از تمام پتانسیل تجارت الکترونیکی باید عوامل موثر بر موفقیت آنها را شناسایی کرده و آنها را تقویت و موانع مربوط به آنها را رفع نمود(فویهون و همکاران3، 2016، 25).
با توجه به گستردگی کاربری ایران از فناوری اطلاعات، برای استفاده از تمام پتانسیل تجارت الکترونیکی باید عوامل موثر بر موفقیت آنها را شناسایی کرده و آنها را تقویت و موانع مربوط به آنها را رفع نمود. یکی چالشهای اصلی در این پژوهش تفاوت الگوی کسب و کار در محیط تجارت الکترونیک در بازارهای صنعتی تخصصی با بازارهای مصرفی است. زنجیره ارزش در محیط صنعتی به دلیل تخصصی بودن از اهمیت بیشتری نسبت با بازارهای مصرفی دارد. در بازارهای صنعتی داخلی بواسطه تنوع محصولات و جزئیات تخصصی محصول و عدم شفافیت در قیمت گذاری، ایجاد یک مدل کسب و کار الکترونیک یکی از الزامات در حوزه میتواند باشد. چالش و سوالات اصلی در این پژوهش میتواند بدین صورت بیان شود: الگوهای کسب و کار در محیط تجارت الکترونیک کدام است و به چند نوع نقسیم میشود ؟ شاخص ها، مولفه ها، ابعاد فعالیت در جامعه مورد مطالعه در بستر تجارت الکترونیک چگونه است؟ زنجیره ارزش در بازار هدف این مطالعه، چه نقشی برالگوی کسب و کار در محیط تجارت الکترونیک دارد؟
بدین ترتیب و با توجه به آنچه که در مورد کسب و کار اینترنتی گفته شد اما باید اذعان داشت که برای استفاده از تمام این پتانسیل کسب و کار اینترنتی نیاز به شناسایی عواملی هست که موفقیت کسب وکار را به میزان زیادی می تواند بهبود دهد. از این رو لزوم انجام تحقیقی در زمینه شناسایی و تبیین مدل کسب و کار اینترنتی وجود دارد. در این پژوهش، ضمن تحلیل الزامات و چالش های تجارت الکترونیک و با تاکید بر نقش زنجیره ارزش گامی در راستای تحقق این هدف یعنی ارایه الگوی کسب و کار تجارت الکترونیک در بازار صنعتی با تاکید بر نقش زنجیره ارزش برداشته خواهد شد.
2. مبانی نظری
جایگاه کسب و کارهای الکترونيکي
به عقيده باکوس بازارها نقشي کليدي در اقتصاد بازي کرده تبادل اطلاعات، کالا،خدمات وپرداختها را ساده تر مي کنند. آن ها عملا ارزش اقتصادي براي خريداران،فروشندگان،واسطه هاي بازار و به طور کلي براي جامعه در پي دارند (تمیلرسی4،2017، 13). بازارها (چه الکترونيکي و چه غيراز آن )داراي سه عمل کرد اصلي هستند:
(1)تطبيق خريداران و فروشندگان؛
(2) تسهيل تبادل اطلاعات،کالا،خدمات و پرداخت هاي همراه با معاملات صورت گرفته در بازار
(3) فراهم کردن زير ساخت ها
پيدايش بازارهاي الکترونيکي ( که با نام بازارهاي مجازي نيز شناخته ميشوند) به خصوص آن هايي که مبتني بر اينترنت هستند، برخي فرآيندهاي مورد استفاده در تجارت وزنجيره توليد را تغيير داده است. (سارول و همکاران5 ،2014، 26) اين تغييرات که توسط فناوري اطلاعات ايجاد ميشوند باعث نتايج زير ميشوند:
ü غناي بيشتر اطلاعات در محيط رابطه اي وتراکنشي
ü هزينه هاي پايين تر جستجوي اطلاعات براي خريداران
ü تقليل عدم توازن اطلاعات بين فروشندگان و خريداران
ü کاهش فاصله زماني بين خريدار کالا و تصاحب فيزيکي محصولات خريداري شده دربازارهاي الکترونيکي
ü تقليل زمان خريد محصولات ديجيتال و تصحاب آنها در بازارهاي الکترونيکي
ü خريدار و فروشنده ميتوانند در موقعيت هاي جغرافيايي متفاوتي باشند
در سالهای اخير در کشور ما نیز، استفاده از فناوري اطلاعات و تجارت الکترونيکي در بازارها افزايش چشمگيري داشته است. علاوه بر اين، تجارت الکترونيکي قادر است هزينه هاي اجراي اين عملکردها را به طرز فوق العاده اي کاهش دهد. در پایان باید گفت تجارت الکترونيکي از فناوري به عنوان اهرمي براي افزايش کارايي و کاهش هزينه هاي تراکنش وارسال کالا استفاده مي کند که منجر به بازارهايي کارآمدتر مي شود.
مدل های کسب وکار رایج در تجارت الکترونیکی
مدل‌های کسب وکار در تجارت الکترونیکی مختلفی توسط محققین6 (روسی 2003، لی 2018، لیویی 2015، کائوس 2018، تاچی 2003، ویل و ویتل 2001، کاری 2004، لین 2013، وان 2017، آرسلا و همکاران 2015 ) ارائه شده است که در ذیل به برخی اشاره میشود.
1- بازاریابی آنلاین و بدون واسطه :رایج ترین مدل فروش محصولات یا خدمات به صورت آنلاین است. مشتری می تواند مستقیماً از تولید کننده خرید کند. در این صورت واسطه ها یا فروشگاه های فیزیکی حذف شده و دیگر لازم نیست مشتری محصول را از خرده فروش خریداری کند و به این ترتیب توزیع کارآمدتر خواهد شد. این مدل به خصوص در مورد محصولات و خدمات قابل دیجیتال شده ( که بتوان آنها را به صورت الکترنیکی ارسال کرد) مفید واقع می شود. این مدل دارای چندین گونه مختلف است . ازاین مدل معمولاً در وضعیت‌های B2C (که e-tailing نیز نامیده می شود ) در برخی انواع B2B استفاده می شود.
2- سیستم های مناقصه الکترونیکی : خریداران سازمانی بزرگ ، اعم از خصوصی و دولتی ، معمولاً اقلامی با تعداد بالا را از طریق سیستم مناقصه خریداری می کنند. مناقصات اگر به صورت آنلاین برگزار شوند در زمان و هزینه به میزان زیادی صرفه جویی می کنند . سیستم های مناقصه الکترونیکی که اولین بار توسط شرکت General Electric مورد استفاده قرار گرفتند روز به روز شهرت بیشتری پیدا می کنند . در حقیقت برخی آژانس های دولتی ادعا می کنند که بیشتر درآمد خود را از طریق برگزاری مناقصات الکترونیکی به دست می آورند.
3- اعلام قیمت: مدل قیمت خود را اعلام کنید که اولین بار در priceline.com معرفی شد به خریدار امکان می دهد تا هزینه ای را مشخص کند که مایل است بایت محصول یا سرویسی بپردازد. Priceline.com سعی دارد تقاضای مشتری رابا خواسته تولید کننده برای فروش محصول یا سرویسی باآن قیمت تطبیق دهد. ضمناً این مدل با نام مدل دریافت تقاضا نیز شناخته می شود.
4- یافتن پایین ترین قیمت : براساس این مدل که با نام مدل موتور جستجو نیز شناخته می شود مشتری نیاز خود را مشخص کرده و سپس شرکت نیاز مشتری را در پایگاه داده جستجو کرده و پایین ترین قیمت را یافته و آن را برای مشتری ارسال می کند .سپس خریدار فقط سی تا شصت دقیقه فرصت دارد تا پیشنهاد خرید را پذیرفته یا آن را رد کند. گونه دیگری از این مدل برای دریافت خدمات بیمه وجود دارد: مشتری تقاضای بیمه را در مشخص کرده و چندین پیشنهاد دریافت می کند.
5- بازاریابی وابسته : این مدل نوعی توافق است که در آن شریک بازاریاب (تاجر،سازمان یا حتی یک فرد معمولی) مشتریان را به وب سایت شرکت فروشنده ارجاع می دهد . این ارجاع می تواند با نمایش بنر تبلیغاتی یا آرم شرکت فروشنده در وب سایت شرکت وابسته صورت گیرد.هنگامی که مشتری ارجاع شده به وب سایت شرکت فروشنده محصولی را خریداری کند، شریک وابسته کمیسیونی (معمولاً بین سه تا پنج درصد) از قیمت خرید را دریافت می کند. به عبارت دیگر شرکت فروشنده با استفاده از بازاریابی وابسته نوعی نیروی فروش مجازی در اختیار خواهد داشت .
6- بازاریابی شفاهی : طبق مدل بازاریابی شفاهی سازمان می تواند برای محصول خود تبلیغ کرده یا حتی فروش خود را افزایش دهد و برای این منظور از افرادی استفاده می کند که پست الکترونیکی برای سایرین ارسال کرده یا دوستان خود را تشویق به ملحق شدن به برخی برنامه‌های خاص می‌کنند. این روش در حقیقت همان روش بازاریابی محاوره‌ای است که به صورت مبتنی بر وب انجام می‌گیرد.
7- روش گروهی: در دنیای تجارت آفلاین، معمولاً در مواردی که اقلامی را به تعداد بالا خریداری کنید تخفیف داده میشود. تجارت الکترونیکی ینز دارای مفهومی به نام تقاضای گروه است که در آن شخص ثالثی افراد یا مؤسسات کوچک یا متوسطی را می‌یابد، سفارشات آنها را گردآوری می‌کند تا تعداد سفارشات زیاد شود و بتواند با مذاکره معامله را با پایین ترین قیمت انجام دهد. بنابراین استفاده از مفهوم فروش گروهی در نهایت به این معنا است که هر تاجر یا حتی هر فرد میتواند از تخفیفی برخوردار شود.
8- مزایده‌های آنلاین: در مرسوم‌ترین نوع مزایده، خریداران آنلاین قیمت پیشنهادی خود را برای کالا و خدمات مختلف اظهار می‌کنند و قلم مربوطه به کسی فروخته میشود که بالاترین قیمت را پیشنهاد کرده باشد. مزایده‌های آنلاین دارای اشکال مختلفی هستند و از مدل‌های متفاوتی استفاده می کنند. برای مثال eBay از چهل هزار کارمند در این مدل بهره می گیرد که کارمندان سفارشات انجام شده را مشخص می‌کنند.
9- تنوع محصولات و خدمات ارائه شده: تنوع محصولات و خدمات به این معنا است که محصول یا خدمات را براساس نیازهای مشخص شده از سوی خریدار تولید کنیم. این روش مدل جدیدی نیست اما نکته جدید در مورد آن توانایی ارائه سریع محصولات اختصاصی به صورت آنلاین برای مشتریان با قیمتی است که زیاد بالاتر از اقلام مشابه غیراختصاصی نیست.
10- پیکربندی جزییات محصولات سفارشی: از جمله طراحی نهایی، سفارش گیری و پرداخت نیز به صورت آنلاین انجام میشود. اختصاصی سازی را که با نام تولید سفارشی نیز شناخته میشود، میتوان در مقیاس‌های بزرگ انجام داد که در این صورت تولید انبوه سفارشی نامیده خواهد شد.
11- بازارهای الکترونیکی: بازارهای الکترونیکی چندین دهه است که برای کاربردهای مختلف به کار گرفته میشود (برای مثال در بازارهای بورس و سهام).. اگر این بازارهای الکترونیکی به خوبی سازماندهی و مدیریت شوند، مزایای قابل توجهی هم برای خریداران و هم برای فروشندگان خواهد داشت.
12- واسطه‌های اطلاعات: واسطه‌های اطلاعات خدماتی مانند امنیت، اعتماد، تطابق، جستجو، محتوا و نظایر این‌ها را فراهم می‌کنند (مانند Google.com).
13- مبادله پایاپای: شرکتها از این روش برای مبادله چیزهایی که به آنها احتیاج ندارند یا چیزهایی که احتیاج دارند استفاده می‌کنند. صاحب بازار این مبادلات را ترتیب می‌دهند.
14- فروشهای فوق‌العاده: شرکت هایی محصولات و خدمات را با تخفیف‌های بسیار بالا حتی تا پنجاه درصد قیمت خرده فروشی آن عرضه می‌کنند. (مانند Half.com)
15- عضویت: همان مدل off-line که در آن فقط اعضای ثبت نام شده می توانند از تخفیف برخوردار شوند، به صورت آنلاین نیز قابل اجرا است (مانند Netmarket.com )
16- بسته محصولات وابسته: در این مدل خدماتی ارائه می شود که محصولاتی که از نظر اطلاعاتی به هم وابسته هستند در یک بسته‌بندی کامل‌تر برای مشتریان عرضه می‌شوند تا مفیدتر واقع شوند.
17- تأمین خدمات وابسته: تولید کنندگان در حوزه‌هایی مانند آمار منطقی (UPS.com) یا پرداخت ها (PayPal.com که در حال حاضر بخشی از eBay است) فعالیت دارند.
18- بهبود زنجیره ارزش: یکی از مزایای تجارت الکترونیکی ایجاد مدل‌های جدیدی است که مدیریت زنجیره تأمین را تغییر یا بهبود می‌دهند. نکته جالب‌تر تبدیل تولید خطی که آهسته، گران قیمت و منوط به اشتباه است به مرکز فعالیت (hub) است.
چارچوب مدل کسب وکار پژوهش
هر یک از مدل‌های کسب و کار شرح داده شده در این بخش را میتوان به تنهایی یا به همراه مدل‌های دیگر یا حتی به همراه مدل های کسب و کار سنتی مورد استفاده قرار داد(یو و همکاران7،2016ف 61). هر شرکت میتواند از چندین مدل کسب و کار مختلف استفاده کند. از این مدل ها میتوان برای وضعیت‌های B2C، B2B و سایر انواع تجارت الکترونیکی استفاده کرد. هر چند برخی از این مدل‌ها محدود به وضعیت های B2C یا B2B هستند، اما از سایر مدل ها می توان در انواع مختلف تجارت‌ها استفاده کرد (آرسلا و جسیکا8، 2015، 12). در این مطالعه از جهت ایجاد مدل کاربردی در صنعت قطعات یدکی خودرو بر مدل کسب و کار با تاکید بر بهبود زنجیره تامین بیشتر تکیه شده است. از مدل زنجیره ارزش مایکل پورتر9 که شامل دو گروه فعالیتهای اصلی (تدارکات داخلی، عملیاتها، تدارکات خارجی، بازاریابی و فروش، خدمات) و فعالیتهای پشتیبان(تامین، توسعه تکنولوژی، مدیریت منابع انسانی، زیرساختهای شرکت) میشود در این مطالعه در طراحی الگوی تا حدودی بهره گرفته شده است.
3. روش شناسی و تحلیل دادهها
در روش اصلی این تحقیق از نظر ماهیت در زمره تحقیقات آمیخته آکتشافی به شمار میرود و روش اصلی گردآوری و تحلیل دادهها نیز در این مطالعه تئوری داده بنیاد و تکنیک کدگذاری باز و انتخابی است. اطلاعات میدانی کسب شده بر اساس مصاحبههای تخصصی با گروه کانونی متشکل از 27 متخصص و خبره صنعت و دانشگاهی است.
محور اصلی این پژوهش «کسب وکار در بستر تجارت الکترونیک» است. شاخص های مورد نظر جهت تدوین تئوری و الگوی کسب و کار آنلاین بیواسطه با تاکید بر بهبود زنجیره تامین در «بازارهای صنعتی» است. در این گام محور اصلی پژوهش به انضمام مبانی نظری جمعآوری شده از مطالعات میدانی در اختیار مصاحبه شوندگان قرار گرفت و محوریت اصلی موضوع تحقیق و مسیر دستیابی به اهداف مشخص شد.
3.1.2 خصوصیات و ابعاد مقولهی اصلی:
در این بخش از مصاحبه شوندگان درخواست شد که الگوهای مدل کسب و کار تجارت الکترونیک در بازار محصولات مصرفی و صنعتی را ارائه کنند. در خصوص انواع مدل های کسب و کار نظرياتي مختلفي ارائه شد که برخی از آنها متناظر یا مکمل مبانی نظری ارائه شده در پژوهش و برخی نیز مبتنی بر تجربه و آراء شخصی کارشناسان و مصاحبه شوندگان بود. محقق پس از جمع آوری اطلاعات و پالایش مولفه ها در چند مرحله و بازنگری و مصاحبه با خبرگان دانشگاهی، در نهایت بر اساس یافتههای میدانی و مطالعات کتابخانهای؛ ابعاد مقولهی اصلی زنجیره ارزش در سه شاخص تامین، عرضه و پشتیبانی و ابعاد مقوله کسب و کار تجارت الکترونیک شناسایی10، ارزیابی11، تفاهم12 و هدایت13 مجموعه تامینکنندگان، توزیع کنندگان و ارائه دهندگان خدمات مشخص شد.
3.1.3 شناسایی و ارتباط دادن دیگر مقولات به مقوله اصلی:
جهت ارتباط دادن دیگر مقولات به مقوله اصلی، ابتدا عوامل اصلی تعیین و سپس ابعاد و شاخص‌های هرکدام مشخص گردید.
1. در گام اول کدگذاری باز با بهرهمندی از آراء کارشناسان و خبرگان بانکی و دانشگاهی، «گزاره ها و مفاهیم اولیه» استخراج شد. در این مرحله از مصاحبه شوندگان درخواست شد که مفاهیم و شاخص های مرتبط با کسب و کار در بستر تجارت الکترونیک در صنعت قطعات یدکی خودرو را بیان و مشخص کنند.
2. در گام دوم پس از دراختیار قرار دادن گزاره های نهایی، جهت تعیین ارتباط شاخص ها و ابعاد، سوالات مربوط به «مقولات خُرد و کلان» از خبرگان دانشگاهی طرح گردید. در این مرحله مقولات خُرد و مفاهیم مربوط به آنها تفکیک و مشخص شد. جدول (1) بیانگر نتایج این مرحله است.
3.1.4 معتبرساختن روابط و شاخص ها
جهت سنجش اعتبار شاخص ها، پرسشنامه ای طراحی گردید و از پرسش شوندگان درخواست شد که نظر خود را در رابطه با اینکه آیا شاخص‌های مشخص‌شده توانایی تشخیص متغیرها را دارند یا خیر، بیان کنند. سنجش اعتبار در دو بخش انجام شد؛ بخش اول مربوط به روابط بین مقولات خُرد و کلان (ابعاد و شاخص های مرتبط) و بخش دوم مربوط به مقوله ها و مفاهیم (شاخص ها و مولفه های مرتبط).جهت سنجش اعتبار توانایی سنجش و ارتباط مقولات خُرد و کلان از روایی محتوایی استفاده گردید.
برای ارزیابی روایی محتوایی از نظر متخصصان در مورد میزان هماهنگی محتوای ابزار اندازه گیری و هدف پژوهش، استفاده شد. برای این منظور دو روش کیفی و کمی در نظر گرفته می شود. در بررسی کیفی محتوا پژوهشگر از متخصصان درخواست می کند تا بازخورد لازم را در ارتباط با ابزار ارائه دهند که بر اساس آن موارد اصلاح خواهند شد. حداقل میزان روایی محتوایی قابل قبول CVR 0.37 می باشد و در ذیل نتایج مربوط به سنجش اعتبار محتوایی ابعاد و شاخص ها ارائه شده است.
جدول(1): ارتباط مقولات و نتایج سنجش اعتبار محتوایی ابعاد و شاخص ها
مقولات اصلی مدل کسب و کار مبتنی بر زنجیره ارزش (Real ) | مقولات خُرد (مولفه های بازارهای صنعتی) |
CVR |
شناسایی عوامل زنجیره ارزش Recognize | تولیدکننده | (80/0) |
واردکنندگان | (90/0) | |
نمایندگیهای رسمی | (70/0) | |
فروشگاهها | (60/0) | |
ارزیابی عوامل زنجیره ارزش Evaluation | اصالت کالا و اعتماد | (00/1) |
تعهد ارائه خدمات | (95/0) | |
ضمانت و گارانتی | (95/0) | |
قیمت محصول و خدمات | (90/0) | |
قابلیت دسترسی | (80/0) | |
تخصص و اطلاعات | (70/0) | |
توافق مدل کسب و کار با عوامل زنجیره ارزش Agreement | تامین مستقیم محصولات و خدمات | (60/0) |
خرید امانی محصولات و خدمات | (80/0) | |
درصدی از فروش محصولات و خدمات | (90/0) | |
خرید یا اعطای نمایندگی | (80/0) | |
ادغام و سرمایه گذاری مشترک | (65/0) | |
تهاتر یا مبادله پایا پای | (55/0) | |
هدایت عوامل زنجیره ارزش Lead | زیرساخت فنی تجارت الکترونیک | (85/0) |
ارائه اطلاعات دقیق و به روز مشخصات محصولات و خدمات | (95/0) | |
تشخیص و تایید اصالت کالا | (00/1) | |
مدیریت توزیع و دسترسی به خدمات | (90/0) | |
پشتیبانی شبانه روز | (80/0) | |
خلاقیت و نوآوری | (70/0) | |
کیفیت ارائه خدمات | (85/0) | |
سرعت ارائه خدمات | (90/0) | |
دقت و صحت و تطابق محصولات و خدمات | (00/1) | |
سیستم سنجش عملکرد | (70/0) | |
سیستم بازاریابی یکپارچه | (70/0) |
نتایج به دست آمده از روایی محتوایی ، بیانگر تایید اعتبار محتوا ابعاد و شاخصها پژوهش است. همچنین آزمون روایی محتوا برای مقوله های خُرد و مفاهیم (شاخص ها و مولفههای مرتبط) انجام گردید.
3.1.5 ارائه الگو: در جدول ذیل الگوی کسب و کار تجارت الکترونیک در بازارهای صنعتی با تاکید بر زنجیره ارزش به همراه نتایج اعتبارسنجی عوامل ارائه شده است.
جدول (2): ساختار الگوی پژوهش
عوامل کلیدی الگوی کسب و کار تجارت الکترونیک (Real) | فرآیند زنجیره ارزش | ||
شناسایی (Recognize) (90/0) | پشتیبانی (85/0) (Support) | توزیع (90/0) (Distribution) | تامین (00/1) (Supply) |
ارزیابی (Evaluation) (80/0) | |||
تفاهم (Agreement) (75/0) | |||
هدایت (Lead) (90/0) | |||
الزامات بازارهای صنعتی | اصالت (00/1) (originality) | تعهد (70/0) (Commitment) | ضمانت (80/0) (Guarantee) |
نمودار (1): الگوی مفهومی پژوهش
در پایان، وضعیت مفاهیم و گزارهها مربوط به هریک از مقولات مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفت. برای هر مقوله یک طیف 10 گزینه ای طراحی شد، که این پیوستار دو نقطه اهمیت زیاد و اهمیت کم را نشان میدهد، هرچه عدد به سمت 10 نزدیکتر شود نمایانگر تایید اهمیت و کارکرد مقوله است و بالعکس.
عدم تایید مقوله «پیوستار ارزیابی مقولات» تایید مقوله | |||||||||
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
پس از مشخص کردن معیار و طیف سنجش، نظرسنجی از خبرگان جهت ارزیابی میزان اهمیت و کاربرد مولفه ها (گزاره ها) صورت پذیرفت. فرآیند گردآوری داده های میدانی این مرحله نیز همزمان با مرحله قبل یعنی روای محتوایی ابعاد و شاخص ها،انجام شد. نتایج ارزیابی در جدول ذیل (4) ارائه شده است.
| جدول (4): آزمون مقایسه میانگین و رتبه بندی ابعاد | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
مولفههای سنجش مدل | معیار سنجش = 5.4 |
| ||||||
آماره T | میانگین | سطح معنی داری | انحراف از میانگین | تایید / رد فرضیه | آزمون فریدمن | |||
رتبه میانگین | رتبه | |||||||
شناسایی | 13.313 | 7.63 | .000 | 2.23000 | تایید | 1.65 | 4 | |
ارزیابی | 13.620 | 8.25 | .000 | 2.85000 | تایید | 3.33 | 2 | |
تفاهم | 16.987 | 8.20 | .000 | 2.80000 | تایید | 3.10 | 3 | |
هدایت | 17.525 | 9.20 | .000 | 3.80000 | تایید | 6.33 | 1 | |
ضمانت | 18.062 | 8.05 | .000 | 2.65875 | تایید | 2.3507 | 3 | |
تعهد | 17.799 | 8.55 | .000 | 3.15000 | تایید | 2.7796 | 2 | |
اصالت | 26.250 | 9.09 | .000 | 3.69444 | تایید | 3.3999 | 1 | |
تامین | 18.740 | 9.15 | .000 | 3.75000 | تایید | 5.68 | 3 | |
توزیع | 23.693 | 8.80 | .000 | 3.40000 | تایید | 5.25 | 4 | |
پشتیبانی | 20.331 | 9.33 | .000 | 3.93333 | تایید | 6.48 | 1 | |
نتایج به دست آمده از جدول بالا بیانگر آماره های توصیفی و رتبه بندی میانگین مولفهها است. ستون آماره T نتایج آزمون مقایسه میانگین به دست آمده از آراء ارزیابان است و از آنجائیکه مقدار T بزرگتر 1.96 و سطح معنیداری نیز کمتر 5 درصد است لذا نتایج نشاندهنده تایید تمام ابعاد است. بر اساس طیف مشخص شده در جدول (2) میتواند بین 1 الی 10 باشد و هرچه به عدد 10 نزدیکتر باشد بیانگر اهمیت و کاربرد بیشتر مولفه از دیدگاه ارزیابان است. دو ستون آخر که با استفاده از آزمون فریدمن اندازه گیری شده است، بیانگر رتبه میانگین است، این شاخص جهت رتبه بندی مولفه ها بکار گرفته شده است. هرچه میزان رتبه میانگین مولفه ها بالاتر باشد میتوان گفت از اهمیت و کاربرد بیشتری از دیدگاه ارزیابان قرار دارد.
نتایج
منابع:
- آنسلم استراس، جولیت کوربین (1393)، اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه ها و شیوه ها، ناشر: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، شابک: 978-964-426-247.
- Ba, S., Pavlou, P.A., (2002), Evidence of the effect of trust building technology in electronic markets: price premiums and buyer behavior, MIS Quarterly 26 (3), pp.243–268.
- Cote L., sabourin V., Vezina M., (2005), ‘‘New electronic business models of small and medium sized enterprise development’’, www.cefrio.gc.ca, 24 February.
- Chen Xianglian, Lin Hua(2013), Research on e-Commerce Logistics System Informationization in Chain, Procedia - Social and Behavioral Sciences,Volume 96,
- Chi Chun Wan (2017),Forecasting E-commerce Key Performance Indicators, Vrije Universiteit Amsterdam, Master Project Business Analytics
- Doloto, Urszula & Chen-Burger, Jessica. (2015). A Survey of Business Models in eCommerce. Book: Economic Demand Functions in Simulation: Agent-Based Vs. Monte Carlo Approach.
- Julio Kauss, Miguel Cadillo, David Mauricio (2018), Reference Model for the Implementation of an E-Commerce Solution in Peruvian SMEs in the Retail Sector, International Journal of Computer and Information Engineering.
- Kayikci, Yasanur. (2017). E-Commerce in Logistics and Supply Chain Management. book: Encyclopedia of Information Science and Technology, Edition: Fourth Edition (10 Volumes), Chapter: 466
- Lee, Ming-Chang & Han, Mei-Wen. (2018). E-Business Model Design and Implementation in Supply-Chain Integration. International Symposium on وب Information Systems and Applications (WISA’09) Nanchang, P. R. China, May 22-24, 2009,pp. 001-004
- Li weiwei, Dai yue(2015),Research on Value Evaluation of E-commerce Business Model, Procedia Computer Science,Volume 60,
- Mesut Savrul, Ahmet Incekara, Sefer Sener(2014),The Potential of E-commerce for SMEs in a Globalizing Business Environment, Procedia - Social and Behavioral Sciences,Volume 150,
- M Johnson, S. Whang, (2017) "E - Business and Supply Chain Management: An Overview and Framework*[J]", Production and Operations management, vol. 11, no. 4, pp. 413-423.
- Nah, Fiona Fui-Hoon & N. Smith, Samuel & X. Cheng, Maggie. (2016).the Impact of Security Cues on User Perceived Security in e-Commerce. 9750. 164-173. 10.1007/978-3-319-39381-0_15.
- Phan, Phillip. (2015). the business of translation: initial conditions and firm capacity in taking discoveries to market. The Journal of Technology Transfer. 41. 10.1007/s10961-015-9411-1.
- R.Tamilarasi, Dr.N.Elamathi (2017),E-COMMERCE-BUSINESS TECHNOLOGY- SOCIETY, INTERNATIONAL JOURNAL OF ENGINEERING TECHNOLOGIES AND MANAGEMENT RESEARCH, Vol.4 (Iss10)
- Ying Yu, Xin Wang, Ray Y. Zhong, George Q. Huang (2016), E-commerce Logistics in Supply Chain Management: Practice Perspective. Procedia CIRP, Volume 52,
[1] . Julio Kauss, Miguel Cadillo, David Mauricio
[2] . Phan
[3] .Fui-Hoon Nah
[4] .R.Tamilarasi
[5] . Mesut Savrul, Ahmet Incekara, Sefer Sener
[6] .Rossi 2003 ، Lee 2018, Li weiwei 2015,Julio Kauss 2018 , Afuah and Tucci 2003, Weill and Vitale 2001 ،Currie 2004, Chen Xianglian, Lin Hua 2013 , Chi Chun Wan 2017 , Doloto, Urszula & Chen-Burger, Jessica 2015
[7] . Ying Yu, Xin Wang, Ray Y. Zhong, George Q. Huang
[8] .Doloto, Urszula & Chen-Burger, Jessica
[9] .Michael Porter
[10] . Recognize
[11] .Evaluation
[12] .Agreement
[13] .Lead