سنجش عملکرد سیستم مدیریت HSE با رویکرد کارت متوازن به منظور بهبود عملکرد ایمنی کارکنان (مطالعه موردی: پتروشیمی هنگام)
محورهای موضوعی : بهداشت، ایمنی و محیط زیستابوذر همتی 1 * , قاسم راهپيما 2
1 - آمار، علوم پايه، دانشگاه آزاد اسلامي واحد لامرد، لامرد، ايران
2 - شيمي، علوم پايه، دانشگاه آزاد اسلامي واحد لامرد، لامرد، ايران
کلید واژه: کارت متوازن, ارزیابی عملکرد, مدیریت ایمنی, بهداشت و محیط‌زیست,
چکیده مقاله :
مقدمه: مدل‌های ارزیابی عملکرد، مبنای سنجش و بهبود سیستم‌های مدیریتی هستند. کارت امتیازی متوازن امروزه توجه زیادی را در مدیریت عملکرد سازمان به خود جلب کرده است. این مقیاس نه‌تنها یک ابزار اندازه‌گیری عملکرد فراگیر و یکپارچه است بلکه یک سیستم مدیریتی با رویکرد جدید مدیریت استراتژیک می‌باشد.
مواد و روش‌ها: این تحقیق بصورت توصیفی-پیمایشی با مطالعه استانداردها و مدل های موجود در زمینه عملکرد سیستم مدیریت HSE، مدل ارزیابی عملکرد این پتروشیمی در قالب چارچوب کارت متوازن طراحی شد. هدف از این پژوهش سنجش عملکرد سیستم مدیریت HSE به منظور بهبود عملکرد ایمنی کارکنان پتروشیمی هنگام بوده است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی کارکنان پتروشیمی هنگام در سال 1402 می‌باشد که با توجه به محدود و در دسترس بودن، نمونه‌گیری صورت نگرفته و با استفاده از سرشماری، تمام 120 نفر مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه رفتار ايمني مهدی نیا و همکاران (1396) استفاده شد، که شامل 23 سوال با ساختار واحد از پرسش‌هايي در دو حيطه رعايت ايمنی و مشاركت ايمني بود. براي تعيين پایایی پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید که مقدار ضریب آن در مطالعه پیش‌آهنگ برابر با 766/0 و در مطالعه اصلی برابر با 902/0 بدست آمد.
نتایج و بحث: تجزیه و تحلیل آن با نرم افزار SPSS انجام شد. نتایج نشان داد که استراتژی فرآیند داخلی با میانگین امتیاز 1/72 % عملکرد خوبی از کارکنان برای بهبود برنامه‌های مدیریتی HSE دارد و شاخص‌های سازماندهی و تامین منابع جهت مدیریت HSE، مدیریت ریسک در حوزه HSE، برنامه‌ریزی و طراحی سیستم‌های لازم جهت استقرار اصول HSE در سازمان، اجرا و پایش سیستم‌های طراحی شده HSE و ممیزی و بهبود معیارهای عملکرد HSE از مهم‌ترین نقاط قوت سیستم مدیریت HSE در پتروشیمی مورد مطالعه می‌باشد. در بين ابعاد رفتار ایمنی نیروهای عملیاتی، بُعدِ تمایل کارکنان به رعایت قوانین و الزامات HSE دیگر دارای بالاترين میانگین بوده است.
نتیجه‌گیری: با توجه به نتایج حاصل خاطر نشان می‌سازد که پتروشیمی هنگام علاوه بر انجام کامل فرآیندهای مرتبط با مدیریت HSE، می‌بایست نسبت به خلق ارزش برای ذینفعان خود و همچنین فراهم ساختن بستری برای رشد و یادگیری اهتمام بیشتری ورزد. به‌عبارت دیگر، مدیران ارشد و مدیریت HES سازمان مورد مطالعه باید در پیشبرد اهداف استراتژیکی چون ارتقای برند سازمان در حوزه HSE، افزایش ایمنی و کیفیت محصولات، مشارکت کارکنان در ارتقای عملکرد HSE و آموزش افراد در حفظ، ارتقای سلامتی و محیط‌زیست حساس‌تر و جدی‌تر باشند.
Introduction: Performance evaluation models serve as a foundation for assessing and enhancing management systems. The Balanced Scorecard has garnered significant attention in organizational performance management in recent years. This framework is not only a comprehensive and integrated performance measurement tool but also a management system with an innovative approach to strategic management.
Materials and Methods: This research was conducted descriptively and through a survey, examining existing standards and models in the field of HSE management system performance. The performance evaluation model for the petrochemical company was designed within the Balanced Scorecard framework. The aim of this study was to assess the HSE management system's performance to improve the safety performance of the employees at the petrochemical company "Hengam." The target population of this study consisted of all employees of Hengam Petrochemical in the year 2023. Given the limited and accessible nature of the population, no sampling was conducted, and all 120 individuals were evaluated through a census. Data collection utilized the safety behavior questionnaire developed by Mahdiania et al. (2017), which contains 23 structured questions in two areas: safety compliance and safety participation. The reliability of the questionnaire was determined using Cronbach's alpha, yielding a coefficient of 0.766 in the pilot study and 0.902 in the main study.
Results and Discussion: The analysis was conducted using SPSS software. The findings indicated that the internal process strategy, with an average score of 72.1%, has a good performance from the employees for improving HSE management programs. The indicators for organizing and securing resources for HSE management, risk management in the HSE domain, planning and designing the necessary systems for implementing HSE principles in the organization, executing and monitoring the designed HSE systems, and auditing and improving HSE performance criteria are among the most important strengths of the HSE management system in the studied petrochemical company. Among the dimensions of the safety behavior of operational personnel, the dimension of employees' willingness to adhere to HSE laws and requirements had the highest average.
Conclusion: Based on the results, it is highlighted that Hengam Petrochemical, in addition to fully executing HSE management processes, should emphasize creating value for its stakeholders while providing an environment conducive to growth and learning. In other words, senior management and HSE management of the organization under study should be more committed and serious in advancing strategic objectives such as enhancing the organization's brand in the HSE field, improving product safety and quality, increasing employee participation in HSE performance enhancement, and training individuals to maintain and promote health and the environment.
1. HashemiNejad N, Helvani G, Moghadasi M, ZolAli F, ShafieZadeh Bafghi M. Risk assessment and determination of safety performance indicators in the design and construction phase of an agglomeration project. Specialized Scientific Quarterly Journal of Occupational Medicine. 1390:4(4):74-63
2. Oliaei M, Radan S. A review of the history of the establishment of the Health, Safety and Environment (HSE) system in the research centers of the country emphasizing the laboratories and workshops of the Ministry of Science, Research and Technology (ATF). Journal of New Approaches in Iranian Scientific Laboratories. 2021:5(3):5-13
3. Golbabaei F, Heidari L, Ghazi s, Jabari K. Evaluation of safety management in an Appliances manufacturing company. Journal of Health and Safety at Work. 2015: 4(4): 49-58
4. Shahsavari Goqeri E, kourki A, Rashidi S. Presenting an Interpretive Structural Model to Improve Employee Safety Performance (Case Study: One of Sirjan Mining Companies). Journal of Excellence of human resources. 2022: 2(4):81-66
5. Arabiun A, AbdiJamayran A, Bahadori Kosjirad j, Abolhasani s. Review key performance indicators in the process of production with entrepreneurial approach. Proceedings of the International Conference on Management and Social Sciences. 1394
6. Azimi M, Vosoughi SH, Lavasani M. Evaluating the effect of balanced scorecard model on performance of health, safety and environment management system: A case study. Journal of Iran Occupational Health. 2017
7. Asivandzadeh E, Jamalizadeh Z, Safari Variani A, Mohebi A, Khoshnavaz H. Evaluating the impact of training and technical interventions on improving safety culture and understanding the risk of dangerous situations at height among construction workers. J Health. 2020;11(1):109-22.
8. Shamaii A, Omidvari M, Hossein Zadeh F. Presenting a pattern of HSE unit performance assessment in the steel industries. Iran Occup Health. 2017:14(3).
9. Sepehr P, Mohammad Fam I, Ketabi D, Sepehr N. Effect of engineering and management interventions on promoting safety culture indicators among workers of the Iranian pipe rolling factory. Yazd Health Schol. 2014.
10. Sepehr P, Eshaghi M. Investigation of the relationship between safety culture and unsafe behavior among the workers of the Profiling Industry Ekbatan. JNKUMS. 2019;10(4):16-22.
11. Stranks J. Human factors and behavioral safety. New York: Elsevier Ltd; 1983.
12. Ebnerasoul S, Tarhani F, Lotfi E. Developing and implementing Balanced Scorecard in industrial organizations. In: Proceedings of the Third National Conference of the Performance Management; 2006.
13. Madsen DØ. Balanced Scorecard: history, implementation, and impact. Encyclopedia. 2025;5:39. doi:10.3390/encyclopedia5010039.
14. Malina M, Selto F. Communicating and controlling strategy: an empirical study of the effectiveness of the Balanced Scorecard. J Manag Account Res. 2001;26:100-13.
15. Hoque Z, James W. Linking Balanced Scorecard measures to size and market factors: impact on organizational performance. J Manag Account Res. 2000.
16. Davis S, Alberight T. An investigation of the effect of Balanced Scorecard implementation on financial performance. J Manag Account Res. 2004:92-103.
17. Mohammadfam I, Mahmoodi SH. Assessment and management of unsafe behaviors in Mapna. In: Proceedings of the First Termal Power Industry Conference; Technical Schools of Tehran University; 2009.
18. Wesdock JC, Arnold IM. Occupational and environmental health in the aluminum industry: key points for health practitioners. J Occup Environ Med. 2014;56(5 Suppl):S5-S11.
19. Witter RZ, Tenney L, Clark S, Newman LS. Occupational exposures in the oil and gas extraction industry: state of the science and research recommendations. Am J Ind Med. 2014;57(7):847-56.