بررسی فقهی اقتصاد اسلامی با رویکردی بر اندیشه امام خمینی (س)
محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق اسلامیابراهیم محمودزاده 1 , رضا رنجبر 2
1 - دانشجوی دکتری تخصصی فقه و مبانی حقوق اندیشه امام (ره)
2 - گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، ایران
کلید واژه: اقتصاد اسلامی, فقهای معاصر, مکتب اسلامی, آرای اقتصادی,
چکیده مقاله :
در اقتصاد اسلامی با رویکرد فقهی امام خمینی (س)، زیربنا توحید است؛ به این مناسبت مکتب معنوی_مادی اسلام، اقتصاد را نه یک هدف، بلکه وسیله و پایه‌ای در جهت عروج و تکامل انسان‌ها، طی طرح‌ها و برنامه‌های سازنده در چارچوب منافع همه آحاد جامعه اسلامی، از محرومین و مستضعفین تا اغنیا تعریف و تبیین نموده است. هدف این پژوهش بررسی فقهی اقتصاد اسلامی با رویکردی به آراء اقتصادی امام خمینی (س) است. روش این پژوهش، توصیفی و از نوع فرا تحلیل بوده و ازنظر هدف کاربردی توسعه‌ای است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد؛ در رابطه با اقتصاد اسلامی، با سه رویکرد عمده فکری مواجه هستیم. رویکرد اول؛ که فقه محور است، روش استدلال و استنباط فقهی روشن است. رویکرد دوم؛ اقتصاد اسلامی را به‌عنوان مکتب اقتصادی اسلام می‌شناسد؛ اما رویکرد فکری سوم؛ اقتصاد اسلامی را به‌عنوان مجموعه نظریات علمی می‌شناسد که معطوف به تحلیل علمی روابط و پدیده‌های اقتصادی در یک جامعه اسلامی هست و می‌تواند با اقتصاد به‌عنوان یک علم، منطبق گردد. نتیجه‌گیری اینکه؛ تحلیل نظریه‌ها با محوریت آرای امام خمینی (س) متأثر از بحران‌های عصر آنان نشان می‌دهد، اقتصاد اسلامی یک مکتب اقتصادی است نه صرف علم اقتصاد؛ اقتصاد هدف نیست، بلکه وسیله دستیابی به اهداف بالاتر است؛ اقتصاد اسلامی اقتصاد معنوی بوده و نظام اقتصاد نظامی دستوری به شمار می‌رود؛ اَهم اینکه، تحقق نظام اقتصادی اسلام وقتی به کمال و عمق لازم می‌رسد که اسلام در تمام ابعاد زندگی افراد جامعه اجرایی شود
The cornerstone of the jurisprudential approach of Imam Khomeini in economy is monotheism. The Islamic material spiritual school considers the economy not a goal but a means for the human perfection as it outlies constructive plans for the benefit of all Muslims including the rich and the poor in the community. This research aimed to examine the jurisprudence of Islamic economy with an approach to the economic views of Imam Khomeini (s). The methodology was descriptive and meta analytica. Research findings imply that three major thinking approaches were found when analyzing the contemporary scholars’ views. The first approach, which is jurisprudence-oriented, makes use of clear jurisprudential reasoning and inference. The second approach seeks to recognize the Islamic economy as an Islamic economic school. The third approach considers the Islamic economy as a collection of scientific views aiming to scientifically analyze economic relations in an Islamic community, which can adapt to the economics as a body of knowledge. The analysis of theories with the focus of Imam Khomeini's (pbuh) opinions, influenced by the crises of his time, shows that Islamic economics is an economic school, not just economics; Economy is not a goal, but a means to achieve higher goals; The Islamic economy is a spiritual economy and the military economic system is considered to be an order; The most important thing is that the realization of the economic system of Islam reaches the necessary perfection and depth when Islam is implemented in all dimensions of people's lives.
_||_