حسن نیت در قراردادها با تأکید بر شناسایی آن به عنوان یک اصل در حقوق ایران و مطالعه تطبیقی آن در فقه و اسناد بین المللی

محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق اسلامی

زهرا ایرج زاده ¹ , احمد شمس ² , سعید منصوری ³ , عیسی ولایی ⁴

1 - دانشجوی دکترای حقوق،واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار، هیات علمی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران ( نویسنده مسئول) [e-mail]
3 - استادیار، گروه حقوق، واحد تهران جنوب ، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران
4 - گروه حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد تهران جنوب، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/09/07 تاریخ پذیرش : 1403/04/10 تاریخ انتشار : 1403/06/29

کلید واژه: حسن نیت, قرارداد بین المللی, قاعده غرور, قاعده احسان, قاعده لاضرر و لا ضرار,

چکیده مقاله :

حسن نیت به مثابه اصل حقوقی، دریچه‌ای برای نفوذ اخلاق به جهان حقوق است. حسن نیت، اساساً مفهومی اخلاقی است که برای مرتبط ساختن اصول حقوقی به مفاهیم بنیادین عدالت به کار میرود. از این رو ارائه تعریف روشن از حسن نیت دشوار است. مفهوم مبهم و گاها متعارض حسن نیت، معانی متفاوتی را برای افراد مختلف در زمان و مکان‌های متفاوت در بر داشته و به دلیل همین تعارض‌ها و معانی بسیار، برخی از حقوقدانان ترجیح داده‌اند آن را به عنوان یک فرض قانونی جهت بسط و توسعه قضایی تلقی کنند. لذا آنان حسن نیت را در عالم حقوق یک " استاندارد" می‌دانند، نه یک قاعده یا اصل یا مفهوم فقهی یا حقوقی. از آنجاییکه در برخی از پژوهش‌ها ابعاد حسن نیت در فقه امامیه، حقوق ایران و بین الملل مورد بررسی واقع شده بود، در این مقاله جهت جدید شدن موضوع متغییر مهم و اساسی دیگری که با حسن نیت رابطه‌ در هم تنیده‌ای دارد را انتخاب و بررسی نموده‌ایم

چکیده انگلیسی:

Good faith as a legal principle is a window for the penetration of ethics into the world of law. Good faith is basically a moral concept that is used to relate legal principles to the fundamental concepts of justice. Therefore, it is difficult to provide a clear definition of goodwill. The vague and sometimes conflicting concept of good faith has different meanings for different people in different times and places, and because of these conflicts and many meanings, some jurists have preferred it as a legal assumption for Consider judicial development. Therefore, they consider good faith as a "standard" in the world of law, not a jurisprudential or legal rule or principle. Since in some researches, the dimensions of good faith in Imami jurisprudence, Iranian and international law were examined, in this article, in order to update the topic, another important and fundamental variable that has an interwoven relationship with good faith is discussed. We have selected and checked

منابع و مأخذ:

1. اشميتوف ،كلايوم ام (1378). حقوق تجارت بين الملل، مترجم: بهروز اخلاقي، فرهاد امام، سيد محمد اسبقي، اميرحسين طيبي فرد و اسماعيل همت دوست، جلدهاي اول و دوم، تهران، سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاه‌ها (سمت).
2. اميری قائم مقامی، عبدالمجيد (1378). حقوق تعهدات (اعمال حقوقي- تشكيل عقد)، جلد دوم، تهران، نشر ميزان.
3. امینی، منصور و ابراهیمی، یحیی (1390). حسن نیت در قراردادها: از نظریه تا عمل؛ نگاهی به موضوع در نظام حقوقی کامن‌لا. مطالعات حقوق تطبیقی، 2(2)، 23-43.
4. انصاری، علی (1388). تئوری حسن نيت در قراردادها، تهران، انتشارات جنگل.
5. انصاری، علی (1388). مفهوم و معنای حسن نیت در حقوق ایران و فرانسه. پژوهش های حقوق تطبیقی (مدرس علوم انسانی)، 13(4 (63))، 19-46.
6. اوصياء، پرويز (1371). «تدليس: مطالعه تطبيقی در حقوق فرانسه، انگليس، اسلام و ايران»، تحولات حقوق خصوصی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم.
7. بابايی، ايرج (1385). حقوق بيمه، تهران، سازمان مطالعه و تدوين كتب علوم انساني دانشگاه‌ها (سمت)، چاپ اول.
8. باریکلو، علیرضا، و خزایی، سیدعلی (1390). عنوان فارسی: اصل حسن‌ نیت و پیامدهای آن در دوره‌ پیش ‌قراردادی؛ با مطالعه تطبیقی در حقوق انگلیس و فرانسه (عنوان عربی: اصل حسن النیه و تبعاتها فی الفترة السابقة للعقود دراسة تطبیقیة فی القانون الانجلیزی و الفرنسی). حقوقی دادگستری، 75(76)، 53-87.
9. جعفرزاده، میرقاسم، و سیمایی، حسین. (1384). حسن نیت در قراردادهای بین المللی قاعده ای فراگیر یا کلی استثنایی. مجله تحقیقات حقوقی، 8(41).
10. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1369). دوره حقوق مدنی: حقوق تعهدات، جلد اول ،تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
11. جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1356). دايره المعارف حقوق مدنی و تجارت، جلد اول، تهران، بنياد راستاد.
12. جعفری، دیبا. (1401). حکومت حسن نیت به عنوان اصلی فقهی و اخلاقی بر قراردادهای بیمه اعتبار تجاری. دین پژوهی و کارآمدی، 2(1)، 19-37.
13. حاجی‌پور، مرتضی (1395). حسن‌نیت در انعقاد قرارداد؛ با تأکید بر کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا. مجله حقوقی بین‌المللی، 33(شماره 54 (بهار- تابستان))، 307-338.
14. خزاعی، حسين(1385). حقوق تجارت، جلد سوم، نشر قانون، چاپ اول.
15. خسروی، مجید (1396). بررسی تطبیقی تعهد به همکاری متعهد له در اجرای قرارداد. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
16. عباسی، اسماعیل (1386). معنا و مفهوم «حسن نیت در قراردادها». تحقیقات حقوقی آزاد، -(پیش شماره 2)، 71-97.
17. علیزده، مهدی (1384)، مبانی اصل حسن نیت و رفتار منصفانه در قراردادها، مجله تخصصی الهیات و حقوق، 1(15)، 15-16.
18. غفاری فارسانی، بهنام (1393). حقوق رقابت و ضمانت اجراهای مدنی آن. چاپ اول، تهران، بنیاد حقوقی میزان.
19. قاسمی حامد، عباس. (1374). مروری اجمالی بر نظریه تعهد به دادن اطلاعات در قرارداد از دیدگاه حقوق فرانسه. خبرنامه کانون وکلا، جدید(10).
20. قاسمی حامد، عباس. (1386). حسن نیت در قرارداد، مبنای تعهد به درستکاری و تعهد به همکاری در حقوق فرانسه. فصلنامه تحقیقات حقوقی، 10 (46)، 99-128.
21. قاسمی، عاطفه و رفیعی، محمدتقی (1399). بررسی تطبیقی اصل کلی حقوقی همکاری متقابل در اسناد بین المللی راجع به قراردادها و حقوق ایران با تأکید بر قراردادهای نفتی. حقوق فناوری های نوین، 1(2)، 133-150.
22. كاتوزيان، ناصر (1363). حقوق مدنی، معاملات معوض- عقود تمليكی، تهران، انتشارات بهنشر.
23. كاتوزيان، ناصر (1364). حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، جلد اول، تهران، انتشارات بهنشر.
24. كاتوزيان، ناصر (1368). حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، جلد سوم، تهران، انتشارات بهنشر.
25. كاتوزيان، ناصر (1369). حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، جلد پنجم، تهران، انتشارات بهنشر.
26. كاتوزيان، ناصر (1370). حقوق مدنی: ايقاع، تهران، مؤسسه ي نشر يلدا، چاپ اول.
27. كاتوزيان، ناصر (1370). حقوق مدنی: عقود اذنی- وثيقه هاي دين، تهران، شركت سهامي انتشار.
28. كاميار (كاركن)، محمدرضا (1376). گزيده آراء دادگاه‌های حقوقی، تهران، نشر حقوقدان.
29. كاويانی، كوروش (1383). حقوق اسناد تجارتی، نشر ميزان.
30. كاويانی،كوروش (1377). اصل عدم قابليت استناد به ايرادات در مقابل دارنده با حسن نيت سند تجاری، رساله ي دكتری، دانشکده ي حقوق و علوم سياسی دانشگاه تهران.
31. كوتس، هاين (1385). حقوق قراردادها در اروپا، جلد اول، چاپ اول.
32. کاتوزیان، ناصر (1392). قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران، نشر میزان، چاپ بیست و نهم، بند 1 ذیل ماده438.
33. کریمی، محمد؛ کاشانی، جواد و عرب احمدی, مجیدرضا. (1400). تحلیلی بر نقش حسن نیت در جلوگیری از رفتار فرصت طلبانه در حقوق قراردادها. دوفصلنامه علمی دانش حقوق مدنی، 10(2)، 1-20.
34. محسنی، حسن. (1385). اصل حسن نیت در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی. پژوهشنامه حقوق تطبیقی، 1(1).
35. موسوی بجنوردی، سید محمد (1386)، نقش حسن نیت در عقود و قراردادها در فقه و حقوق. حقوق و علوم سیاسی، 2(2)، 7-20.