اوصاف و ماهیت فقهی و حقوقی لیسانس نرم افزارهای متن باز و مزایای آن
محورهای موضوعی : جامع الفقهیهنرگس ساکی 1 , مهران لطفی فروشانی 2 * , سعید عباسی نیا 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه حقوق خصوصی، پردیس علوم و تحقیقات خوزستان، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران. / دانشجوی دکتری، گروه حقوق خصوصی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
2 - استادیار، گروه حقوق خصوصی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران.
3 - استادیار، گروه الهیات و معارف اسلامی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران.
کلید واژه: ماهیت فقهی و حقوقی, لیسانس, نرم افزارهای متن, حق دسترسی به دانش, تضمین آزادی اطلاعات,
چکیده مقاله :
با ظهور پدیده نرم‌افزارهای متن‌باز و استقبال گسترده از این نوع نرم‌افزارها مسائل متعددی در ابعاد حقوقی از قبیل تعریف مفاهیم و ماهیت این رویکرد و لیسانس‌های آن، از مسائلی است که نیازمند بحث و بررسی است. بر همین اساس هدف مقاله حاضر بررسی این سوال است که اوصاف و ماهیت حقوقی لیسانس نرم افزارهای متن باز چگونه بوده و مزایای آن چیست؟ این مقاله توصیفی تحلیلی است و با استفاده از روش کتابخانه‌ای به بررسی سوال مورد اشاره پرداخته است. یافته‌ها بر این امر دلالت دارد که حق استفاده از نرم افزارهای متن باز در ماهیت خود نوعی قرارداد مجوز بهره‌برداری (لیسانس) است با ابن تفاوت که که در آن حقوق مادی پدید آورنده نرم افزار اولیه در مقایسه با نرم افزارهای انحصار بسیار محدود است و در مقابل مجوز گیرنده دارای حقوق مشخصی می باشد اما بطور کلی این مجوزها از حیطه حقوق مالکیت ادبی و هنری خارج نمی شوند. نظام متن‌باز نظامی است که به‌موازات نظام حقوق مالکیت فکری برای حمایت و توسعه صنعت نرم‌افزار برحسب ضروریات علمی اقتصادی ایجاد شد. کاهش هزینه، افزایش خلاقیت، تضمین آزادی اطلاعات و حق دسترسی به دانش و تأمین حقوق و منافع مصرف‌کنندگان از طریق ایجاد بازار رقابتی و بهره‌مندی از اعتبار تجارتی و جذب سرمایه‌گذاری و قیمت پایین از مزایای حمایت از نظام نرم‌افزاری متن‌باز است. با توجه به قوانین موضوعه ایران، حقوق ایران در زمینه نرم افزار متن باز ناقص بوده و نیاز به ناقص بوده و نیاز به قانون گذاری در این موضوع وجود دارد.
With the emergence of the phenomenon of open source software and the widespread acceptance of this type of software, several legal issues, such as the definition of the concepts and nature of this approach and its licenses, are issues that require discussion and examination. Accordingly, the purpose of this article is to examine the question of what are the characteristics and legal nature of the open source software license and what are its benefits? This article is descriptive-analytical and uses a library method to examine the question in question. The findings indicate that the right to use open source software is in its essence a type of license agreement (license), with the difference that the material rights of the creator of the original software are very limited compared to proprietary software, and the licensee has certain rights, but in general these licenses do not go beyond the scope of literary and artistic property rights. The open source system is a system that was created in parallel with the intellectual property rights system to support and develop the software industry in accordance with scientific and economic needs. Reducing costs, increasing creativity, ensuring freedom of information and the right to access knowledge, and securing the rights and interests of consumers through creating a competitive market and benefiting from commercial credibility, attracting investment, and low prices are some of the benefits of supporting the open source software system. According to Iran's existing laws, Iran's laws on open source software are incomplete and there is a need for legislation on this issue.
افشاری پور، غلامرضا.(1388).« بررسی تطبیقی ماهیت قراردادهای اعطای مجوز با تأکید بر اجازه بهره‌برداری از مالکیت صنعتی»، ماهنامه کانون،4(93): 70- 7.
جعفر زاده، میر قاسم ؛ عمروانی، رحمان.(1393).« لیسانس نرم افزارهای اپن سورس و حقوق رقابت(تعاملات و تعارضات)»، مجله تحقیقات حقوقی،17(68):140- 107.
زرکلام، ستار ؛ نظام الملکی، جعفر؛ طلوع، سید محسن.(1395).« تحلیل و ارزیابی حمایت از نرم افزار در نظام حقوق مالکیت فکری و نظام متن باز»، مجله حقوق تطبیقی،3(2): 28- 3.
طلوع، سیدمحسن ؛ نظام الملکی، جعفر.(1394).« نظام نرم افزارهای متن باز»، مجله پژوهش های حقوقی،1(27):110-93.
ماهنامه کاربران. (1388).«کاهش هزینه با استفاده از نرم‌افزارهای متن‌باز». نشریه کاربران،25(81): 18- 2.