فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - مؤلفه های فرهنگ و تمدن در آثار اخوان الصفا
  سمانه عسکری سید عباس ذهبی
  عصر اخوان الصفا، عصر آشنایی و تعامل فرهنگ ها و تمدن های گوناگون با یکدیگر بود . اخوانالصفا به این گوناگونی توجه داشتند؛ به طوری که در نظام فکری آن ها عواملی از قبیل تنوع شرایطآب و هوایی، گوناگونی منابع و ثروت های طبیعی، شیوه بهره برداری از این منابع، نوع خوراک وپوشاک و چکیده کامل

  عصر اخوان الصفا، عصر آشنایی و تعامل فرهنگ ها و تمدن های گوناگون با یکدیگر بود . اخوانالصفا به این گوناگونی توجه داشتند؛ به طوری که در نظام فکری آن ها عواملی از قبیل تنوع شرایطآب و هوایی، گوناگونی منابع و ثروت های طبیعی، شیوه بهره برداری از این منابع، نوع خوراک وپوشاک و گرایش های متنوع به صنایع، گوناگونی اخلاق انسان ها که ناشی از اخلاط و مزاج بدنو تأثیرات بروج و کواکب و شیوه تعلیم و تربیت است و همچنین تفاوت ادیان گوناگون بهعنوان عاملی مؤثر در نظم و ارتباط و اخلاق اجتماعی و نیز تنوع نظام سیاسیِ مرتبط با شرایع وگوناگونی زبان ها و لغات متعدد، گرایش های متفاوت به موسیقی و نهایتا علم، سبب تمایز جوامعو پیدایش فرهنگ ها و تمدن های گوناگون می گردد. تمامی این عوامل به هم پیوسته اند و بریکدیگر تأثیر می گذارند. در جریان این تأثیرات آن چه در اندیشه اخوان پرنفوذ است، نظام دینیاست. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - رقابت های محلی در بیهق: ریشه های سیاسی (سده های سوم تا هفتم هجری)
  مرتضی دانشیار
  در قرون نخستین اسلامی ناحیه بیهق از توابع نیشابور بود. در اواخر قرن اول هجری هنگامی کهشاهراه خراسان- عراق از مسیر کویر مرکزی ایران به بیهق- ری- عراق تغییر یافت، ناحیه بیهق ازاهمیتی راهبردی برخوردار، و حفظ آن یکی از اولویت های حکام خراسان شد. در پی این تحول، بیهقعرصه شور چکیده کامل

  در قرون نخستین اسلامی ناحیه بیهق از توابع نیشابور بود. در اواخر قرن اول هجری هنگامی کهشاهراه خراسان- عراق از مسیر کویر مرکزی ایران به بیهق- ری- عراق تغییر یافت، ناحیه بیهق ازاهمیتی راهبردی برخوردار، و حفظ آن یکی از اولویت های حکام خراسان شد. در پی این تحول، بیهقعرصه شورش ها و منازعات داخلی گردید. مقاله حاضر به بررسی ریشه های این رقابت ها اختصاصدارد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که سیاست حاکمان خراسان در تغییر مکرر کرسی بیهقموجب رقابت و آشفتگی محلی در این ناحیه می شد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - علمای ایرانی و تثبیت تسنن در مصر عهد ایوبی
  حسین مفتخری علیرضا اشتری تفرشی علی رجب لو محمد حسین منظور الاجداد
  با سقوط فاطمیان و به قدرت رسیدن ایوبیان، تحولی مهم مذهب در مصر رخ داد، بدین سان که خلافتاسماعیلی جای خود را به سلطنتی داد که جزئی از خلافت سنی عباسیان و مدافع آن بود . این تغییر،تحولات اجتماعی و سیاسی مختلفی به همراه داشت که بیشتر در جهت اقتدار یافتن جامعه تسنن و بههمین چکیده کامل

  با سقوط فاطمیان و به قدرت رسیدن ایوبیان، تحولی مهم مذهب در مصر رخ داد، بدین سان که خلافتاسماعیلی جای خود را به سلطنتی داد که جزئی از خلافت سنی عباسیان و مدافع آن بود . این تغییر،تحولات اجتماعی و سیاسی مختلفی به همراه داشت که بیشتر در جهت اقتدار یافتن جامعه تسنن و بههمین جهت، مورد حمایت ایوبیان بود. یکی از مهم ترین جنبه های این تحولات، در نظام آموزش رسمیمصر آشکار گشت. در تحول نظام آموزشی مصر ک ه به گسترش مدارس و تعمیم تسنن در جامعهانجامید، شماری از عالمان ایرانی نقش اساسی داشتند. نفوذ این افراد در نهاد آموزش مصر، ضمن ایجادبرخی دگرگونی های فکری و اجتماعی، مانند گسترش کلام اشعری، به تربیت طبقه ای جدید از نخبگانمصری انجامید و خلأ نخبگان در جامعه تسنن مصر را که در پی دو قرن سلطه فاطمیان ایجاد شده بود،جبران کرد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - غازانیه تبریز: نماد تحول فرهنگی مغولان
  پرویز علی پرویز علی شهرام یوسفی فر
  در طی قرن هفتم هجری، مغولان بخش بزرگی از سرزمین های شرق اسلامی را تحت سیطره خودگرفته در صحنه سیاسی و اجتماعی این سرزمین ها حضوری مسلط یافتند. آنان اقوامی بودند با زبان،فرهنگ، تعلقات آب وهوایی، سنت های کو چرویی و ذهنیت های معماری متفاوت؛ از این رو درشهرک هایی که در کنار چکیده کامل

  در طی قرن هفتم هجری، مغولان بخش بزرگی از سرزمین های شرق اسلامی را تحت سیطره خودگرفته در صحنه سیاسی و اجتماعی این سرزمین ها حضوری مسلط یافتند. آنان اقوامی بودند با زبان،فرهنگ، تعلقات آب وهوایی، سنت های کو چرویی و ذهنیت های معماری متفاوت؛ از این رو درشهرک هایی که در کنار شهر پایتخت های خود بنا کردند، پرده منقوش فرهنگی خود را بر روی آنکشیدند، ولی باز اقلیت های قومی کوچکی بودند. اما این تمایز قومی و هویت فرهنگی مغولان با شیوهتسامحی که در زمان غازان خان (حک:694-703ه ) منجر به گزینش دین اسلام گردید، تفاوت بارزییافت. این اعتقاد دینی با ماهیت فرهنگی ای که اساسا ایرانی بود، تقویت شد و قوام گرفت و فرهنگمغولان را از معماری تا دینی از آبشخور فرهنگ ایرانی - اسلامی سیراب کرد. کوس این تحول فرهنگیبا ساخته شدن شهرک غازانیه تبریز در قلمرو ایلخانان طنین انداز شد. ساختار و کارکردهای این شهرکنشان دهنده تغییرات عمده اجتماعی- اعتقادی و سیاسی رخ داده در میان مغولان بود. این چنین بودکه فرهنگ عشیره ای مغول که تنها در میان قبایل صحراگرد و در عرصه کارزار و غارت می توانستقدرت نمایی نماید، در جدال تمدنی و فرهنگی و حکومت که چیزی برای ارائه نداشت، آرام آرام رنگباخت. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - تاریخ نگاری ابن آیبک دواداری در کنزالدرر1
  اسماعیل چنگیزی
  کنزالدرر و جامع الغُرَر کتابی است در تاریخ عمومی، تألیف یکی از ترکان نه چندان پرآوازه در دورهممالیک مصر به نام ابنآیبک دواداری، که آن را در نه جلد فراهم آورده است و از این طریق یک دورهتقریبا کامل از تاریخ سلسله های مصر پس از اسلام را تا زمان خود ارائه کرده است. آگاهی دق چکیده کامل

  کنزالدرر و جامع الغُرَر کتابی است در تاریخ عمومی، تألیف یکی از ترکان نه چندان پرآوازه در دورهممالیک مصر به نام ابنآیبک دواداری، که آن را در نه جلد فراهم آورده است و از این طریق یک دورهتقریبا کامل از تاریخ سلسله های مصر پس از اسلام را تا زمان خود ارائه کرده است. آگاهی دقیقنویسنده از رویدادهای دوره ممالیک که ناشی از ارتباط ویژه نویسنده با حکومت و حضور او در دربار ودسترسی وی به استاد دولتی بوده، در دو جلد واپسین کتاب انعکاس یافته است. مسائل سیاسی، ادبی ونظامی محورهای عمده نویسنده در طرح گزارش های تاریخ یاند، ولی از موضوعات اجتماعی، اقتصادی وفرهنگی نیز در این کتاب غفلت نشده است. در این مقاله ویژگی ها و نقاط قوت و ضعف کنزالدرر بررسیشده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - کنکاوی در منابع تأمین غلام و کنیز در عصر قاجار
  غلام حسین زرگری نژاد نرگس علیپور
  غلامان و کنیزان در عصر قاجار در ایران از نژادها و قومیت های مختلفی چون آفریقایی، قفقازی (ارمنی،گرجی و چرکس)، ترکمن، بلوچ، کرد و حتی فارس بودند. معمولا اسارت در جنگ ها و تهاجمات ناگهانیمنبع اصلی تأمین غلام و کنیز، به ویژه از میان ترکان و اهالی منطقه قفقاز و ماورای آن بود چکیده کامل

  غلامان و کنیزان در عصر قاجار در ایران از نژادها و قومیت های مختلفی چون آفریقایی، قفقازی (ارمنی،گرجی و چرکس)، ترکمن، بلوچ، کرد و حتی فارس بودند. معمولا اسارت در جنگ ها و تهاجمات ناگهانیمنبع اصلی تأمین غلام و کنیز، به ویژه از میان ترکان و اهالی منطقه قفقاز و ماورای آن بوده است. باسلب حاکمیت ایران بر منطقه قفقاز توسط روس ها، ورود غلامان و کنیزان از آنجا به ایران بسیار کاهشیافت و در مقابل، ورود غلام و کنیز آفریقایی از طریق جنوب ایران افزایش چشمگیر یافت. این جریانبا وجود قراردادهای منع برده فروشی و نظارت جدی کشتی های ضد برده فروشی نیروی دریایی انگلیسدر خلیج فارس، تا اواسط قرن 14 ادامه پیدا کرد. مقاله حاضر پس از مشخص کردن مراکز و منابعاصلی تأمین غلام و کنیز، به بررسی و تشریح چگونگی این جریان در مناطق مزبور پرداخته است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - مالیات و هزینه های ولایات در دوره قاجاریه: کتابچه دستورالعمل جمع و خرج بسطام و شاهرود (1294-1295ه)
  محمد علی کاظم بیگی سید مصطفی حسینی
  در دوره قاجاریه، اقتصاد و جامعه سنتی در ناحیه بسطام و شاهرود تحت تأثیر عوامل محلی وبیرونی دستخوش تحولات چشمگیری شد. پژوهش حاضر به بازخوانی کتابچه دستورالعمل جمع و1295 ه.) و نیز تحلیل اطلاعات و آمار آن اختصاص دارد تا بر بخشی - خرجِ بسطام و شاهرود ( 1294از تحولات محلی شاه چکیده کامل

  در دوره قاجاریه، اقتصاد و جامعه سنتی در ناحیه بسطام و شاهرود تحت تأثیر عوامل محلی وبیرونی دستخوش تحولات چشمگیری شد. پژوهش حاضر به بازخوانی کتابچه دستورالعمل جمع و1295 ه.) و نیز تحلیل اطلاعات و آمار آن اختصاص دارد تا بر بخشی - خرجِ بسطام و شاهرود ( 1294از تحولات محلی شاهرود در دوره مذکور پرتوی افکند. این پژوهش نشان می دهد که در عهدقاجاریه، به موازات تحول اقتصاد محلی (تجارت و کشاورزی)، عایدات حکومت مرکزی از ناحیهشاهرود در حالی افزایش م ییافت که از یک سوی بار عمده مالیات بر دوش روستائیان بود، و ازسوی دیگر چیزی از این افزایش درآمد به خزانه مرکزی نم یرسید، زیرا مخارج و هزین ههای محلیبیش از عایدات مالیاتی آن بود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - سلَفیان تکفیری یا الجهادیون: خاستگاه و اندیش هها
  سعید عدالت نژاد سید حسین نظا م الدینی
  سلفیان تکفیری، گروه هایی از مسلمانان اند که به علت پاره ای از اندیشه ها، از جانب مخالفانشان به ایننام مشهور شده اند. خاستگاه نخستین این گروه ها مصر است و سپس اندیشه های آنان به دیگر کشورهایمسلمان سرایت کرد. پس از الغای خلافت عثمانی و فروپاشی آن در 1924 و وقوع برخی تحولا چکیده کامل

  سلفیان تکفیری، گروه هایی از مسلمانان اند که به علت پاره ای از اندیشه ها، از جانب مخالفانشان به ایننام مشهور شده اند. خاستگاه نخستین این گروه ها مصر است و سپس اندیشه های آنان به دیگر کشورهایمسلمان سرایت کرد. پس از الغای خلافت عثمانی و فروپاشی آن در 1924 و وقوع برخی تحولاتفرهنگی، سیاسی و اقتصادی در مصر، ب هتدریج اندیشه تشکیل حکومت اسلامی به عنوان بدیلی براینهاد خلافت در میان گروه های مسلمانی که هویت خود را در معرض نابودی می دیدند، مطرح شد. اینگروه ها که به طور عمده منشعب از نهضت اخوان المسلمین، و ملهم از رویکردهای آن بودند، در دههشصت، هفتاد و هشتاد میلادی عرصه سیاسی اجتماعی مصر را زیر تأثیر خود قرار دادند. از مهم ترینگروه های سلفی جدید میتوان به تنظیم الفنیة العسکریة، جماعة المسلمین یا جماعة التکفیر و الهجرة، وجماعة الجهاد اشاره کرد. این مقاله میکوشد با بیان خاستگاه و اندیش ههای سلفیان جدید معرفیرا بررسی الجهادیون یا تکفیری مهم ترین گروه ها و رهبران آنها، علت شهره شدن این گروه ها بهکند. پرونده مقاله