روایات ملامتگرایانه درباره زنان در نهجالبلاغه، عمدتا با خارجسازی متن از زمینه تاریخی خود با شرایط و دیدگاههای مدرن امروزی قیاس میشود که در تقابل با دیدگاههای مدافع حقوق زنان، به عنوان بخشی از سنت اسلامی- شیعی ناسازگار با این دیدگاههای مدرن، تلقی میگردد. در این پ چکیده کامل
روایات ملامتگرایانه درباره زنان در نهجالبلاغه، عمدتا با خارجسازی متن از زمینه تاریخی خود با شرایط و دیدگاههای مدرن امروزی قیاس میشود که در تقابل با دیدگاههای مدافع حقوق زنان، به عنوان بخشی از سنت اسلامی- شیعی ناسازگار با این دیدگاههای مدرن، تلقی میگردد. در این پژوهش افزون بر اینکه نشان داده شده بسیاری از گزارههای نکوهشگرایانه مربوط به زنان در نهجالبلاغه فاقد اسناد معتبر است؛ این نتیجه بهدست میآید که محتوای این گزارهها با انبوهی از گزارههای مشابه در متون ادبی سده چهارم به بعد انطباق دارد و این دیدگاههای ملامتگرانه درباره زنان، با توجه به اقتضائات و شرایط فرهنگی مقارن با عصر تدوین نهجالبلاغه در سده چهارم، قابل فهم، پذیرفتنی و همسو با ذهنیتهای عامی است که در بسیاری از متون ادبی و تاریخی عصر تدوین نهجالبلاغه و پس از آن تا سدههای متمادی، بازتاب و استمرار یافته است. بر اساس این فرضیه از منظری بروندینی، این گزارههای نکوهشگرایانه از الحاقات متأخر در عصر تدوین نهجالبلاغه تلقی شده و بر این مبنا با تأکید بر روش همسنجی بینامتنی (ارزیابی متون مشابه) و با رویکرد تاریخ فرهنگی جدید، زیر شاخه تاریخ ذهنیت، تلاش شده است، شواهد، زمینهها و نیز ذهنیتهای فرهنگی درباره زنان، در نهجالبلاغه و شروح آن و متون متنوع ادبی و تاریخی تا سده هفتم بررسی و تحلیل شود و شباهتها و افقهای همتراز این متون با این گزارههای نهجالبلاغه نمایان گردد.
پرونده مقاله
متون تاریخی بهواسطه فرایند طرحریزی در بیان وقایع و حوادث بیشمار، درخور بررسیهای روایتشناختی اند. قواعد روایت به تاریخنویس این امکان را میدهد که از خلال توده ای از انبوه وقایع، دست به انتخاب و شرح بزند. از میان تمهیدات روایی، عنصر زمان جایگاهی ویژه دارد؛ چه زمان ر چکیده کامل
متون تاریخی بهواسطه فرایند طرحریزی در بیان وقایع و حوادث بیشمار، درخور بررسیهای روایتشناختی اند. قواعد روایت به تاریخنویس این امکان را میدهد که از خلال توده ای از انبوه وقایع، دست به انتخاب و شرح بزند. از میان تمهیدات روایی، عنصر زمان جایگاهی ویژه دارد؛ چه زمان روایت در پیوندی عمیق با پی رنگ است. در این پژوهش، برای بررسی نوع کارکرد و چگونگی کاربست عنصر زمان در تاریخ بیهقی، عناصر زمانی مانند پسنگریها و پیشنگریها، حذفها و خلاصهگوییها، مکث توصیفی و جز اینها که در نظریه ژرار ژنت مطرح شده است، با نگاهی معناگرایانه بررسی شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که زمان روایی عمدهترین بهرهگیری بیهقی از عنصر زمان در تاریخ بیهقی است. در پرداخت این گونۀ زمانی، بهواسطه درونهگیریهای متعدد، ساختاری چندلایه ایجاد شده است؛ بهگونهای که میتوان گفت زمانمندی تاریخ بیهقی در سطحی معادل طرحمندی قرار گرفته است. از ویژگیهای بارز روایتگری بیهقی در این زمینه، استخراج کارکردهای معنایی از عناصر زمان روایی است و در این بخش، جهتگیریها و ارزشگذاریهای راوی نمایان است.
پرونده مقاله
از یورش مغول و حاکمیت آنان بر ایران همواره به عنوان یکی از علل افول دانش در این سرزمین یاد شده است. این پژوهش بر آن است که با استفاده از رویکرد توصیفی- تحلیلی، تأثیر حمله مغول و حاکمیت ایلخانان را بر سنت علمی در ایران مطالعه و بررسی کند و بدین پرسش پاسخ دهد که در این دو چکیده کامل
از یورش مغول و حاکمیت آنان بر ایران همواره به عنوان یکی از علل افول دانش در این سرزمین یاد شده است. این پژوهش بر آن است که با استفاده از رویکرد توصیفی- تحلیلی، تأثیر حمله مغول و حاکمیت ایلخانان را بر سنت علمی در ایران مطالعه و بررسی کند و بدین پرسش پاسخ دهد که در این دوره سنت علمی نسبت به ادوار گذشته چه تغییراتی کرده و علل و پیامدهای حاصل از این تغییرات چه بوده است؟ نتیجه این بررسی نشان میدهد با حاکمیت ایلخانان، سنت علمی در ایران تحت تأثیر عوامل متعددی نظیر تسامح مذهبی ایلخانان و استیلای عقلگرایان بر نهادهای علمی و آموزشی تغییر یافت. از همین رو در کنار علوم دینی، علوم عقلی در کانون توجه دانشمندان این دوره قرار گرفت؛ چنان که یکی از ادوار پررونق تاریخ ایران به لحاظ ساخت مراکز علمی و آموزشی و احیای دوباره فعالیتهای علمی بهویژه در حوزه علوم عقلی رقم زده شد.
پرونده مقاله
تلفیق تاریخ و نظریه در شمار روش هایی است که بسیاری از محققان، از جمله تاریخ نگاران و جامعه شناسان بدان توجه نشان داده اند. چارلز تیلی از جامعه شناسانی است که برای نشان دادن نحوه عمل الگوهای جامعه شناسانه از مواد تاریخی استفاده کرده است. نگارندگان این مقاله جنبش اجتماعی چکیده کامل
تلفیق تاریخ و نظریه در شمار روش هایی است که بسیاری از محققان، از جمله تاریخ نگاران و جامعه شناسان بدان توجه نشان داده اند. چارلز تیلی از جامعه شناسانی است که برای نشان دادن نحوه عمل الگوهای جامعه شناسانه از مواد تاریخی استفاده کرده است. نگارندگان این مقاله جنبش اجتماعی سربداران در ایران سده هشتم هجری را بر پایه نظریه کنش جمعی وی مورد تحلیل قرار داده اند. ابتدا مفاهیم مرتبط با کنش جمعی چون منافع، سازمان، بسیج، کنش جمعی، نیز مفاهیم فرصت، تهدید، سرکوب و تسهیل شناسایی، استخراج و شرح داده شده ، سپس بر اساس این مفاهیم به تحلیل عناصر درونی جنبش سربداران یعنی تأثیر منافع اقتصادی، نقش دراویش متصوفه، سازمان فتیان، مذهب تشیع و منابع مؤثر بر بسیج نیروهای سربداران، نیز عوامل عینی چون شرایط سرکوب و یا تسهیل در تقابل میان گروه های چالشگر سربداران و جامعه سیاسی ایلخانان پرداخته می شود. روش مورد استفاده در این مقاله تطبیقی است؛ و یافته های حاصل از آن، تداوم تعدی های مالیاتی مضاعف در تشخیص منافع؛ نقش طریقت های صوفیه، مذهب تشیع، و سازمان فتوت و ارتباط نزدیک میان نیروهای اجتماعی آن به عنوان سازمان جنبش؛ و نقش سیاسی چنین نیروهایی به عنوان عمده منبع بسیج، نیز تجزیه حکومت ایلخانان و عدم توانایی و تجهیز نظامی در سرکوب مخالفان و گروه های مدعی، شرایط تسهیل کننده جنبش سربداران را نشان می دهد.
پرونده مقاله
نقاشی های مرد سوار بر اسب و فیل ترکیبی صفوی دسته ای از آثار نقاشی ترکیبی جهان اند که محققان به ظهور و وفور تصویرگری آنها در سده 16ﻫ/10م اذعان دارند. این آثار بر رغم جذابیت، در سال های بعد به دلایلی مبهم دچار رکود و تغییر مضامین شدند. تحقیق حاضر می کوشد با مبنا قرار داد چکیده کامل
نقاشی های مرد سوار بر اسب و فیل ترکیبی صفوی دسته ای از آثار نقاشی ترکیبی جهان اند که محققان به ظهور و وفور تصویرگری آنها در سده 16ﻫ/10م اذعان دارند. این آثار بر رغم جذابیت، در سال های بعد به دلایلی مبهم دچار رکود و تغییر مضامین شدند. تحقیق حاضر می کوشد با مبنا قرار دادن نظریه بازتاب، مبنی بر انعکاس جامعه و ایدئولوژی مسلط در آثار هنری و با استفاده از روش تحلیل محتوای تصاویر و تطبیق نتایج آن با تاریخ اجتماعی دوره صفویان، با پاسخگویی به سؤالاتی چون چیستی هویت و کنش پیکره های موجود در این آثار و نقششان در تکوین جامعه و چگونگی بازتاب جامعه در آنها به برخی از این دلایل اشاره نماید. گفتنی است داده های تصویری در این تحقیق به شیوه اشباع نظری و داده های تاریخی به روش اسنادی جمع آوری شده اند. تعیین گروه ها و طبقات حاضر و غایب در بدنه اجتماع تصویرشده در این آثار، استخراج مقوله های اصلی از کدگذاری تصاویر شامل حاکمیت یک پارچه و متمرکز و شاه همچون رمه بان رعایا، تطبیق مقوله های یادشده با کارکردها و کاستی های ایدئولوژی طبقه حاکم صفوی، نگاه انتقادی به مضامین و سرانجام ارائه دلایلی برای رکود تصویرگری آنها در اواخر دوره صفویه چون کم شدن توان ایدئولوژی پویای اولیه و از رونق افتادن تشبیهاتی مانند شاه همچون رمه بان از مهم ترین دستاوردهای این تحقیق به شمار می رود.
پرونده مقاله
پرسپکتیو خطی اسلوبی جهت بازنمایی فضا فراهم می کند که با برخی قوانین علم ابصار ارتباط دارد. این نوع از پرسپکتیو از سده پانزدهم م/ نهمﻫ تحت تأثیر نظریه ابصار ابن هیثم، در اروپا رواج یافته است. یافتههای این پژوهش با عنوان تأثیر نظریه ابصار ابن هیثم بر رواج پرسپکتیو خط چکیده کامل
پرسپکتیو خطی اسلوبی جهت بازنمایی فضا فراهم می کند که با برخی قوانین علم ابصار ارتباط دارد. این نوع از پرسپکتیو از سده پانزدهم م/ نهمﻫ تحت تأثیر نظریه ابصار ابن هیثم، در اروپا رواج یافته است. یافتههای این پژوهش با عنوان تأثیر نظریه ابصار ابن هیثم بر رواج پرسپکتیو خطی در نقاشی دوره رنسانس، از دو جهت این تأثیر را نشان می دهد: اول با ترجمه کتاب المناظر به زبان لاتین و آشنایی هنرمندان اروپایی با نظریه علمی ابن هیثم که نحوه تشکیل تصویر در چشم را توضیح می دهد؛ دوم با انتقال اتاقک تاریکِ ابن هیثم به اروپا و استفاده هنرمندان از آن به عنوان دستگاهی برای انتقال دقیق تصاویر بر روی بوم. به هررو در نتیجه آشنایی هنرمندان دوره رنسانس با نظریه ابصار ابن هیثم، که از پیامدهای آن رواج پرسپکتیو خطی است، به لحاظ علمی و فنی این امکان برای هنرمندان فراهم شد که بتوانند وقایع را بر اساس نقطه تمرکز دید ناظر که درواقع وارون مخروط بصری چشم اوست، ترسیم کنند.
پرونده مقاله
شیخ عثمان دان فودیو (د. 1233ﻫ/1817م) را می توان مهم ترین رهبر اصلاح طلب غرب آفریقا دانست. قیام وی در سال 1218ﻫ/ 1804م نقطه عطفی در احیای اسلام در منطقه غرب آفریقا محسوب می شود. این مقاله، با روش توصیفی تحلیلی، در پی پاسخ گویی به این پرسش است که قیام عثمان دان فودیو و حک چکیده کامل
شیخ عثمان دان فودیو (د. 1233ﻫ/1817م) را می توان مهم ترین رهبر اصلاح طلب غرب آفریقا دانست. قیام وی در سال 1218ﻫ/ 1804م نقطه عطفی در احیای اسلام در منطقه غرب آفریقا محسوب می شود. این مقاله، با روش توصیفی تحلیلی، در پی پاسخ گویی به این پرسش است که قیام عثمان دان فودیو و حکومت وی مبتنی بر چه اندیشه های سیاسی و مذهبی بوده است؟ براساس یافتههای پژوهش از دیدگاه عثمان بین دین و سیاست جدایی وجود ندارد. در اندیشه دینی و سیاسی او، پذیرش ولایت کفار و هرگونه همراهی با آنان حرام و تشکیل حکومت اسلامی واجب است. شیخ برای حکومت اسلامی الگوی جامعی طرح، و نهادهای اجرایی و شیوه اداره آنها را مشخص کرده که عمدتا بر مبنای بازگشت به ارزش های صدر اسلام است.
پرونده مقاله