طراحی و اعتبارسنجی الگوي خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری در توانمند سازی سرمایه انسانی(نمونه موردی: استان آذربایجان غربی)

محورهای موضوعی : توانمندسازی سرمایه انسانی

رضا دوبرا ¹ , محمدرضا ربیعی مندجین ^{2 *} , احمد ودادی ³ , مهدی عبدالحمید ⁴

1 - گروه مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد تهران مرکزی ،تهران، ایران
2 - گروه مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد تهران مرکزی ، تهران، ایران
3 - گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
4 - گروه مدیریت، دانشکده مدیریت، دانشگاه علم و صنعت، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1403/04/12 تاریخ پذیرش : 1403/09/24 تاریخ انتشار : 1403/10/16

کلید واژه: پارک علم و فناوری, خط‌مشی‌گذاری, تحلیل مضمون, معادلات ساختاری. سرمایه انسانی,

چکیده مقاله :

چكيده هدف این پژوهش، طراحی و اعتبارسنجی الگوي خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری است که با رویکرد آمیخته (کیفی-کمّی) انجام شده است. در بخش کیفی پژوهش با روش میدانی و هدفمند با 8 نفر از اساتید دانشگاه و مدیران پارک‌های علم و فناوری در استان آذربایجان غربی، مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته صورت گرفته و در بخش کمی، اطلاعات از پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته و تکميل آن از سوی کارکنان و کارشناسان پارک و فناوری، گردآوري شده است. براي تحلیل داده‌های کیفی، روش تحلیل تم (مضمون) با رویکرد براون و کلارک به‌کار گرفته شده و در بخش کمّی از معادلات ساختاری براي اعتبارسنجی مدل استفاده شده است. بنابر یافته‌های پژوهش، مدل خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری با 8 مقوله کلان و 22 مقوله فرعی استخراج شد که مقوله‌های کلان شامل، ارکان نظام سیستماتیک پارک، الگویابی و الگوسازی، رخدادها و رویدادها، کارکردها و وظایف، سیاستگذاری‌های کلان کشور، اقتصادمحوری، مقوله‌های حمایت و پشتیبانی و فرهنگسازی است.

چکیده انگلیسی:

Summary The purpose of this research is to design and validate the policy model in science and technology parks, which was done with a mixed (qualitative-quantitative) approach. In the qualitative part of the research, with a targeted field method, in-depth semi-structured interviews were conducted with 8 university professors and managers of science and technology parks in West Azarbaijan province, and in the quantitative part, information was collected from the questionnaire created by the researcher and completed by the employees and experts of the park and Technology has been collected. To analyze the qualitative data, the theme analysis method was used with the Brown and Clark approach and structural equations were used in the quantitative part to validate the model. According to the findings of the research, the policy-making model in science and technology parks was extracted with 8 macro categories and 22 sub-categories, which macro categories include the elements of the systematic system of the park, pattern finding and pattern making, events and events, functions and duties, the country's macro policies, economy-oriented, categories It is support and culture building.

منابع و مأخذ:

منابع احمدی، رضا. (1384). ضرورت، نقش و تاثیر مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری در تحقیق و توسعه، پنجمین همایش مراکز تحقیق و توسعه صنایع و معادن، تهران.
احمدي‌نيک، حميد و طاهري‌گودرزي، حجت. (1396). تصميم‌گيري و تعيين خط‌مشي‌هاي عمومي. چهارمین کنفرانس جهانی و اولین کنفرانس ملی پژوهش های نوین ایران و جهان در مدیریت، اقتصاد و حسابداری و علوم انسانی.
کريمي‌طراراني، محبوبه، شريف‌زاده، فتاح، سيدنقوي، ميرعلي و حسين‌پور، داود. (1398). الگوی خط‌مشی‌گذاری پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های دانش بنیان در نظام نوآوری. فصلنامة نوآوری و ارزش‌آفرینی، 7(13): 54-40.
Smith, K. B., & Larimer, C. W. (2017). The public policy theory primere. Third edition, Boulder, Colorado: Westview Press
.

متن کامل:



مجله توانمندسازی سرمایه انسانی دوره 7، شماره 4، زمستان 1403 صص. 379- 388

 

        

 

طراحی و اعتبارسنجی الگوي خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری در توانمند‌سازی سرمایه انسانی (مطالعه موردی: استان آذربایجان غربی)

رضا دوابر¹، محمدرضا ربیعی­مندجین*²، احمد ودادی³، مهدی عبدالحمید⁴

 

تاریخ دریافت: 16/12/1402

تاریخ پذیرش: 24/09/1403

https://doi.org/10.71837/jhce.2025.a345-8k43

 

چكيده 

 

هدف این پژوهش، طراحی و اعتبارسنجی الگوي خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری است که با رویکرد آمیخته (کیفی-کمّی) انجام شده است. در بخش کیفی پژوهش با روش میدانی و هدفمند با 8 نفر از اساتید دانشگاه و مدیران پارک‌های علم و فناوری در استان آذربایجان غربی، مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته صورت گرفته و در بخش کمی، اطلاعات از پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته و تکميل آن از سوی کارکنان و کارشناسان پارک و فناوری، گردآوري شده است. براي تحلیل داده‌های کیفی، روش تحلیل تم (مضمون) با رویکرد براون و کلارک به‌کار گرفته شده و در بخش کمّی از معادلات ساختاری براي اعتبارسنجی مدل استفاده شده است. بنابر یافته‌های پژوهش، مدل خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری با 8 مقوله کلان و 22 مقوله فرعی استخراج شد که مقوله‌های کلان شامل، ارکان نظام سیستماتیک پارک، الگویابی و الگوسازی، رخدادها و رویدادها، کارکردها و وظایف، سیاستگذاری‌های کلان کشور، اقتصادمحوری، مقوله‌های حمایت و پشتیبانی و فرهنگسازی است. به‌کارگیری مقوله‌های شناسایی شده در این پژوهش در سازمان‌های پارک‌ علم و فناوری می‌تواند باعث ارتقای کارایی و اثربخشی این سازمان در امورات محوله شود.

کلید واژه­ها: پارک علم و فناوری، خط‌مشی‌گذاری، تحلیل مضمون، معادلات ساختاری

 

 

مقدمه

تحقیق و توسعه به‌عنوان ضروری‌ترین عوامل پیشرفت جوامع محسوب می‌شوند. امروزه توسعه فناوری حاصل فعالیت شبکه‌ای از اجزا و مستلزم روابط مناسب بین این اجزاء هست. یکی از ابزارهای مهم توسعه تکنولوژیک کشورها وجود و حضور مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری (که در نقاط مختلف دنیا با نام‌های مختلفی شناخته می‌شوند) در مبادلات میان مثلث دولت، دانشگاه (و مراکز تحقیقاتی) و صنعت می‌باشد (احمدي، 1384). صوفی و وونورتاس⁵ (۲۰۰۷) در تعریفی جامع که از پارک علمی به عمل آورده‌اند می‌گویند که یک پارک علمی سازمانی است که به وسیله افراد متخصص و حرفه‌ای مدیریت شده و هدف اصلی آن افزایش ثروت در جامعه از طریق فرهنگ نوآوری و رقابت‌پذیری میان شرکت‌های مستقر در پارک و شرکت‌های دانش بنیان می‌باشد. پارک‌های علم و فناوری به عنوان نوعی مشارکت عمومی-خصوصی در نظر گرفته می‌شوند که برای افزایش ثروت منطقه‌ای و تقویت رشد استارت آپ‌های فناوری در مناطق توسعه یافته و/یا در مناطق در حال توسعه طراحی شده‌اند (مارتینزکاناس و همکاران⁶، 2011). هدف اصلی این مؤسسات بازتولید عوامل موفق پدیده‌های منطقه‌ای است (میان و همکاران⁷، 2016). این مؤسسات بر تقویت جریان دانش، عمدتاً در میان مؤسسات مستأجر، و همچنین بین مستاجرین و مؤسسات خارجی مجاور متمرکز هستند. اگرچه هیچ تعریف رسمی از پارک‌های علم و فناوری وجود ندارد، برخی از مخرج‌های مشترک در مدل‌های مختلف موجود مجموعه‌ای از حداقل استانداردها و الزامات را پیشنهاد می‌کنند که هر خوشه دانش باید برای کسب این شناخت رسمی داشته باشد (لینک⁸، 2009). طبق تعریف انجمن بین‌المللی پارک‌های علمی (2002)، پارک علمی «یک سازمان دولتی یا خصوصی است که توسط متخصصان خبره اداره می‌شود و هدف اصلی آن افزایش ثروت جامعه خود از طریق ترویج فرهنگ نوآوری و رقابت‌پذیری کسب و کارها و مؤسسات دانش بنیان مرتبط با آن است. در میان مخرج مشترک پارک‌های علم و فناوری می‌توان به تجمع و ارتقای تعاملات بین مراکز تحقیق و توسعه، آزمایشگاه ها، کارآفرینان، دانشگاه ها، سرمایه انسانی تخصصی، زیرساخت‌های نوآوری، سرمایه گذاران خطرپذیر، کنسرسیوم‌های تحقیقاتی، پروژه‌های تحقیقاتی، سرمایه تکنولوژیکی و سرمایه اجتماعی اشاره کرد (کمیسیون اروپا⁹، 2008). این عوامل مرتبط هستند و ظرفیت هر شرکت یا موسسه را برای انطباق دائمی با تغییرات تکنولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی در بازارها مطلوب می‌کند (البهاری و همکاران¹⁰، 2016). بنابراین، پارک‌های علم و فناوری بر اساس ترتیبات نهادی و مصنوعی جدید پدید آمده‌اند که روابط تعاملی و تبادل دانش را بین سه گروه اصلی عوامل تسهیل می‌کند: دانشگاه ها- مراکز تحقیق و توسعه، صنعت و آژانس‌های تحقیقاتی دولتی (اتزکوویتز¹¹، 2008). برای دستیابی به این اهداف، یک پارک علمی با هدف تحریک و مدیریت جریان دانش و فناوری در بین دانشگاه‌ها، مؤسسات تحقیق و توسعه، شرکت‌ها و بازارهای عامل است. همچنین ایجاد و رشد شرکت‌های مبتنی بر نوآوری را از طریق فرآیندهای انکوباسیون و اسپین آف تسهیل می‌کند. و حتی خدمات ارزش افزوده دیگری را همراه با فضا و امکانات با کیفیت بالا ارائه می‌دهد (گومز و همکاران¹²، 2023). برای اینکه پارک علم و فناوری بتوانند کارایی و اثربخشی خوبی داشته باشد، نیازمند خط‌مشی‌گذاری است.

خط‌مشي‌گذاري علم چندرشته‌اي است و مفاهیم بسیار گسترده‌اي دارد و تعاریف بسیار زیادي براي آن ارائه شده است. آیستون خط‌مشي را رابطه یک واحد دولتی با محیط خود تعریف می‌کند (لاسانس¹³، 2021). چنین تعریفی کلی بوده و شناخت محدوده‌های این رابطه چندان قابل تشخیص نیست و می‌تواند همه چیز را در برگیرد. توماس دای مدعی است خط‌مشي به هر آنچه دولت‌ها انتخاب می‌کنند تا انجام دهند یا انجام ندهند، اشاره دارد (اسميت و لاريمر¹⁴، 2018). چنین تعریفی مشخص نمی‌کند که آیا آنچه دولت‌ها برمی‌گزینند تا انجام دهند یا آنچه دولت‌ها در عمل انجام می‌دهند، اشاره به خط‌مشي دارد. علاوه بر این، تعریف فعالیت‌های خرد و کلان دولت به یک اندازه در دایره خط‌مشي‌های عمومی قرار می‌گیرند که چندان صحیح نیست. ریچارد رز خط‌مشي عمومی را چنین تعریف می‌کند: خط‌مشي عمومی عبارت است از مجموعه فعالیت‌های کم و بیش مرتبط به هم که در گستره زمانی طولانی مدت انجام می‌شود و تبعاتی برای افراد دارد و صرفا یک تصمیم قطعی واحد نیست (رز¹⁵، 2020). اگرچه این تعریف نیز ابهام‌هایی دارد اما این ایده مثبت در تعریف آشکار است که خط‌مشي عمومی مجموعه یا مدلی از فعالیت است نه صرفا یک تصمیم برای انجام کاری. تدوین خط‌مشی‌ها و الگوهای سیاست‌گذاری یکی از مهم‌ترین ابزارهای مدیریت دولتی هست که چارچوبی را برای سایر تصمیم‌گیری‌ها فراهم می‌کند (احمدي‌نيک و طاهري گودرزي، 1396). خط‌مشی باید صریح، واضح، جامع، دارای قابلیت اجرا و انعطاف‌پذیر باشد. مدل‌های خط‌مشی‌گذاری مسیر حرکت سازمان‌ها و کارکنان را مشخص می‌کنند. مدل‌هایی کارآمد هستند که بتوانند تغییرات مثبت در زندگی اجتماعی ایجاد نمایند. توجه به تجزیه‌وتحلیل خط‌مشی‌ها ازلحاظ نقاط ضعف و قوت و بازخورد اجرای آن‌ها در جامعه یک موضوع مهم و غیرقابل‌چشم‌پوشی است. انتخاب ابزار مناسب برای اجرا از مهم‌ترین گام‌های موفقیت سیاست‌ها و خط‌مشی‌های عمومی محسوب می‌شود. خط‌مشي‌گذاري مدل‌هاي گوناگوني دارد که در جدول 1، ويژگي‌هاي کلي آنها آورده شده است. از دیدگاه کل نگر و طبق گفته‌های اننرستدت¹⁶ (2006) و هسلمایر¹⁷ (2004) سه نسل یا مدل از پارک‌های علم و فناوری وجود دارد.

جدول 1.  مدل‌های توسعه پار‌های علم و فناوری

	نسل اول مدل‌های پارک علم و فناوری	نسل دوم مدل‌های پارک علم و فناوری	نسل سوم مدل‌های پارک علم و فناوری
ماهیت	فشار علمی	کشش بازار	تعاملی
مروج اصلی	دولت / منطقه / دانشگاه ها	کسب و کار واقع در منطقه با فناوری پیشرفته	دولت، دانشگاه و صنعت در یک مکان شهری
حکمرانی	بنیاد یا شرکت محدود ایجاد شده توسط یک دانشگاه	یک شرکت خصوصی که مدیریت پارک را بر عهده دارد	تصمیمات استراتژیک (مالکین) و تصمیمات روزانه (شرکت بسیار تخصصی)
نوآوری	سیستم خطی (از علم تا تجارت)	مرحله اول نوآوری (نوآوری خام)	نوآوری تعاملی (فشار و کشش) جهت یابی به آخرین مرحله از فرآیند نوآوری

خط‌مشي فناوری عبارت است از برنامه‌ای که هدایت، تشویق، ایجاد، کسب، توسعه و انتشار فناوری را بر عهده داشته باشد. خط‌مشي فناوری باید نوآوری فناورانه را افزایش دهد و استفاده گسترده‌تر از پیشرفت‌های فناورانه را تسهیل نماید (مهردهانی¹⁸، 2023). الگوی خطمشی پارک‌های علم و فناوری مشابه هر خطمشی دولتی، باید به دقت طراحی شود تا منجر به توسعه نوآوری شود. نوآوری همواره نقشی حساس در توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی کشورها ایفا می‌نماید به طوری که از آن به عنوان منبع اصلی رشد اقتصادی، بهبود تولید، مبنای رقابت و ارتقادهنده سطح رفاه یاد می‌شود (کريمي‌طراراني و همکاران، 1398). بررسي‌ها نشان مي‌دهند که، مطالعات گوناگوني در زمينه خط‌مشي‌گذاري در سازمان‌هاي مختلف در کشور انجام شده است، با اين حال:

1-       تاکنون بررسی محتوایی برای توسعه الگوی ترکیبی برای خط مشی‌گذاری در عرصه پارک علم و فناوری صورت نپذیرفته است یا به عبارتی بهتر، تئوري‌ها و گزاره‌هاي موجود در ادبیات تحقیق، بر زمینه‌اي مستند از داده‌هاي واقعی بنیان نهاده نشده‌اند.

2-       بیشتر تحقیقات داخلی و خارجی به صورت گرفته، کمی بوده و کمبود کار تحقیقی کیفی بویژه با استفاده از روش تحلیل محتوا که به بررسی عمیق موضوع بپردازد، مشهود می‌باشد. در واقع ناکافی بودن تحقیقات کیفی انجام شده در خصوص الگوی ترکیبی برای خط‌مشی‌گذاری در عرصه پارک علم و فناوری چه در سطح ملی و چه در سطح بین‌المللی، جدید بودن پژوهش فعلی را قوت می‌بخشد.

به منظور پوشش خلاء موجود در اين پژوهش به طراحی و اعتبارسنجی الگوي خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری، پرداخته شده است. الگوي پيشنهادي بر اساس مدل اقتضايي خط‌مشي‌گذاري، ارائه شده است. اين الگو درواقع بيانگر اين است که اگر براي تدوين يک خط‌مشي‌گذاري در پارک‌هاي علم و فناوري، مدل‌هاي مختلف خط‌مشي‌گذاري لحاظ شوند، مدل جامعيت پيدا مي‌کند. بنابراين، براي پوشش خلاء تئوريک شماره 1، ارائه الگوي براساس مدل اقتضايي مدنظر قرار داده شده است. به اين منظور از تمامي مدل‌هاي موجود معرفي‌شده براي خط‌مشي‌گذاري استفاده شده است. در اين راستا با استناد به مصاحبه‌ها و مطالعات صورت‌گرفته، مدل عقلایی (عقلانیت مطلق)، به دليل اهميت و نقش تعقل در امور، مدل عقلانیت محدود  در هر سه نوع آن يعني، تغییرات تدريجي، رضایت بخش و اکتشافی ابداعی، به دليل نوپا بودن پارک‌هاي علم و فناوري در کشور، مدل فرآيندي به دليل زمان‌محور بودن پارک‌ها، مدل آشفته به دليل نوع متغيرها و روابط حاکم بر پارک‌ها، مدل نهادي به دليل تحت نظر بودن پارک‌ها و حمايت آنها توسط دولت، مدل سياسي به دليل شرايط سياسي و حاکم بر کشور، مدل سيستمي به دليل تحت تأثير محيط‌هاي مختلف بيروني و دروني بودن پارک‌هاي علم و فناوري در کشور، در ارائه الگو مدنظر قرار گرفته شده‌اند.

براي پوشش خلاء تئوريک شماره 2، براي توسعه الگوي پيشنهادي به روش تحليل مضمون اکتفا نشده و مدل معادلات ساختاري نيز براي سنجش اعتبار آن به کار گرفته شده است. بنابراين دو خلاء موجود و شناسايي‌شده پژوهش، موردتوجه قرار داده شده است.

 

چهارچوب نظری پژوهش

نوروززاده (1403) در پژوهشی به نقشه راه خط‌مشی‌گذاری دولتی برای تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین براساس منویات مقام معظّم رهبری: رهیافتی آمیخته پرداختند. مجموعه داده‌های بدست‌ آمده بعد از طی فرآیند مستمر کدگذاری‌های باز، محوری و گزینشی و استفاده از نرم‌افزار مکس‌کیودا، در قالب 104 کد باز، 62 مفهوم، 14 مقوله و 6 طبقه (مقوله محوری (تولید دانش‌بنیان، اشتغال‌زایی)، شرایط مداخله‌گر (آینده‌نگری، توانمندی، منابع مالی)، شرایط عِلّی (ساختاری، بهره‌وری)، شرایط زمینه‌ای (عوامل محیطی، کارآفرینی دیجیتال، شایستگی‌های فردی)، راهبردها (توانمندسازی، نگرش سیستمی)، پیامدها (توسعه منابع انسانی، توسعه حرفه‌ای)) براساس رویکرد سامان‌مند سازماندهی شدند

انگزی قدس و همکاران (1401) در پژوهشی به طراحی الگوی خط‌مشی گذاری‌ علم و فناوری مبتنی بر ارتقاء مشارکت کارکنان در سازمان‌های دانش‌بنیان پرداختند. مضامین شناسایی شده شامل؛ سازمانی، اجتماعی، مدیریتی، ارتقاء مشارکت، محیطی، قانونی، داخلی، خارجی، کوتاه‌مدت، میان‌مدت، بلندمدت، فردی و اجتماعی است.

کریمی‌راد و آندرواژ (1401) در پژوهشی به ارزیابی بازاریابی برند محور بر خط مشی‌های استراتژی رقابت در مدیریت شرکت‌های دولتی صاحب برند پرداختند. یافته‌های تحقیق تاثیر وجود بازاریابی برندمحوری را بر خط مشی‌های استراتژی رقابت از طریق هویت سازمانی تایید می‌کند.

نقی‌زاده و همکاران (1400) در پژوهشی به الگوهای سیاست‌گذاری منطقه‌ای علم، فناوری و نوآوری در سطح آموزش عالی؛ سناریوپردازی به روش نقشه شناختی پرداختند. در این تحقیق با استفاده از سناریوپردازی مبتنی بر نقشه شناختی فازی، رفتارهای وزارتخانه در پیاده‌سازی نظام حکمرانی منطقه‌ای (بند اول سند آمایش آموزش عالی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی) بررسی شده و با کشف رابطه علّی میان ۱۳ پیشران، سه سناریو آمایش سلسله‌مراتبی، آمایش ارگانیک و آمایش نظارت‌گرایانه (ترکیبی متعادل)، برای 5 تا 10 سال آینده محتمل تعیین شدند. در این تحقیق علاوه بر مطالعات کتابخانه‌ای، از گروه متمرکز، پرسشنامه و مصاحبه عمیق نیز برای نمره‌گذاری میزان اهمیت و همچنین اعتباردهی به نقشه شناختی فازی بهره‌ گرفته شده است. محاسبات نرم‌افزاری نشان داد که الگوی موجود در سناریوی سوم مطلوبیت بیشتری برای پیاده‌سازی نظام حکمرانی منطقه‌ای آموزش عالی را داراست.

کریمی طرارانی و همکاران (1398) در پژوهشی به الگوی خط مشی‌گذاری پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های دانش بنیان در نظام نوآوری پرداختند و نتیجه تحقیق شامل شناسایی ابعاد شبکه خارجی، سازمانی، نهادی، برون سازمانی موثر بر خط مشی گذاری پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های دانش بنیان است.

قربانی‌زاده و همکاران (1396) بدنبال ارائه الگوی خط مشی‌گذاری سازمان‌های فرهنگی در تحقیق خود بودند. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی می‌کوشد تا فرایند خط مشی‌گذاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را با بهره گیری از استراتژی داده بنیاد مورد بررسی و مطالعه قرار دهد. داده‌های تحقیق طی مصاحبه با ۲۳ نفر از خبرگان فرهنگی شامل مدیران، کارشناسان، مربیان و اساتید دانشگاه فراهم آماده است و تحلیل این داده‌ها در سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کد گذاری انتخابی نشان می‌دهد که اثر بخشی تولیدات و خدمات فرهنگی به عنوان مقاله با پدیده محوری در مدل تحقیق، به همراه مقوله‌های زمینه ای، مداخله گر، راهبردها و پیامدها، الگوی خط مشی‌گذاری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان را تبیین می‌کند. نتایج پژوهش حاضر علاوه بر ترسیم الگوی خط مشی‌گذاری در سازمان مورد اشاره، فرایند خط مشی‌گذاری در سازمان‌های فرهنگی ایران را نیز واکاوی و تبیین می‌نماید.

عرفانی و قاسمی (1395) پژوهشی تحت عنوان مروری بر عوامل موثر در تدوین، اجرا، ارزیابی و تغییر در خط مشی عمومی انجام داده اند. آنان بیان کرده‌اند خط‌مشی باید صریح، واضح، جامع، دارای قابلیت اجرا و انعطاف‌پذیر باشد.

دانش فرد و آرامش (1394) به بررسی چالش‌های خط مشی‌گذاری در فرایند خطمشی‌گذاری عمومی پرداختند. نتایجج تحقیق ایشان نشان داد که معضلات ناشی از دو گانگی‌های توسعه، روش شناسی خط مشی‌گذاری، دو گانگی‌های خط مشی‌گذاری، عقلانیت، جهانی شدن، حکمرانی خوب و خط مشی یادگیرنده، چالش‌های خط مشی‌گذاری محسوب می‌شوند.

البهاری و همکاران¹⁹ (2019) در پژوهشی به بررسی پارک‌های علم و فناوری: بررسی ارزش آفرینی برای مستاجران پارک پرداختند. پژوهشگران دو جزء از حمایت تجاری ارائه شده توسط پارک‌ها را شناسایی کردند. یک جزء پیکربندی‌گرا و یک جزء فرآیند گرا. اولی به طراحی ثابت پشتیبانی تجاری اشاره دارد و دومی به پشتیبانی فعال و عملی ارائه شده توسط مدیریت پارک‌ها اشاره دارد. هر دو مؤلفه باید به دقت برنامه‌ریزی شوند تا ارزش را به مستاجران برسانند.

هنریکوز و همکاران²⁰ (2018) در پژوهشی به بررسی چالش‌های آینده پارک علم و فناوری پرداختند. نتایج نشان می‌دهد که تعاریف متعدد پارک علم و فناوری انتظارات را در مورد این پارک‌ها بسیار بالا می‌کند. بسیاری از ادبیات مشارکت‌های مثبت را برای شرکت‌های منطقه و مستاجر مشخص می‌کند و تأثیر اصلی آن تقویت تعامل بیشتر با دانشگاه‌ها است.

 

روش­شناسی پژوهش

پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش از نوع آمیخته‌ (کیفی-کمّی) بوده و هدف آن طراحی و اعتبارسنجی الگوي خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری است. ازآنجاکه لازمۀ طراحی الگو تعیین مؤلفه‌ها و ابعاد آن است، براي دستيابي به اين هدف از روش تحلیل مضمون با رويکرد کلارک و براون²¹ استفاده شد. برای اعتبارسنجی مدل از رویکرد معادلات ساختاری بهره گرفته شد. جامعــۀ آمــاری اين پژوهش در بخش كيفي، اساتید دانشگاه و مدیران پارک‌های علم و فناوری در استان آذربایجان غربی است (جدول 1). در بخش كمّي پژوهش، جامعۀ آماری شامل 281 نفر از کارکنان و کارشناسان پارک و فناوری است. در بخش كيفي ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبۀ نيمه‌ساختاريافته بوده است. در اين تحقيق داده‌های موردنياز با استفاده از روش ميداني و مصاحبه با 8 نفر از اساتید دانشگاه و مدیران پارک‌های علم و فناوری در استان آذربایجان غربی که به شــكل نظری و هدفمند و تا رســيدن به اشــباع نظری انتخاب شدند، جمع‌آوری شد. سؤالات راهنماي مصاحبه با توجه به بررسي ادبيات موضوع و مرور نظام‌مند و بر اساس نظر کارشناسان خبره طراحي شد. بنابراین، مصاحبه­ها با سؤالات کلی و ساده شروع شد و به سمت سؤالات تخصصی و جزئی­تر پیش رفت و هر مصاحبه حدود یک ساعت و گاهی بیشتر طول کشید. در بخش كمّي، داده‌ها از طريق پرسش‌نامه محقق‌ســاخته، بر اساس مفاهیم استخراج‌شده مدل كيفي و در قالب 22 گويه و در طيف ۵ درجه‌ای ليكرت طراحي و ساخته شد. به منظور بررسی پایایی و اعتبار پژوهش، در مطالعۀ حاضر، ابتدا تمامی مصاحبه‌ها را خود محقق و یک مصاحبه‌گر همکار یادداشت‌‌برداری کرده‌اند. همچنین، صدای مصاحبه‌گر و مصاحبه‌شونده در جلسه، با کسب اجازه از مصاحبه‌شونده، با رکوردر ضبط شده است. سپس یک نسخۀ کتبی از مصاحبه‌های ضبط‌شده تهیه شد و در اختیار مصاحبه‌شونده قرار گرفت تا به تأیید وی برسد. 

  پس از کشف ابعاد و مؤلفه‌های مدل، برای اعتبارسنجی آن از روش کمی معادلات ساختاری استفاده شده است. به این منظور پرسش‌نامه‌ای در قالب 22 گویه، با مقیاس پنج ارزشی لیکرت تنظیم و در اختیار جامعۀ آماری بخش کمّی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم‌افزار لیزرل و روش الگویابی معادلات ساختاری انجام شد.

جدول 2. مشخصات کلی مصاحبه‌شوندگان

ردیف	پست سازماني	مدت مصاحبه (دقيقه)
1	معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی استان آذربایجان غربی	54
2	رئیس مرکز رشد جهاد دانشگاهی استان آذربایجان غربی	33
3	معاون فناوری مرکز رشد جهاد دانشگاهی ارومیه	50
4	رئیس مرکز رشد واحدهای فناور کشاورزی جهاد دانشگاهی آذربایجان غربی	33
5	معاون صنایع کوچک شهرک‌های صنعتی استان آذربایجان غربی	44
6	عضو پژوهشی مرکز رشد پارک علم و فناوری استان آذربایجان غربی	35
7	پژوهشگر مرکز رشد پارک علم و فناوری استان آذربایجان غربی	30
8	کارشناس شاغل در مرکز رشد پارک علم و فناوری استان آذربایجان غربی	25

  (منبع: یافته‌های پژوهش)

 

یافته‌های پژوهش

تحلیل کیفی داده‌ها منجر به استخراج 289 مفهوم، 22 مقوله فرعی و 8 مقوله کلان شد. مفاهیم، مقوله‌ها و ابعاد خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری و ارتباط‌ آن‌ها با همدیگر را، که طی‌ فرایند کدگذاری سه‌مرحله‌ای برون و کلارک، استخراج، طبقه‌بندی و تعریف شدند، به صورت زیر است:

مرحلۀ اول كدگذاری: در این مرحله تمامی مصاحبه‌ها به‌صورت دقيق بررســي و تحليل شده که نتیجۀ آن استخراج 289 مفهوم اولیه، در قالب كدهای مضمون به‌عنوان مضامين پايه، بود.

مرحلۀ دوم فرايند كدگذاری: در این مرحله كدهای اســتخراج‌شــده بر اســاس تشابه و تناســب موضوع، به‌عنوان مضامين اصلي، دسته‌بندی شدند.

مرحلۀ سوم فرايند كدگذاری: در این مرحله با تلفيق مضامين اصلي مرتبط با هم، مضامين فراگير تدوين شدند. (جدول 3)

جدول 3. مفاهیم و مقوله‌های شناسایی‌شده خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری

مقوله کلان	مقوله فرعی نهایی (محوری)
PP1: حمایت وپشتیبانی	P1: حمایت‌های مالی
	P2: حمایت‌های غیرمالی
PP2: فرهنگسازی	P3: فرهنگسازی منطقه‌ای
	P4: فرهنگسازی ملی
PP3: اقتصادمحوری	P5: آثار اقتصادی پارک‌ها
	P6: محوریت مسائل اقتصادی
PP4: سیاستگذاری‌های کلان کشور	P7: شایسته‌سالاری
	P8: قوانین و مقررات
	P9: عوامل ارتباطی
	P10: چشم‌انداز ملی
PP5: الگویابی و الگوسازی	P11: تجربه‌گرایی
	P12: تدوین استراتژی
	P13: اثرات الگوی موفق
PP6: ارکان نظام سیستماتیک پارک	P14: سبک رهبری پارک
	P15: مدیریت تکنولوژی
	P16: منابع و امکانات
	P17: ساختار سازمانی
	P18: یکپارچگی دستگاه‌ها
PP7: رخدادها و رویدادها	P19: برگزاری رویدادها و نمایشگاه‌ها
	P20: تشکیل کمیته پارک
PP8: کارکردها و وظایف	P21: رسالت پارک
	P22: کارکردهای شرکت‌ها

 (منبع: یافته‌های پژوهش)

به منظور تعیین برازندگي مدل كيفي پيشنهادي، تركيبي از شاخص‌های برازندگي مورد استفاده قرار گرفت كه در جدول 4 گزارش شده است. با توجه به داده‌های جدول، می‌توان گفت مدل از برازندگی مطلوبی برخوردار است.

جدول 4. شاخص‌های برازش الگوی خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری

شاخص برازش	χ2/DF	RMR	RMSEA	CFI	GFI	NNFI	IFI
دامنه پذیرش	1-5
مقدار محاسبه شده	1/95	0/046	0/0	0/96	0/91	0/93	0/91
نتیجه	مناسب	مناسب	مناسب	مناسب	مناسب	مناسب	مناسب

  (منبع: یافته‌های پژوهش)

در شکل 1، الگوي خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری که ماحصل بررسي‌هاي اين پژوهش است، نمايش داده شده است. در اين الگو مضامين فراگير و اصلي و همچنين، ارتباط بين‌ آن‌ها باتوجه به بارهاي عاملي هر مضمون، مشخص است.

 

شکل 1. مدل معادلات ساختاری خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری

 (منبع: یافته‌های پژوهش)

نتایج بررسی نهایی نشان می‌دهد که از نظر جامعۀ آماری، کلیۀ مؤلفه‌های شناسایی‌شده مربوط به مدل خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری مورد تأیید هستند.

 

بحث و نتیجه گیری

پژوهش حاضر با هدف ارائۀ الگوي خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری، به روش آميخته (كيفي-كمّي) انجام شــد. برای رسيدن به هدف پژوهش، با مصاحبۀ عميق با اساتید دانشگاه و مدیران پارک‌های علم و فناوری در استان آذربایجان غربی و تحليل يافته‌های حاصل‌شده، مفاهیم پایه، مقوله‌های فرعی و کلان مدل با رويكرد تحليل مضمون شناسايي شدند و درنهايت، با روش معادلات ساختاری، مدل خط‌مشی‌گذاری در پارک‌های علم و فناوری و مدل نهايي پژوهش با 8 مقوله کلان ارکان نظام سیستماتیک پارک، الگویابی و الگوسازی، رخدادها و رویدادها، کارکردها و وظایف، سیاستگذاری‌های کلان کشور، اقتصادمحوری، مقوله‌های حمایت و پشتیبانی و فرهنگسازی و 22 مقوله فرعی تائيد شد. مضمون‌های شناسایی‌شده با بسياری از شاخص‌های ارائه‌شده توسط پژوهشگران داخلي و خارجي مطابقت داشت. در ادامه به بررسی همسویی نتایج با پژوهش‌های پیشین پرداخته شده است.

حمایت و پشتیبانی نقش کلیدی در موفقیت پارک‌های علم و فناوری دارد. این موضوع موردتأکید تمامی مصاحبه‌شوندگان نیز بود. بررسی کدهای باز استخراج‌شده نشانگر این مطلب بود که حمایت‌ها را می‌توان در دو دسته، حمایت‌های مالی و حمایت‌های غیرمالی، تقسیم‌بندی نمود. در بخش حمایت‌های مالی، اعطای تسهیلات کم‌بهره و معافیت‌های مالیاتی و در بخش حمایت‌های غیر مالی، مشاوره‌های فکری و بازاریابی و تبلیغات کارآمد برای شرکت‌ها، اهمیت بیشتری دارند. در اين زمينه پيشنهاد مي‌گردد که دولت نقش خود به عنوان حامي را تقويت نموده و با در نظر گرفتن حمايت‌هاي مالي مانند تسهیلات کم‌بهره و معافیت‌های مالیاتی و همچنين حمايت‌هاي غيرمالي مانند بکارگيري افراد زبده و توانمند داخلي و خارجي براي ارائه مشاوره به شرکت‌ها و فراهم‌سازي شرايط براي حضور آنها در نمايشگاه‌هاي داخلي و خارجي، به شرکت‌هاي فعال در پارک‌ها کمک نمايد. درصورتي که حمايت از همه شرکت‌ها ميسر نباشد با ارزيابي و سنجش شرکت‌هايي که بهترين عملکرد را براي رفع نيازهاي ضروري جامعه و خروج ارز از کشور دارند را در اولويت قرار دهند. فرهنگسازی به صورت منطقه‌ای و در سطح ملی، مقوله‌ای بود که مصاحبه‌شوندگان بر آن تأکید داشتند. مصاحبه‌شونده کد H به موضوع «معرفی فرهنگ منطقه در محصول» پرداخته و مصاحبه‌شونده کد B نیز « شناسایی پتانسیل‌های فرهنگی محدوده جغرافیایی» را بسیار مهم می‌داند. مصاحبه‌شونده کد D در این زمینه به «وجود فرهنگ غلط ایجاد اشتغال دولتی در بین مردم» اشاره داشت و معتقد بود باید فرهنگ ایجاد مراکز اشتغال خصوصی در بین مردم ایجاد شود. در زمينه فرهنگسازي، استفاده از ظرفيت رسانه‌ها و فضاي مجازي به عنوان ابزارهايي مهم براي فرهنگسازي، پيشنهاد مي‌گردد. عدم‌فيلترينگ و دسترسي آزاد به اطلاعات نقش مهمي در اين زمينه دارد که متأسفانه در حال حاضر وجود ندارد. در اين شرايط حساس شرکت‌ها بايد خود پيش‌قدم شوند و راهکارهاي فرهنگي را در محصولات خود ارائه نمايند. لحاظ کردن پارک‌ها در واحدهای درسی دانشجویان آن به منظور شناخت پارک‌های علم و فناوری در بین تحصیلکردگان یکی دیگر از پیشنهادهایی است که می‌تواند به افزایش آگاهی و فرهنگسازی افراد کمک نمود. اقتصادمحوری از دو منظر آثار اقتصادی پارک‌ها و محوریت مسائل اقتصادی، بررسی شده است. بدیهی است که عوامل اقتصادی نقش مهم و محوری در تحقق اهداف پارک‌ها، ایفا می‌کنند. با این حال تهیه الگوی خط‌مشی‌گذاری و اجرای آن نیز آثار و پیامدهای اقتصادی گوناگونی را برای پارک به همراه دارد، پیامدهایی نظیر ارزآوری، درآمدزایی، اشتغالزایی و غیره. در شرايط کنوني کشور که مشکلات و مسائل اقتصادي حرف اول را مي‌زند، حضور مديران آگاه و کاربلد در رأس امور که با درد مردم آشنا باشند و دغدغه آنها رفع مشکلات اقتصادي با رويکردهاي علمي و فناورانه باشد، به عنوان پيشنهادي در اين زمينه مطرح مي‌گردد. چنين افرادي به دنبال ايجاد محدوديت براي جامعه نيستند و کاري به ايدئولوژي مردم ندارند. بلکه خود افرادي را تربيت مي‌کنند و در سمت‌هاي مختلف مي‌گمارند که به دنبال رفع مشکل اقتصادي باشد نه با ايجاد محدوديت در فناوري، سفره‌هاي مردم را روز به روز خالي‌تر کند. سیاستگذاری‌های کلان کشور در زمینه پارک‌های علم و فناوری که شامل مؤلفه‌های شایسته‌سالاری، قوانین و مقررات، عوامل ارتباطی و چشم‌انداز ملی، هستند. عوامل ارتباطی نیز به صورت ارتباطات در سطح جهانی و ارتباطات داخلی، مدنظر است. آنچه امروز در کشور شاهد آن هستیم، حضور برخی افراد نالایق در سمت‌های مهم و کلیدی کشور است. افرادی که با سیاستگذاری‌های خود و بعضا با اظهارنظرهای جاهلانه سبب شده که کشور روز به روز منزوی‌تر شود. در این زمینه پیشنهاد می‌گردد که شایسته‌سالاری به عنوان یک اصل در مدیریت لحاظ شود. همچنین بازنگری در قوانینی که مرتبط با تکنولوژی و فناوری هستند، به عنوان پیشنهادی دیگر در این زمینه مطرح می‌شود. الگویابی و الگوسازی به عنوان موضوعی که ابتدا در بین الگوهای مختلف جستجو کرده و آنها را مورد بررسی قرار می‌دهد، سپس الگوی مورنظر خود را می‌سازد. در آخز نیز پیامدها و آثار الگو را سنجیده و یا به عبارتی الگو را موردارزیابی قرار می‌دهد. در این راستا این مقوله شامل سه مؤلفه تجربه‌گرایی، تدوین استراتژی و اثرات الگوی موفق، می‌باشد. در این زمینه پیشنهاد می‌گردد یک کمیته ویژه برای تحقیق و تفحص در پارک‌های علم و فناوری تشکیل شود که این کمیته با مطالعه و جستجو و ارتباط با پارک‌های موفق جهانی الگوهای آنها را استخراج نموده و با بومی ساختن آنها را در اختیار پارک‌های داخل کشور قرار دهد. ارکان نظام سیستماتیک پارک به این مفهوم درنظر گرفته شده که هر پارکی به صورت جداگانه خود دارای شرایط و چشم‌انداز متفاوتی است که سعی می‌کند با بکارگیری داشته‌ها و امکانات خود در راستای تحقق اهداف خود قدم بردارد. آنچه مصاحبه‌شوندگان در این زمینه  بر آن تأکید داشتند در پنج مؤلفه، سبک رهبری پارک، مدیریت تکنولوژی، منابع و امکانات، ساختار سازمانی و یکپارچگی دستگاه‌ها، دسته‌بندی شده است.

نتایج پژوهش دانش فرد و آرامش (1394) نشان داد که معضلات ناشی از دو گانگی‌های توسعه، روش شناسی خط‌مشي‌گذاری، دو گانگی‌های خط‌مشي‌گذاری، عقلانیت، جهانی شدن، حکمرانی خوب و خط‌مشي یادگیرنده، چالش‌های خط‌مشي‌گذاری محسوب می‌شوند. در این پژوهش نیز به موضوعات عقلانیت، جهانی شدن و ارتباطات جهانی و مسائل حکومتی و حکمرانی، پرداخته شده است. مؤلفه‌های فرهنگسازی، ارتباطی، مدیریت تکنولوژی و اقتصادی از عناصر الگوی خط‌مشي‌گذاری سازمان‌های فرهنگی در پژوهش قربانی زاده و همکاران (1396)، هستند که در این پژوهش نیز بر آنها تأکید شده است. مؤلفه مشارکت در فرآیند خط‌مشی‌گذاری در تحقیق عرفانی و قاسمی (1395) به عنوان عوامل موثر در تدوین، اجرا، ارزیابی و تغییر در خط‌مشي عمومی، آمده که در این پژوهش نیز به آن پرداخته شده است. شناسایی نیازهای بازار کار، ساختار سازمانی، منابع و امکانات، سیاست‌زدگی، عوامل اقتصادی و فرهنگی از جمله مفاهیمی است که در پژوهش صدقی و همکاران (1400) به آنها پرداخته شده که یافته‌های پژوهش حاضر نیز با این پژوهش همسو است. شناسایی نیازهای بازار کار، ساختار سازمانی، منابع و امکانات، سیاست‌زدگی، عوامل اقتصادی و فرهنگی از جمله مفاهیمی است که در پژوهش صدقی و همکاران (1400) به آنها پرداخته شده که یافته‌های پژوهش حاضر نیز با این پژوهش همسو است. نتایج پژوهش حاضر از نظر توجه به مفاهیم، چشم‌انداز توسعه منابع انسانی، شایسته‌سالاری و ارتقای مهارت‌های نیروی انسانی با پژوهش روزبه و همکاران (1398) همسو است. مفهوم بازنگری در قوانین و اسناد بالادستی همگام با نتایج رهنورد و شیرین (1394) بوده و هر دو به داشتن الگویی درست و منطقی در خطمشی‌گذاری تاکیددارند. 

در پایان باتوجه به نتایج پژوهش، پیشنهادهای زیر ارائه می‌گردد:

       به منظور ارائه الگو و استراتژی برای پارک‌های علم‌وفناوری براساس نظر یکی از مصاحبه‌شوندگان پیشنهاد می‌شود از ماتریس سوات برای ترسیم استراتژی بکار گرفته شده و در این مسیر به جای تهدید از چالش استفاده شود.

       توجه به بخش تحقیق و توسعه در پارک‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. پیشنهاد می‌شود در این حوزه، افراد نخبه در بخش تحقیق و توسعه در شهرک‌های صنعتی، بکار گرفته شوند.

       نشان دادن اثرات پارک‌های علم و فناوری در سفره‌های مردم سبب دلگرمی و افزایش امید در بین مردم می‌شود. پیشنهاد می‌گردد پارک‌ها الگوهای معیشتی جایگزین در برخی مواقع را به مردم معرفی نمایند.

       یکی از مشکلات کنونی دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور، بحث استعمار سفید است. به این معنا که تحقیقات در کشور انجام شده ولی خارجی‌ها از نتایج آن آن استفاده می‌کنند. پیشنهاد می‌شود در این زمینه با تشکیل کارگروه و بررسی موضوع و همچنین حمایت از تحقیقات، به رفع مشکل پرداخته شود.

       تبدیل پارک‌های علم و فناوری به سازمان علم و فناوری استان یکی از پیشنهادهایی است که توسط مصاحبه‌شوندگان، مطرح شده و قابلیت اجرایی دارد.

       روش‌های جدید ارتباطات موثر با دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی باید موردتوجه مدیران و تصمیم‌گیرندگان قرار بگیرد. در این زمینه پیشنهاد می‌گردد که دانشجویان ارشد و دکترا برای تدوین پایان نامه‌هایشان متناسب با نیاز جامعه، تشویق و حمایت شوند.

       بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حوزه قوانین در پارک‌های علم‌وفناوری نقایصی وجود دارد. پیشنهاد می‌شود که قراردادهای حقوقی و قانونی بگونه‌ای تدوین شود که با تغییر مدیر به هم نخورد.

       متأسفانه علیرغم تلاش‌های صورت گرفته، فرهنگ غلط ایجاد اشتغال دولتی در بین مردم، وجود دارد. پیشنهاد می‌شود در زمینه ایجاد مراکز اشتغال خصوصی بیشتر فرهنگسازی شود و حمایت‌ها و تشویق‌های لازم در این زمینه صورت بگیرد.

       در حال حاضر شرایط اقتصادی و معیشتی مردم مناسب نیست. پارک‌های علم و فناوری در این زمینه می‌توانند کمک‌کننده باشند اما به شرطی که افراد مبتکر و خلاق در کشور بمانند و به آنها فرصت داده شود. این موضوع به تعامل و ارتباط بهتر با جهان نیازمند است. پیشنهاد می‌شود مسئولین بهبود وضعیت اقتصادی کشور را بر مسائل ایدئولوژیکی مقدم داشته تا بیشتر از این شاهد فرار مغزها و رکود کشور نباشیم.

 

منابع

احمدي‌نيک، حميد و طاهري‌گودرزي، حجت (1396). تصميم‌گيري و تعيين خط‌مشي‌هاي عمومي. چهارمین کنفرانس جهانی و اولین کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین ایران و جهان در مدیریت، اقتصاد و حسابداری و علوم انسانی.

انگزی قدس، احدالله؛ گیوریان، حسن و دانشفرد، کرم اله (1401). طراحی الگوی خط‌مشی گذاری‌ علم و فناوری مبتنی بر ارتقاء مشارکت کارکنان در سازمان‌های دانش‌بنیان. فصلنامه انجمن علوم مدیریت ایران، 17 (68)، 103-123.

دانش فرد، کرم الله و آرامش، کبری (1394). چالش‌های خط مشی گذاری در فرایند خطمشی گذاری عمومی،کنفرانس ملی رویکردهای نوین در علوم مدیریت، اقتصاد و حسابداری،بابل،https://civilica.com/doc/370559

روزبه، علی مصطفی؛ تیمورنژاد، کاوه و ربیعی مندجین، محمدرضا (1398). ارائه الگوی خط‌مشی‌گذاری توسعه منابع انسانی با تاکید بر نقش‌های بازیگران و ترسیم روابط میان مولفه‌های الگو در دستگاه‌های دولتی ایران. مجله توانمندسازی سرمایه انسانی. 2 (4): 284-265.

رهنوردآهن، فرجاله و علی شیرین (1394). ارزشیابی اثربخشی آموزش‌های بهبود مدیریت و شناسایی عوامل بازدارنده آن. فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی (علمی–پژوهشی)، دوره پنجم، شماره دوم، 96-73.

عرفانی، اشرف و قاسمی، محمد (1395). مروری بر عوامل موثر در تدوین، اجرا، ارزیابی و تغییر در خط مشی عمومی،دومین کنفرانس ملی علوم مدیریت نوین و برنامه ریزی فرهنگی اجتماعی ایران،قم،https://civilica.com/doc/554533

قربانی زاده، وجه اله؛ شریف زاده، فتاح؛ حسین پور، داوود و مروج، محمود (1396). ارائه الگوی خط مشی گذاری سازمان‌های فرهنگی (مورد مطالعه: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان). سیاستگذاری عمومی، 3 (3 )، 61-78.

کریمی‌راد، سهیل و آندرواژ، لیلا (1401). ارزیابی بازاریابی برند محور بر خط مشی‌های استراتژی رقابت در مدیریت شرکت‌های دولتی صاحب برند، خط مشی‌گذاری عمومی در مدیریت، 46 (13)، 65-76.

کریمی طرارانی، محبوبه و شریف زاده، فتاح و سیدنقوی، میرعلی و حسین پور، داود (1396). الگوی خط مشی گذاری پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های دانش بنیان در نظام نوآوری، دوفصلنامه علمی- پژوهشی نوآوری و ارزش آفرینی، 7 (13)، 40-54.

نقی زاده، رضا؛ برومندکاخکی، احمد؛ حیدری، امیرهوشنگ؛ باقری مقدم، ناصر، و ناظمی، امیر (1400). الگوهای سیاست گذاری منطقه‌ای علم، فناوری و نوآوری در سطح آموزش عالی؛ سناریوپردازی به روش نقشه شناختی. مدیریت نوآوری، 10 (1 )، 9-44.

نوروززاده، احد (1403). نقشه راه خط‌مشی‌گذاری دولتی برای تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین براساس منویات مقام معظّم رهبری: رهیافتی آمیخته. علوم و فنون مدیریت اطلاعات، 10 (2)، 185-208.

Albahari، A., Klofsten, M., & Rubio-Romero, J. C. (2019). Science and technology parks: A study of value creation for park tenants. The Journal of Technology Transfer, 44 (4), 1256-1272.

Annerstedt, J. (2006): Science Parks and High-Tech clustering. In International Handbook On Industrial Policy. Patrizio Bianchi & Sandrine Labory (Eds.). Edward Elgar Publishing.

Etkowitz, H. (2008). The Triple Helix University-Industry–Government Innovation in Action. New York: Routledge.

European-Commission. (2008). Regional Research Intensive Clusters and Science Parks. Brussels: European Commission Press.

Gomes, S., Lopes, J. M., Ferreira, L., & Oliveira, J. (2023). Science and technology parks: Opening the pandora’s box of regional development. Journal of the Knowledge Economy, 14 (3), 2787-2810.

Henriques, I. C., Sobreiro, V. A., & Kimura, H. (2018). Science and technology park: Future challenges. Technology in Society, 53, 144-160.

IASP (2002). International Association of Science Parks Annual Report. Malaga: IASP Publishing.

Lassance, A. (2021). What is a policy, and what is a government program? A simple question with no clear answer, until now. Revista Simetria do Tribunal de Contas do Município de São Paulo, 1 (8), 140-148.

Link, A.N. (2009). Research, science, and technology parks: an overview of the academic literature. In: Wessner CW ed. understanding research, Science and Technology Parks: Global Best Practice: Report of a Symposium for the National Research Council.Washington: National Academy Press. pp. 127-139.

Mahardhani, A. J. (2023). The role of public policy in fostering technological innovation and sustainability. Journal of Contemporary Administration and Management (ADMAN), 1 (2), 47-53.

Martínez-Cañas, R., Ruiz-Palomino, P., & Sáez-Martínez, F. J. (2011). A literature review of the effect of science and technology parks on firm performance: A new model of value creation through social capital. African Journal of Business Management, 5 (30), 11999.

Mian, S., Lamine, W., & Fayolle, A. (2016). Technology Business Incubation: An overview of the state of knowledge. Technovation, 50, 1-12.

Rose, R. (2020). Inheritance before choice in public policy. In Making policy happen (pp. 51-64). Routledge.

Saunders, M. N., & Bezzina, F. (2016). Reflections on conceptions of research methodology among management academics. European management journal, 33 (5), 297-304.

Smith, K. B., & Larimer, C. (2018). The public policy theory primer. Routledge.

Smith, K. B., & Larimer, C. W. (2017). The public policy theory primere.
Third edition, Boulder, Colorado: Westview Press.

Sofouli, E., & Vonortas, N. S. (2007). S&T Parks and business incubators in middle-sized countries: the case of Greece. The Journal of Technology Transfer, 32, 525-544.

Stachová, Katarína. Papula, J Papn. Zdenko, Stacho, Kohnová, Lucia. (2019). External
Partnerships in Employee Education and Development as the Key to Facing Industry 4.0
Challenges, Sustainability 2019, 11 (2), 345; https://doi.org/10.3390/su11020345.

---

[1]  دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران

[2]  استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران

[3]  دانشیار، گروه مدیریت دولتی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران

[4]  استادیار، گروه مدیریت، دانشگاه علم و صنعت،تهران، ایران

ایمیل نویسنده مسئول: [e-mail] 

[5]  Sofouli & Vonortas

[6]  Martínez-Cañas & et al

[7]  Mian & et al

[8]  Link

[9]  European Commission

[10]  Albahari & et al

[11]  Etzkowitz

[12]  Gomes & et al

[13]  Lassance

[14]  Smith & Larimer

[15]  Rose

[16]  Annerstedt

[17]  Haselmayer

[18]  Mahardhani

[19]  Albahari & et al

[20]  Henriques

[21]  Braun & Clarke

---