اواخر قرن پنجم، سراسر قرن ششم و قرن هفتم هـ.ق از مهمترین دورههای تاریخ تصوف است. ظهور بسیاری از مشایخ بزرگ صوفیه، پایهگذاری کهنترین طریقههای سازمانیافته، شکلگیری برخی آیینها، رشد و توسعه خانقاه ها به عنوان نهادهای رسمی اجتماعی، از مشخصات بارز این دوره است. در ح چکیده کامل
اواخر قرن پنجم، سراسر قرن ششم و قرن هفتم هـ.ق از مهمترین دورههای تاریخ تصوف است. ظهور بسیاری از مشایخ بزرگ صوفیه، پایهگذاری کهنترین طریقههای سازمانیافته، شکلگیری برخی آیینها، رشد و توسعه خانقاه ها به عنوان نهادهای رسمی اجتماعی، از مشخصات بارز این دوره است. در حالی که مذاهب جامعه از میان اهل سنت و شیعیان در مقابل هم قرار داشتند جریان های صوفی تلاش کردند با ارایه مفاهیم وحدت بخش از این اختلافات فرقه ای بکاهند. از جمله این مسایل اختلافی بین فرق اسلامی، موضوع خلافت، امامت و جایگاه خلفای راشدین من حیث مشروعیت سیاسی و افضلیت عقیدتی بود، اما جریان های تصوف با توجه به مبانی فکری شان تلاش کردند با ارایه تعریف متفاوتی از این مساله، جایگاه دیگری برای مساله خلفای راشدین در تفکر و فرهنگ اسلامی صوفیانه درنظر بگیرند؛ مساله تحقیق حاضر این است که جایگاه شخصیت خلفای راشدین در جریان های صوفیانه قرن ششم هـ.ق در خراسان چگونه بوده است؟ بهنظر می رسد جایگاه خلفای راشدین در جریان های صوفیانه با توجه به اینکه تصوف و عرفان همواره الهام بخش و وحدت بخش مسلمان بوده است، همگرایانه تعریف شده است. در پژوهش حاضر با روش معناکاوی به سنخ شناسی مفاهیم دینی و اجتماعی زندگی خلفای اربعه در ادبیات صوفیانه پرداخته شده است.
پرونده مقاله
با روی کار آمدن فاطمیان در شمال افریقا تحول عظیمی در جهان اسلام به وجود آمد و آن پایه گذری خلافتی بر پایه اعتقادات شیعی بود. نهاد وزارت یکی از نهادهای موثر در ساختار سیاسی حکومت فاطمیان بود و آنها هم مانند دولت عباسیان دو نوع وزارت تنفیذ و تفویضی داشتند که در دوره اول و چکیده کامل
با روی کار آمدن فاطمیان در شمال افریقا تحول عظیمی در جهان اسلام به وجود آمد و آن پایه گذری خلافتی بر پایه اعتقادات شیعی بود. نهاد وزارت یکی از نهادهای موثر در ساختار سیاسی حکومت فاطمیان بود و آنها هم مانند دولت عباسیان دو نوع وزارت تنفیذ و تفویضی داشتند که در دوره اول وزرای تنفیذ بودند و خلیفه در راس قدرت بود، ولی با روی کار آمدن بدرالجمالی در سال 466ق. وزارت تفویض آغاز شد و وزرا قدرت اصلی در دستگاه خلافت فاطمی بودند. سوال اصلی پژوهش حاضرآن است که وزرای شیعه مذهب فاطمی چه نقشی در گسترش تشیع و عقاید شیعی در مصر داشتند؟ فرضیه پژوهش آن است که وزرای شیعی مذهب فاطمیان نقش بسزایی در گسترش تشیع و عقاید شیعی در مصر داشتند. بر اساس یافته های این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی سامان یافته، اقدامات و اصلاحاتی که وزرای شیعی مذهب فاطمیان در دوران وزارت خویش انجام داده اند، نقش موثری در استقرار دولت آنان و گسترش عقاید شیعی در شمال آفریقا داشته است.
پرونده مقاله
سلجوقیان که خود یکی از قبایل 22 گانه اُغُزهای ترکمن بودند، با ائتلاف و اتحاد بین قبایل ترکمن و ایلات ترک به مرزهای شرقی خلافت عباسی هجوم آوردند و اولین حکومت قبیلها محور را در دوره اسلامی بنیان گذاردند. به همین سبب آنها نقش ویژهای برای ترکمنان و ترکان در تشکیلات نظامی چکیده کامل
سلجوقیان که خود یکی از قبایل 22 گانه اُغُزهای ترکمن بودند، با ائتلاف و اتحاد بین قبایل ترکمن و ایلات ترک به مرزهای شرقی خلافت عباسی هجوم آوردند و اولین حکومت قبیلها محور را در دوره اسلامی بنیان گذاردند. به همین سبب آنها نقش ویژهای برای ترکمنان و ترکان در تشکیلات نظامی خود قائل شدند. هدف این پژوهش، شناخت و بررسی نقش قبایل مختلف در ارکان سپاه سلجوقیان است. روش پژوهش به شیوه تاریخی و توصیفی-تحلیلی در چارچوب نظری نظام و هویت مبتنی برقبیله است. پس از توصیف هجوم قبایل ترکمن و ترک بهویژه از قرن چهارم و از بین رفتن مرزهای شرقی ایران به تحلیل نقش هرکدام از قبایل در ارکان سپاه سلجوقی پرداخته شد و این نتیجه بهدست آمد که پس از تأسیس حکومت سلجوقیان و همکاری ایرانیان با آنها در اداره حکومت، بهتدریج نقش قبایل ترکمن و ترک در سپاه سلجوقیان کم شد و جای آنها را سوارهنظام تعلیمدیده از غلامان ترک گرفت. این قضیه به همراه افزایش قبایل ترکمن و ترک در این دوره در بسیاری از نواحی ماوراءالنهر و خراسان بزرگ و بهعلاوه روحیه سرکش امرای ترکمن موجب بروز تقابل میان حکومت مرکزی و قبایل شد که در نهایت موجب تضعیف و سرنگونی حکومت سلجوقیان توسط قبایل ترکمن اُغُز گشت.
پرونده مقاله
چکیده : ییکی از خاندانهای ایرانیتبار که بر شرق خلافت اسلامی تسلط یافت، آل سامان بودند که از نیمه ی نخست قرن سوم هجری بر مناطقی از ماوراءالنهرحکومت داشتند و به تدریج با حفظ تابعیت سیاسی از بنی عباس، به ترویج فرهنگ ایران و سنن ملی همت گماشتند. رفتار این دودمان در برابر چکیده کامل
چکیده : ییکی از خاندانهای ایرانیتبار که بر شرق خلافت اسلامی تسلط یافت، آل سامان بودند که از نیمه ی نخست قرن سوم هجری بر مناطقی از ماوراءالنهرحکومت داشتند و به تدریج با حفظ تابعیت سیاسی از بنی عباس، به ترویج فرهنگ ایران و سنن ملی همت گماشتند. رفتار این دودمان در برابر نهضت های استقلال طلبانه ی ایرانیان، باعث تردیدهایی در نگرش به رویه ی ایران گرایی سامانیان شده است. این پژوهش با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که ماهیت رفتار سیاسی سامانیان با جنبش های استقلالطلبانه ی ایرانی چگونه بوده است؟ یافتههای پژوهش حاکی از آن است که آل سامان، رویه ای مغایر با گفتمان جنبشهای استقلال خواهانه ی ایرانیان داشته و باوجود گرایش به فرهنگ و تمدن پارسی، منفعت خویش را با تبعیت از خلافت اسلامی دنبال می کردند و از این رو، برخورد خصمانهای با جنبشهای استقلال طلبانه ی ایرانی داشتند.واژه های کلیدی: سامانیان، عباسیان، جنبشهای استقلالطلبانه، قرون 3 و 4 هـ. ق.
پرونده مقاله
چکیده پیامبراسلام(ص) پس از هجرت به مدینه ناگزیر به انجام نبردها یی با دشمنان اسلام یعنی مشرکان و یهودیان شدند. طبق نظرمغازی نویسان بزرگ جهان اسلام، جنگ های پیامبر اسلام یا به سبب نقض عهد بود،مانند جنگ بنی قینقاع درمدینه؛ یا برای جلوگیری از تجاوز بود،مانند جنگ خندق؛یا قص چکیده کامل
چکیده پیامبراسلام(ص) پس از هجرت به مدینه ناگزیر به انجام نبردها یی با دشمنان اسلام یعنی مشرکان و یهودیان شدند. طبق نظرمغازی نویسان بزرگ جهان اسلام، جنگ های پیامبر اسلام یا به سبب نقض عهد بود،مانند جنگ بنی قینقاع درمدینه؛ یا برای جلوگیری از تجاوز بود،مانند جنگ خندق؛یا قصاص ومعامله به مثل بود؛ یا به سبب محاصره اقتصادی که آن هم دردنیای امروز مشروع ومجاز است، چنان که درجنگ بدر رخ داد؛ یا پیشگیری از تجاوز وجنگ بزرگتر، مانند تجاوزهای پراکند عمال روم درسرحدات وجنگ تبوک. این نبردها که به دو صورت غزوه و سریه انجام یافت غالبا جنبه تدافعی داشتند .اهمیت و نقش نبردهای دوران پیامبر (ص) در حوادث و رخ دادهای دوران آغازین اسلام موجب شده تا این نبردها تقریبا"در تمامی کتاب های تاریخ اسلام بازتاب یابند . هدف ازانجام این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی انجام یافته است؛ واکاوی رویکرد ها و چگونگی بازتاب نبردهای پیامبر (ص) در آثاربعضی از نویسندگان داخلی که در فاصله زمانی 1358 ه.ش.تاکنون به نگارش و انتشار کتا ب های تاریخ صدر اسلام اقدام کرده اند، می باشد.نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که، غزوات و سریه های پیامبر (ص) بیشتر جنبه تدافعی داشته اندوبا رویکردهای توصیفی،دینی واعتقادی، واقعه نگارانه وتوصیفی – تحلیلی نگارش یافته اند. واژه های کلیدی: نبرد، نویسندگان، کتاب های تاریخ اسلام، پیامبر (ص)
پرونده مقاله
با روی کار آمدن صفویان تحولات عظیم سیاسی فرهنگی و اجتماعی در ایران بوقوع پیوست با این دگرگونی ها نقش صاحب منصبان دینی از اعتبار و اهمیت خاصی برخوردار بود طوری که بدون آن ایران اتحاد و پیوستگی لازم را بدست نمی آورد. با شکل گیری صفویه عالمان اندکی در ایران وجود داشت که بت چکیده کامل
با روی کار آمدن صفویان تحولات عظیم سیاسی فرهنگی و اجتماعی در ایران بوقوع پیوست با این دگرگونی ها نقش صاحب منصبان دینی از اعتبار و اهمیت خاصی برخوردار بود طوری که بدون آن ایران اتحاد و پیوستگی لازم را بدست نمی آورد. با شکل گیری صفویه عالمان اندکی در ایران وجود داشت که بتوانند آموزه های تشیع را برای مردم تبیین و تفسیر کنند برای پاسخ به این نیاز علمای تراز اول از جبل عامل ، سوریه و بحرین به ایران هجرت کردند این انتقال یکی از مهم ترین مسائل در حوزه تاثیر گذاری در تاریخ ایران محسوب می شود که می باست اثرات آن به طور دقیق مورد دقت قرار گیرد در میان علمای مهاجر محقق کرکی از اعتبار و اهمیت خاصی برخوردار بود. پرسش محوری پژوهش حاضر این است که مناصب دینی چه اهداف و عملکرد هایی داشتند و فرضیه ی پژوهش آن است که مناصب دینی نقش مهمی در بعد سیاسی و اجتماعی از خود نشان دادند این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی به این امر می پردازد تا بتواند زوایای پنهان آن را آشکار نماید.
پرونده مقاله
جهان اسلام، امروزه با چالش های گوناگونی رو به روست، بنابراین ضروریست که برای غلبه بر این چالش ها زمینههای تقریب مذاهب اسلامی را هموار سازیم.بی تردید هیچ مسلمان فهمیدهای نیست که نداند یکی از عوامل حرمت و بزرگی اسلام، تقریب مذاهب مختلف اسلامی با وجود اختلافات است. به هر چکیده کامل
جهان اسلام، امروزه با چالش های گوناگونی رو به روست، بنابراین ضروریست که برای غلبه بر این چالش ها زمینههای تقریب مذاهب اسلامی را هموار سازیم.بی تردید هیچ مسلمان فهمیدهای نیست که نداند یکی از عوامل حرمت و بزرگی اسلام، تقریب مذاهب مختلف اسلامی با وجود اختلافات است. به هر میزان این همگرایی در میان فرقههای اسلامی اعم از شیعه و سنی پررنگتر شود، به همان اندازه نیز فرصت های بیشتری برای قدرت نمایی امت اسلامی در برابر زیادهخواهی دنیای زر و زورآماده خواهد شد.اما آنچه که مایه نگرانی است، شعلهور شدن دشمنی و کینهتوزی در میان مذاهب و فرق مختلف اسلامی است. در حقیقت اختلاف در مسائل فقهی و بعضی مسائل غیراساسی که نتیجه طبیعی اجتهاد و تفکر آزاد است، در ذات خود خطرناک نیست و مقصود از تقریب مذاهب هم از بین بردن اصل اختلاف نیست، بلکه مهمترین هدف این است که این اختلاف موجب دشمنی نگردد و دوری و مشاجره جای خود را به برادری و نزدیکی دهد. احادیث، کتب و گفتار و کردار امام رضا (ع) نشاندهنده آن است که ایشان درطول حیات متبرک خود تلاشی دوچندان در خصوص همگرایی ادیان از خویشتن نشان دادهاند.فرضیه این نوشتار موثر بودن آموزه های امام رضا (ع) در وحدت ، همگرایی مذاهب براساس قرآن ، احادیث، روایات و مناظرات آن حضرت می باشد.در این نوشتار که به شیوه توصیفی و تحلیلی بنا شده است در وهله اول بهصورت فیش و یادداشتها ازمنابع ومآخذ گوناگون نگاشته وسپس موضوعبندی و فهرستبندی آخرالامر به تجزیه و تحلیل مطالب پرداخته است.
پرونده مقاله
چکیده:اشغال ایران توسط متفقین در جنگ جهانی دوم پیامدهای متعددی در زمینه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای ایران بوجود آورد. یکی از این تاثیرات، پیامدهای اقتصادی بود که شرایطی چون قحطی و کمبود ارزاق، تورم و رکود، گرانی، کم رونق شدن دادوستد، تعطیلی مراکز تولیدی را به چکیده کامل
چکیده:اشغال ایران توسط متفقین در جنگ جهانی دوم پیامدهای متعددی در زمینه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای ایران بوجود آورد. یکی از این تاثیرات، پیامدهای اقتصادی بود که شرایطی چون قحطی و کمبود ارزاق، تورم و رکود، گرانی، کم رونق شدن دادوستد، تعطیلی مراکز تولیدی را به بار آورد. موضوع این تحقیق بررسی پیامدهای اقتصادی جنگ جهانی دوم در همدان است. در انجام این تحقیق از روش توصیفی– تحلیلی بهره جسته و اطلاعات به شیوه کتابخانهای- اسنادی و بر اساس گزارشهای موجود گردآوری شده است. این تحقیق در پی پاسخ به این سوال است که جنگ جهانی دوم و اشغال همدان چه پیامدها و تاثیرات اقتصادی بر این منطقه داشته است؟ یافتههای تحقیق حاضر نشان میدهد؛ عوامل متعددی در بروز مشکلات اقتصادی منطقه در دوران جنگ نقش داشته و اغلب این پیامدها به صورت کوتاه مدت و ناپایدار و محدود به دوران اشغال همدان میشده است. به علت این که وضعیت نامناسب اقتصادی همدان در فاصله سالهای 1325-1320هـ ش از پیامدهای عینی و ملموس زمان جنگ محسوب میگردید، رفع این مشکلات در اولویت مردم منطقه بوده است. حادث شدن جنگ جهانی دوم در حوزه اقتصادی صرفاً پیامدهای متعدد منفی و مخرب برای منطقه به بار نیاورد بلکه نتایج مثبتی چون احداث و بهسازی راههای ارتباطی، برپایی مراکز تعمیرگاهی به خصوص وسایل نقلیه نظامی و تعلیم استادکار نیز به همراه داشته است. کلید واژهها: همدان، جنگ جهانی دوم، متفقین، پیامدهای اقتصادی
پرونده مقاله
خورشید بانو از مهمترین زنان پیشرو و تجددخواه قرن سیزدهم هجری/ قرن نوزدهم میلادی در منطقه قراباغ است. موقعیت خانوادگی وی سبب شد که خواسته و ناخواسته زندگانی وی با سیاست گره بخورد. دوران کودکی و نوجوانی خورشید بانو با تلاطمات و تنشهای سیاسی و نظامی منطقه، به ویژه قراباغ چکیده کامل
خورشید بانو از مهمترین زنان پیشرو و تجددخواه قرن سیزدهم هجری/ قرن نوزدهم میلادی در منطقه قراباغ است. موقعیت خانوادگی وی سبب شد که خواسته و ناخواسته زندگانی وی با سیاست گره بخورد. دوران کودکی و نوجوانی خورشید بانو با تلاطمات و تنشهای سیاسی و نظامی منطقه، به ویژه قراباغ مصادف بود که به گرایش های نوگرایی و تجدد خواهی وی منجر شد. پیگیری و درک نوگرایی در جنبه های مختلف اجتماعی، فرهنگی و ادبی قراباغ از سوی یک زن و شاهزاده قابل توجه و مهم است که در این پژوهش به آن پرداخته خواهد شد. در این پژوهش به روش تبیین تاریخی در صدد پاسخ گویی به این سوالات هستیم که افکار نوگرایی چگونه در خورشید بانو ایجاد شد و خورشید بانو چه نقشی در نوگرایی اجتماعی، فرهنگی و ادبی قراباغ داشت؟ یافتههای تحقیق نشان میدهد که آشنایی با شخصیتهای مختلف در اندیشه نوگرایی از طریق مسافرتهای متعدد وی به شهرهای مختلف قفقاز به خصوص تفلیس و همچنین موقعیت خانوادگی وی تأثیری عمده در توجه به نوگرایی منطقه قراباغ داشته است. به رغم مشکلات عدیده، فعالیتهای خورشید بانو در ایجاد نهادهای مدنی، مؤسسات تمدنی و شکوفایی ادبیات تأثیر عمدهای در افزایش سطح فرهنگی و اجتماعی جامعه قراباغ داشته است.
پرونده مقاله
با مطالعه اسناد عرایض به عنوان یکی از منابع مطالعه تاریخ اجتماعی در دوران معاصر، میتوان نگاهی نو به زندگی اجتماعی و حیات فرهنگی و اقتصادی جامعه ایرانی داشت که شاید تاکنون مغفول مانده بود. مسائل پیروان ادیان، مذاهب و آیینهای غیررسمی نیز به عنوان یکی از لایههای حیات اج چکیده کامل
با مطالعه اسناد عرایض به عنوان یکی از منابع مطالعه تاریخ اجتماعی در دوران معاصر، میتوان نگاهی نو به زندگی اجتماعی و حیات فرهنگی و اقتصادی جامعه ایرانی داشت که شاید تاکنون مغفول مانده بود. مسائل پیروان ادیان، مذاهب و آیینهای غیررسمی نیز به عنوان یکی از لایههای حیات اجتماعی مردم ایران، نیازمند بررسی بیشتر در دورههای مختلف تاریخی است و از این منظر، این اسناد، میتواند کمک شایانی به شناخت زندگی و مشکلات این گروههای اجتماعی داشته باشد. در این پژوهش، اسناد عرایض دوره ناصری، طی سالهای 1301 تا 1303هـ.ق مورد بررسی قرار گرفته است. مذاهب ذکر شده در این اسناد عمدتا شامل دو گروه مذهبی مسیحی و یهودی است. روش تحقیق در این مقاله، روش تاریخی (استقرائی) و شیوه نگارش و تدوین آن به صورت توصیفی-تحلیلی می باشد. استخراج اطلاعات و دادهها نیز به صورت کتابخانهای و اسنادی صورت گرفته است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که جز در مسائل مذهبی، در سایر امور، مسائل پیروان ادیان، مذاهب و آیینهای رسمی و غیررسمی مشترک بوده است. در مورد مسائل مذهبی نیز به جرأت میتوان گفت که عمدتا مستمسک و بهانه-های اربابان و صاحبان قدرت برای رسیدن به اهداف مادیشان بوده است
پرونده مقاله
در قرن ۱۱ هجری میرزا محمد امین استر آبادی(م.۱۰۳۱ ق.) به روش علمای متقدّم، اهل حدیث(عقل ستیز) با تالیف کتاب "فوائد المدنیه" مکتب اخباری را احیاء نمود .به گفته آیت الله مطهری در کتاب" اسلام و مقتضیات زمان" آیت الله بروجردی بر این نظر بوده که؛ محمّد امین استرآبادی در اندیش چکیده کامل
در قرن ۱۱ هجری میرزا محمد امین استر آبادی(م.۱۰۳۱ ق.) به روش علمای متقدّم، اهل حدیث(عقل ستیز) با تالیف کتاب "فوائد المدنیه" مکتب اخباری را احیاء نمود .به گفته آیت الله مطهری در کتاب" اسلام و مقتضیات زمان" آیت الله بروجردی بر این نظر بوده که؛ محمّد امین استرآبادی در اندیشه های خود تحت تاثیر فلسفه حس گرا غربی بوده است. این که چگونه فلسفه حس گرا غربی، میرزا محمد امین استر آبادی را تحت تاثیر قرار داده است سوالی است که تلاش می شود؛ به روش تاریخی و به شیوه توصیفی_تحلیلی و براساس منابع معتبر موجود مورد بررسی قرار گیرد. به نظر می رسد؛ میرزا محمّد امین استر آبادی با اوج گیری روابط دولت صفویه با دول اروپایی و به دنبال ایجاد موجی اجتماعی بطور مستقیم و غیر مستقیم و تحت تأثیر فضای موجود به چنین باوری رسیده باشد.به نظر می رسد؛ به دلیل همگرایی قابل توجّه تفکر میرزا محمّد امین استرآبادی و تفکر حسی در فلسفه اروپایی و حملات هر دو جریان به عقلگرایی و نیز معاصر بودن وی با فرانسیس بیکن(م.۱۶۲۶ ق.) امکان دارد که ایشان طی سال های اقامت در مکّه با فلسفه حس گرا غربی آشنا شده باشد.
پرونده مقاله
هدف: هدف مقاله مطالعه تغییر ساختار مالکیت زمین در ایران است. روش: این پژوهش با استفاده از روش منبعث از جامعهشناسی تاریخی جدید چارلز تیلی و مایکل مان انجام گرفت که در چهارچوب آن موضوعی خاص در بستر تاریخ به روش اسنادی و کتابخانهای بررسی میشود. یافتهها: یافتههای پژوهش چکیده کامل
هدف: هدف مقاله مطالعه تغییر ساختار مالکیت زمین در ایران است. روش: این پژوهش با استفاده از روش منبعث از جامعهشناسی تاریخی جدید چارلز تیلی و مایکل مان انجام گرفت که در چهارچوب آن موضوعی خاص در بستر تاریخ به روش اسنادی و کتابخانهای بررسی میشود. یافتهها: یافتههای پژوهش نشان داد که اقتصاد ایران در آستانه قرن بیستم، اقتصاد کشاورزی معیشتی خودکفا بود. این اقتصاد بر اساس تصاحب زمین و نه مالکیت آن، مبانی اسلام و عرف حاکم بر جامعه بناشده بود. نگرش عمومی به مالکیت حرمت آن بود، بنابراین مالکیت بهمثابه حق عمومی در اذهان عمومی پذیرفته نشد و همواره در معرض دستاندازی گروههای اجتماعی صاحب نفوذ قرار داشت. نتیجه: نتایج پژوهش نشان میدهد که مالکیت در جامعه مدرن ایرانی نیز ارزش نیست. این را میتوان در طرحهای اقتصاد شبه سوسیالیستی، مالکیت مشاع و اقتصاد تعاونی مشاهده نمود که حاوی همان رویکردهای اقتصادی درباره مالکیت است که محتوای اصلی آن درنهایت نفی مالکیت است.
پرونده مقاله
پژوهش حاضر با تبیین برخی مفاهیم، اصول و نظریه های مندرج در فرهنگ و اندیشه ایرانی در دوره پیش از اسلام کوشیده است مجموعه فکر ایرانی را به مثابه دستگاهی منسجم و متعامل نشان دهد. بر این اساس هندسه فکر ایرانی از سه جزء نظام اعتقادی، نظام اخلاقی و نظام سیاسی تشکیل شده است که چکیده کامل
پژوهش حاضر با تبیین برخی مفاهیم، اصول و نظریه های مندرج در فرهنگ و اندیشه ایرانی در دوره پیش از اسلام کوشیده است مجموعه فکر ایرانی را به مثابه دستگاهی منسجم و متعامل نشان دهد. بر این اساس هندسه فکر ایرانی از سه جزء نظام اعتقادی، نظام اخلاقی و نظام سیاسی تشکیل شده است که دو جزء نخست با فراهم کردن انگاره های پشتیبانی کننده، الگوی شهریاری ایرانی را در جزء سوم یعنی نظام سیاسی شکل داده است.الگوی شهریاری ایرانی به جهت انسجام نظری همچون پارادایم ثابت به دوره پس از ورود اسلام به ایران منتقل و با استحاله الگوی خلافت به سلطنت به شیوه اساسی کشورداری ایرانی تبدیل شده است. سوال محوری پژوهش حاضر آن است چارچوب فرهنگ اندیشه ایرانشهری دارای چه اجزا و عناصری است؟ بر اساس فرضیه مطرح شده، نظام سیاسی و دینی اجزای مهم و تعیین کننده ساختار اندیشه فرهنگ ایرانشهری هستند.این پژوهش با استناد به منابع دوره پهلوی و دوره اسلام و با روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است.
پرونده مقاله
دربارة خاندانهای ایرانی پیش از اسلام، پژوهشهای بسیاری انجام پذیرفته، اما به چگونگی روند تأثیرهای فرهنگی این خاندانها تا سدههای اخیر کمتر پرداخته شده است. در این جستار، کوشش بر آن است که از راه نسبشناسی و با شناخت خاندان اسپهبدان، در جایگاه یکی از خاندانهای اشرافی چکیده کامل
دربارة خاندانهای ایرانی پیش از اسلام، پژوهشهای بسیاری انجام پذیرفته، اما به چگونگی روند تأثیرهای فرهنگی این خاندانها تا سدههای اخیر کمتر پرداخته شده است. در این جستار، کوشش بر آن است که از راه نسبشناسی و با شناخت خاندان اسپهبدان، در جایگاه یکی از خاندانهای اشرافی مؤثر در سرنوشت سیاسی – اجتماعی این سرزمین، نشان داده شود که بخشی از دستاوردهای ملی و تداوم فرهنگی ما ایرانیان، ریشه در ماندگاری تاریخی این خاندانهای کهن دارد. اسفندیاریها از خاندان اسپهبدان طبرستان از نمونههای ماندگاری فرهنگی و شکوفایی این دودمانهای کهناند. نگاهی به تبارنامة خانوادگی این خاندان بیانگر حضور گستردة آنها در زمینههای گوناگون از سپاهیگری که منصب مورثی آنان بوده تا وزارت، ادب و هنر است. نگارندة مقاله بر پایة روش کتابخانهای و با پیگرفتن تبار خاندان اسفندیاری – به عنوان یک نمونة موردی- از پیش اسلام تا روزگار کنونی کوشیده است نشان دهد که یکی از عوامل بالندگی فرهنگ ایرانی و نظام دیوانسالاری این سرزمین وامدار پیوستگی و تدوام فرهنگی خاندانهای کهن است. این مقاله به دنبال اثبات این فرضیه است که تأثیر دستاوردهای فرهنگی ساسانیان و ساختار اداری آنان نه تنها در سدههای آغازین هجری که تا امروز نیز بهروشنی قابل پیگیری است.
پرونده مقاله
هر چند محققین مختلف مولفه های مختلفی در عدم پایداری احزاب و ناکارآمدی آنها در دوره پهلوی دوم بررسی نمودهاند اما شاید بتوان گفت گستردگی ایران و به تبع آن ساختار اجتماعی ناهمگن جامعه ایرانی یکی از دلایلی است شکاف های اجتماعی آن در طی روند تاریخ، بویژه در بعد از به قدرت ر چکیده کامل
هر چند محققین مختلف مولفه های مختلفی در عدم پایداری احزاب و ناکارآمدی آنها در دوره پهلوی دوم بررسی نمودهاند اما شاید بتوان گفت گستردگی ایران و به تبع آن ساختار اجتماعی ناهمگن جامعه ایرانی یکی از دلایلی است شکاف های اجتماعی آن در طی روند تاریخ، بویژه در بعد از به قدرت رسیدن رضاشاه گسترده تر شده و وفاق اجتماعی لازم برای توسعه سیاسی و در راس آن شکل گیری احزاب سیاسی را تقلیل داده است. وفاق ملی در جوامعی که از قومیت ها، گروه ها و خرده فرهنگ های متعددی تشکیل شده اند از اهمیت ویژه ای برخوردار است و عامل مهمی در ثبات و انسجام سیاسی و اجتماعی بدون کنترل بیرونی است. پیامد های حاصل از وجود بسترهای اجتماعی ناهمگن مانند گسترده تر شدن شکاف قومی-مذهبی ، ایجاد و گسترش شدن شکاف بین سنت گرایان و تجددخواهان ، افزایش شکاف طبقاتی بین مردم و تعارضات ایدولوژیک دربین نخبگان سیاسی دخیل در امر فعالیت احزاب سیاسی، باعث شد تا احزاب سیاسی در دوره پهلوی دوم نتوانند به کارآمدی و ثبات مدنظر دست یابند .
پرونده مقاله
تاریخ اجتماعی بهعنوان گرایشی نو در بررسی تاریخ جوامع گذشته، تلاش میکند تا به زندگی روزانة مردم عادی توج‍‍‍‍‍ه کند.در این مطالعات مؤلّفة مشاغل بهعنوان رکن اصلی حیات اجتماعی و اقتصادی، از اهمیت خاصی، برخوردار است. شهر بغداد با ترکیب و ساختاری سیاسی چکیده کامل
تاریخ اجتماعی بهعنوان گرایشی نو در بررسی تاریخ جوامع گذشته، تلاش میکند تا به زندگی روزانة مردم عادی توج‍‍‍‍‍ه کند.در این مطالعات مؤلّفة مشاغل بهعنوان رکن اصلی حیات اجتماعی و اقتصادی، از اهمیت خاصی، برخوردار است. شهر بغداد با ترکیب و ساختاری سیاسی و اقتصادی در زمره مشهورترین پایتختهای اسلامی قرار داشت. جاذبه های سیاسی، علمی و فرهنگی بغداد در دوره خلافت عباسیان به حضور پرشمار جمعیت در این شهر منجر شد و به تبع آن رشد شهر نشینی و گسترش امور اقتصادی و امور سیاسی به تحول مشاغل در این دوره منتهی گشت. این نوشتار ضمن بررسی مشاغل این دوره بهعنوان بخش مهم از تاریخ اجتماعی در قرنهای دوم تا هفتم هجری، سعی در نشان دادن علل تحول در مشاغل عصر عباسی دارد .این پژوهش سعی دارد با استفاده روش توصیفی و تحلیلی به پاسخ این پرسش دست یابد که علل تحول مشاغل در بغداد عصر عباسی از قرن 2تا7 هجری قمری چیست؟به نظر میرسد از عوامل تحول در مشاغل بغداد در طی پنچ قرن میتوان به گسترش نظام اداری و پدیداری مشاغل گوناگون دولتی، رشد شهرنشینی و رفاه طلبی، ایجاد مراکز علمی و آموزشی، امنیت و گسترش اقتصاد و توسعه امور کشاورزی اشاره نمود.
پرونده مقاله