بررسی امکان نقض تعهدات در قراردادهای هوشمند و ضمانت اجراهای احتمالی آن
محورهای موضوعی : حقوق خصوصی و تجارت
هادی زارع
1
(
دستیار آموزش
)
رحیم مختاری
2
(
هیئت علی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز
)
کلید واژه: قراردادهوشمند, نقض تعهد, ضمانت‌اجرا, خوداجرایی,
چکیده مقاله :
با پیدایش قراردادهای هوشمند بستر بلاکچین و ویژگی‌های شگرف این فناوری در اجرای تهدات قراردادی، بسیاری از صاحب نظران این حوزه اعتقاد داشتند که با توجه به ساختار خود اجرایی قراردادهای هوشمند در اجرای تعهدات، این قراردادها پایانی بر نقض تعهدات درعرصه قراردادها خواهد بود. اما گذشت زمان نشان داد این بینش فراتر از ظرفیت‌های کنونی قراردادهای هوشمند بوده است. درواقع باید گفت اگرچه قراردادهای هوشمند ممکن است به طور قابل توجهی اختلاف را کاهش دهد، اما بعید است که اختلافات به طور کامل از بین برده شود. از همین رو اهمیت و نقش ضمانت اجراهای نقض قرارداد، در قراردادهای هوشمند نیز مطرح می‌شود. هرچند به نظر می‌رسد که برخی از ضمانت اجراهای قراردادی در قرارداد هوشمند همچون تقلیل ثمن یا حق حبس وجود ندارد. آنچه مشخص است آن است که با توجه به اصل تغییر ناپذیری حاکم بر بلاکچین، جهت اعمال هر ضمانت اجرایی در قرارداد هوشمند، آن ضمانت اجرا باید از قبل در قرارداد هوشمند کد‌نویسی شده باشد. سپس نوبت به اعمال این ضمانت اجراها خواهد رسید، قرارداد هوشمند اصولا به دو روش مستقیم و غیر مستقیم اقدام به اجرا و اعمال این ضمانت اجراها توسط خود یا از طریق اتصال به واسطه‌های قانونی و حقوقی و اعمال آراء آن‌ها می‌نماید.
With the emergence of blockchain platform smart contracts and the amazing features of this technology in the execution of contractual obligations, many experts in this field held that due to the self-executing structure of smart contracts in the implementation of obligations, these contracts will put an end to the violation of obligations in the field of contracts. However, the passage of time indicated that this vision was beyond the current capabilities of smart contracts. In fact, smart contracts may significantly reduce the dispute, though it is unlikely that the dispute will be completely eliminated. Therefore, the importance and role of guaranteeing contract violation executions is also raised in smart contracts. However, it seems that there is no guarantee of contractual execution in the smart contract, such as price reduction or lien. Obviously, based on the principle of immutability governing the blockchain, in order to apply any executive guarantee in the smart contract, that executive guarantee must be coded in the smart contract in advance. Then it will be the turn to apply this execution guarantee. The smart contract basically implements and applies this execution guarantee by itself or by connecting to legal intermediaries and applying their opinions in two ways, namely, direct and indirect ways.
1. السان، مصطفی. (1395).حقوق تجارت الکترونیک، چاپ سوم، تهران، انتشارات سمت
2. اسدی، بهنام، احمدی، امیر.(1394). آثار نقض قرارداد: با نگاهی به سیستم حقوقی کامن لا و اسناد بین المللی، چاپ اول انتشارات قانون یار، تهران
3. آقاپور، هادی. (1397). « نحوه اجبار به انجام تعهدات قراردادی » پژوهش های حقوق تطبیقی عدل و انصاف، سال اول، شماره 1، صص7-21
4. اسماعیلی عطاابادی، عقیل و فتحی زاده، امیرهوشنگ. (1398). «تعیین استاندارد برای تغییر و انحلال قراردادهای هوشمند»، اولین کنفرانس بین المللی مدیریت دانش، بلاکچین و اقتصاد، تهران
5. اسماعیلی عطاابادی، عقیل. (1398). «حاکمیت حل اختلاف بلاکچین»،اولین کنفرانس بین المللی مدیریت دانش، بلاکچین و اقتصاد،تهران
6. اسماعیلی عطاآبادی، عقیل.(1398). «آثار فناوریهای بلاکچین و قراردادهای هوشمند بر حل و فصل اختلافات داوری و دادرسی دادگاه در مرحله ای بحرانی»،اولین کنفرانس بین المللی مدیریت دانش، بلاکچین و اقتصاد،تهران
7. بوربور، محمد رضا. (1400). «آثار نقض تعهدات قراردادی و مطالبات ناشی از آن در حقوق ایران و انگلستان»، نشریه پژوهش و مطالعات اسلامی، سال سوم، شماره 27، صص86-105
8. خوانساری، رسول، قلیچ ،وهاب. (1399). « بررسی ابعاد فقهی و حقوقی بهکارگیری قراردادهای هوشمند در نظام مالی ایران»، پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تهران
9. رنجبر، مسعودرضا. (1395). تعیین خسارت ناشی از نقض قرارداد، چاپ سوم، انتشارات میزان، تهران
10. سلطان‌قیس،زکیه،دودران، علیرضا لطفی.(1401). «حق حبس و تعلیق در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی در کنوانسیون بیع بین‌الملل کالا (1980) وین»، مجله پژوهش و مطالعات علوم اسلامی، سال چهارم،شماره 40
11. شعاریان، ابراهیم، شیرین بیگ‌پور،رویا. (1398). «تاثیر انواع نقض قرارداد بر ضمانت اجرای آن با تاکید بر اسناد بین المللی»، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، سال هفتم، شماره 26
12. شعاریان، ابراهیم، صاحب‌جمع، سارا. (1400). «سلسله مراتب و تغییر ضمانت اجراهای نقض قرارداد؛ رویکرد اسناد بین المللی و حقوق ایران»، نشریه علمی مطالعات حقوق تطبیقی معاصر، سال دوازدهم، شماره بیست و چهار، صص33-79
13. شهیدی، مهدی. (1382). قراردادها و تعهدات، چاپ اول، تهران انتشارات مجد
14. صفاي، سید حسن.(1392). دوره مقدماتی حقوق مدنی قواعد عمومی قراردادها، جلد دوم ،چاپ چهردهم، انتشارات میزان
15. صادقی، محسن، ناصر، مهدی. (1397). «ملاحظاتی برای سیاستگذاری حقوقی قراردادهای هوشمند»، سیاستگذاری عمومی، تهران، دوره 4 ، شماره 2 ، صص143-167
16. طالب احمدی، حبیب، کاظمی‌نجف آبادی، عباس.(1394). «ضمانت اجراي احتمال نقض قرارداد در حقوق ايران و نظام حقوق عرفي»، مجله مطالعات حقوقي دانشگاه شـيراز، دوره هفتم، شماره چهارم
17. کاتوزیان، ناصر.(1376). قواعد عمومی قراردادها )مسئولیت قراردادی اجرای عقد و عهد شکنی(، چاپ دوم ، تهران، شرکت سهامی انتشار
18. کاتوزیان، ناصر.(1392). دوره مقدماتی حقوق مدنی اعمال حقوقی قرارداد- ایقاع، چاپ هشتم، شرکت سهامی انتشار
19. مختاری، رحیم،زارع، هادی. (1402). « بررسی ساختار خود اجرایی قراردادهای هوشمند در اجرای تعهدات قراردادی»، هفتمین کنفرانس ملی دستاوردهای نوین در حقوق و روانشناسی، دوره 7، تهران
20. میری، حمید، کاویار،حسین،تقی‌پور درزی نقیبی، محمد حسین.(1401). «حق حبس شرایط و آثار آن در حقوق ایران و انگلستان»، مجله حقوق اسلامی، سال 19، شماره 72، صص 59-83
21. ناصر، مهدی، رضوی، محمدحسن.(1398). «تحلیل حقوقی کارکرد قراردادهای هوشمند در نقل و انتقالات دیجیتالی در بازارهای مالی»، پژوهشنامه بازرگانی, دوره 24، شماره 93، صص 31-70
22. ناصر، مهدی، صادقی ،حسین. (1398). «اعتبار سنجی و چالش های حقوقی به کارگیری قراردادهای هوشمند بامطالعه تطبیقی نظام حقوقی ایران و آمریکا». پژوهش حقوق خصوصی.دوره 7 ، شماره 27،صص 255-288
23. ناصر، مهدی. (1397). قراردادهای هوشمند(مطالعه تطبیقی حقوق ایران و امریکا)، چاپ اول، تهران، انتشارات مجد
24. هادی، سولماز.(1398). « جايگاه نقض تعهدات قراردادي در حقوق ايران و انگليس »، فصــلنامه بيــن المللــي قــانــون يــار،دوره سوم،شمره 9
25. هراتی، مصطفی.(1401). «ماهیت حقوقی وجه التزام و تعدیل آن در حقوق ایران و فرانسه»، نشریه حقوق اسلامی،شماره 74،صص 135-157
1. Ahmed, A. S., & Aura, T. (2018, August). Turning trust around: smart contract-assisted public key infrastructure. In 2018 17th IEEE International Conference on Trust, Security and Privacy in
Computing and Communications/12th IEEE International Conference on Big Data Science and Engineering (Trust Com/Bigdata) (pp. 104-111). IEEE. 2. Allam, Z. (2018). On smart contracts and organizational performance: A review of smart contracts through the blockchain technology. Review of Economic and Business Studies, 11(2), 137- 156
3. Colombo, C., Ellul, J., & Pace, G. J. (2018). Contracts over smart contracts: Recovering from violations dynamically. In Leveraging Applications of Formal Methods, Verification and Validation.
Industrial Practice: 8th International Symposium, ISoLA 2018, Limassol, Cyprus, November 5-9, 2018, Proceedings, Part IV 8 (pp. 300-315). Springer International Publishing. 4.
Hulicki, M. (2017, June). The legal framework and challenges of smart contract applications. In Conference on System Sciences (pp. 1-4). 5.
Gilcrest, J., & Carvalho, A. (2018, December). Smart contracts: Legal considerations. In 2018 IEEE International Conference on Big Data (Big Data) (pp. 3277-3281). IEEE. 6. Khan, S. N., Loukil, F., Ghedira-Guegan, C., Benkhelifa, E., & Bani-Hani, A. (2021). Blockchain smart contracts: Applications, challenges, and future trends. Peer-to-peer Networking and
Applications, 14(5), 2901-2925 7.
Lin, I. C., & Liao, T. C. (2017). A survey of blockchain security issues and challenges. Int. J. Netw. Secur., 19(5), 653-659 8.
O'Shields, R. (2017). Smart contracts: Legal agreements for the blockchain. NC Banking Inst., 21, 177. 9.
Popovski, L., Soussou, G., & Webb, P. B. (2018). A brief history of blockchain. Leg. News, 431-437. 10.
Raskin, M. (2016). The law and legality of smart contracts. Geo. L. Tech. Rev., 1, 305. 11. Sheikh, H., Azmathullah, R. M., & Rizwan, F. (2019). Smart contract development, adoption and challenges: the powered blockchain. International Research Journal of Advanced Engineering
and Science, 4(2), 321-324. 12.
Savelyev, A. (2017). Contract law 2.0: ‘Smart’contracts as the beginning of the end of classic contract law. Information & communications technology law, 26(2), 116-134. 13.
Szabo, N. (1996). Smart contracts: building blocks for digital markets. EXTROPY: The Journal of Transhumanist Thought, (16), 18(2), 28. 14.
Tai, E. T. T. (2018). Force majeure and excuses in smart contracts. European Review of Private Law, 26(6). 15. Tsankov, P., Dan, A., Drachsler-Cohen, D., Gervais, A., Buenzli, F., & Vechev, M. (2018, October). Securify: Practical security analysis of smart contracts. In Proceedings of the 2018 ACM SIGSAC #3conference on computer and communications security (pp. 67-82). 16.
Whitaker, A. (2019). Art and blockchain: A primer, history, and taxonomy of blockchain use cases in the arts. Artivate, 8(2), 21-46. 17.
Zou, M., Cheng, G., & Soria Heredia, M. (2019). In code we trust. Trustlessness and smart contracts. Trustlessness and Smart Contracts (April 1, 2019). Computers and Law.