برنامه‌ریزی راهبردی مدیریت پسماند شهر زاهدان به روش SWOT

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

حمیدرضا رخشانی‌نسب ¹ , خدیجه صفری ²

1 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، دانشگاه سیستان و بلوچستان (مسؤول مکاتبات)
2 - کارشناس ارشد مدیریت محیط زیست

تاریخ دریافت : 1392/10/01 تاریخ پذیرش : 1393/08/21 تاریخ انتشار : 1395/07/01

کلید واژه: بازیافت, برنامه‌ریزی راهبردی, پسماند, مدیریت پسماند,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: امروزه با پیشرفت عـلوم و فـن آوری، تولید و مدیریت مواد زاید جامـد بسیار دگرگون شده است. با توجـه به این که در عصر حاضر مدیریت راهبردی گامی مؤثر در جهت رسیدن به موفقیت سازمان و نیز تحقق اهداف سازمانی در برنامه های بلند مدت است، لذا در این پژوهش برنامه ریزی راهبردی مدیریت پسماند شهر زاهدان ارایه شده است. روش بررسی: به منظور ارایه برنامه راهبردی مدیریت پسماندهای شهر زاهدان از روش SWOT[1]وتکمیل جدول برنامه ریزی راهبردی کمی موسوم بهQSPM [2] استفاده شده است. همچنین از نظرات کارشناسی خبرگان نیز بهره گرفته شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد، مهم ترین راهبرد با بالاترین امتیاز جهت تحقق اهداف سازمان و دستیابی به توسعه پایدار در شهر زاهدان، همکاری و حمایت دولت جهت تخصیص اعتبارات لازم می باشد. مهیا کردن موقعیت جهت جذب و مشارکت بخش های خصوصی، ضرورت آمـوزش و فرهنگ سازی عمومی، تدوین رویه های تولـید و بخش های نرم افزاری و عدم اجـرای قوانین و مقـررات مدیریت پسماند، سایر راهبردهای مؤثر در بهبود مدیریت پسماند شهر زاهدان می باشد. بحث و نتیجه گیری: اولویت های راهبردی به دست آمده در این تحقیق می تواند در مسیر توسعه پایدار، گامی اصولی جهت تحقق اهداف محیط زیستی مدیریت پسماند شهر زاهدان به شمار رود. از سوی دیگر، شهرداری ها و سازمان های محلی می توانند سیاست های لازم را جهت تقویت ابتکارها و ابداع های محلی سازمان دهی و اجرا نمایند. همچنین خانواده ها، صنایع و مشاغل، اداره ها و ارایه کنندگان خدمات در زمینه پسماند، ملزم به اجرای سیستم مدیریت پسماند شهری هستند. [1]- Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats (SWOT) [2]- Quantitative Strategic Planning Matrix (QSPM)

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Nowadays, with the advances of sciences and technologies, production and management of solid waste have been  significantly  transformed.   Regarding the fact that in the present age, strategic management is considered as an effective step in attaining organizational successes and also realization of organizational objectives in long-term plans; therefore, in the preset study, the strategic planning management of solid waste in Zahedan City is investigated and presented.  Method: In order to present the strategic planning management of the waste of Zahedan City, the Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats (SWOT) and Quantitative Strategic Planning Matrix (QSPM) were employed. In addition, the professional ideas of elites and experts were used. Findings: The findings of the present study indicate that the most strategy with the highest score for realization of the organization's objective and achieving sustainable development in Zahedan City, the government's cooperation and support for allocation of credits is necessary. Providing the situation of attracting and participating private sectors, necessity of education and public acculturation, codifying production approaches and software sections and the lack of executing regulations and laws regarding management of the waste are among the effective strategies in improving solid waste management in Zahedan. Discussion and Conclusion: Strategic priorities obtained from the study can take a significant step in the path of sustainable development for the realization of ecological objectives of management of the waste in Zahedan. On the other hand, municipalities and local organizations can execute and organize the required policies for reinforcing local innovations and Initiatives. Furthermore, families, industries and occupations, offices and providers of services working in the domain of waste are required to execute MSW (Municipal Solid Waste) management system

منابع و مأخذ:

1. عبدلی، محمدعلی. 1387. بازیافت مواد جامد شهری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.


2. Tchobanoglous G. Keith F. 2002. Handbook   of   Solid   Waste   Mangement, McGraw-Hill.  Second   Edition.


3. حبیبی، کیومرث. لطفی، صدیقه. کوهساری، محمدجواد. 1388. مکان­یابی محل دفن مواد زاید شهری با استفاده از مدل­های منطق فازی و AHP. مجموعه مقالات همایش توسعه پایدار شهری (با تأکید بر شهرهای شمال). بابلسر: دانشگاه مازندران.


4. Vans, N., Campbell, D., & Stonehouse, G., 2010. Strategic Management for Travel and Tourism, Butterworth, Oxford.


5. زیاری، کرامت­الله. 1391. مکتب­ها، نظریه­ها و مدل­های برنامه و برنامه­ریزی منطقه­ای. چاپ پنجم تهران: انتشارات دانشگاه تهران.


6. مرادی مسیحی، واراز. 1384. برنامه­ریزی استراتژیک و کاربرد آن در شهرسازی ایران. تهران: انتشارات شرکت پردازش و برنامه­ریزی شهری.


7. علوی­مقدم، محمدرضا. مختارانی، ناهید. مختارانی، بهنام. 1387. مدیریت مواد زاید شهری. همایش ملی مدیریت بازیافت.


8. سازمان بازیافت مواد زاهدان. 1381. خلاصه طرح توجیهی احداث کارخانه بیوکمپوست زاهدان با همکاری برنامه ملل سازمان ملل متحد در استان سیستان و بلوچستان. زاهدان: شهرداری زاهدان.


9. صفری، خدیجه. نورائی، محمدرضا. 1392. بررسی آلودگی­های محیط زیست شهری؛ عوامل و راهبردهای مؤثر بر کاهش آن. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.


10. مافی، عزت­الله. حسین­پور، سیدعلی. عباس­زاده، غلامرضا. نجفی، محدثه. 1391. ارزیابی راهبردی و تدوین متدولوژی بهینه حوزه خدمات شهری مدیریت محلی ایران با تأکید بر پسماند شهری. چهارمین کنفرانس برنامه­ریزی و مدیریت شهری، مشهد.


11. Halton Region County Report.  2010. ‘Rethinking our Waste.


12. Integrated Solid Waste and Resource Management. 2010. “A Solid Waste Management Plan for the Greater Vancouver Regional District and Member Muncipalities.


13. Brown County Port & Solid Waste Department. 2012. “A Strategic SolidWaste Management Plan, p (2).


14. مرکز آمار ایران. 1385. نتایج تفصیلی سرشماری نفوس و مسکن شهر زاهدان. تهران: انتشارات مرکز آمار ایران.


15. حکمت­نیا، حسن. موسوی، میرنجف. 1389. کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه­ریزی شهری و ناحیه­ای، چاپ دوم. یزد: انتشارات علم نوین.


16. ابراهیم­زاده، عیسی. کاظمی­زاد، شمس­الله. اسکندری ثانی، محمد. 1390. برنامه­ریزی راهبردی توسعه توریسم با تأکید بر توریسم مذهبی. مجله پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 76.


17. هریسون، جان. کارن، جان. 1389. مدیریت راهبردی. ترجمه بهروز قاسمی. تهران: انتشارات هیأت.


18. نوحه­گر، احمد. حسین­زاده، محمد مهدی. پیراسته، اسماء. 1388. ارزیابی قابلیت­های طبیعت­گردی جزیره قشم با بهره­گیری از مدل مدیریت استراتژی SWOT. فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 15.


19. هانگر، جان. ویلان، توماس. 1389. مبانی مدیریت استراتژیک. ترجمه سید محمد اعرابی و داوود ایزدی. تهران: انتشارات مرکز پژوهش­های فرهنگی.