بررسی پویایی انتشار دی‌اکسیدکربن سرانه در کشورهای عضو اوپک (رهیافت هم‌گرایی بتا و سیگما)

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

داود حمیدی رزی ¹ (دانشجوی دکتری توسعه اقتصادی، گروه برنامه‌ریزی و توسعه اقتصادی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و بازرگانی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.)
مجید فشاری ² (استادیار اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1392/11/28 تاریخ پذیرش : 1393/03/18 تاریخ انتشار : 1396/01/01

کلید واژه: هم‌گرایی سیگما, هم‌گرایی بتا, گاز دی‌اکسیدکربن سرانه, اوپک,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: بررسی هم‌گرایی سیگما و بتا در خصوص انتشار گازهای گلخانه ای و به ویژه گاز دی ‌اکسیدکربن یکی از موضوعات مهم و اساسی در ادبیات اقتصاد محیط زیست می باشد. هم‌چنین طراحی سیاست های منسجم و پایداری که در عین کارا بودن بتواند اهداف پیمان های بین المللی مانند کیوتو و کپنهاگ را محقق کند بستگی به سطح انتشار سرانه گاز دی‌ اکسیدکربن و نیز توزیع آن در بین کشورهای تحت بررسی دارد. برای این منظور، هدف اصلی این مطالعه بررسی فرضیه هم‌گرایی انتشار گاز دی اکسیدکربن (CO2) سرانه در 12 کشور عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) طی سال های 2013-1970 می‌باشد. روش بررسی: در این پژوهش به منظور بررسی فرضیه هم‌گرایی CO2 سرانه از دو رویکرد هم‌گرایی بتا و سیگما استفاده شده است. مدل هم‌گرایی بتای مطلق به‌صورت مقطعی تصریح شده و توسط تخمین‌زننده‌ حداقل مربعات معمولی(OLS) مورد برازش قرار گرفت. به منظور آزمون هم‌گرایی سیگما نیز انحراف معیار مقطعی انتشار CO2 سرانه در طول دوره پژوهش(2013-1970) محاسبه شده و روند آن ترسیم گردید. یافته‌ها: نتایج حاصل از این مطالعه بیانگر وقوع هر دو پدیده هم‌گرایی سیگما و بتای مطلق بوده و کشورهای عضو اوپک با سرعت هم‌گرایی 97/0 درصد به سطح مشترک انتشار CO2 سرانه 18/4 تن حرکت می کنند. هم‌چنین مدت زمان لازم برای رسیدن به سطح مشترک انتشار آلودگی جوی 31/5 سال ارزیابی شد. بحث و نتیجه‌گیری: در این پژوهش وقوع پدیده ارتقاء انتشار CO2 سرانه در بین کشورهای اوپک تأیید گردید. هم‌چنین پراکندگی انتشار CO2 سرانه بین کشورهای اوپک روند نزولی داشته و کاهش یافته است. اتخاذ محدودیت های زیست محیطی مشابه و منصفانه برای کشورهای اوپک در پیمان های بین المللی، مهمترین توصیه سیاستی کاربردی این مطالعه می باشد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: The investigation of CO2 dynamics, using β and σ convergence approaches, is one of the crucial issues in environment economics. Also, design of the coherent policies aiming at fulfilling international protocol targets such as Kyoto protocol and Copenhagen summit depends on both the levels and the distribution of per capita CO2 emissions among countries. For this purpose, the main goal of this paper is to investigate the dynamics of per capita CO2 in OPEC countries during 1970-2013. Method: In this study, to test the convergence hypothesis of per capita CO2 emissions, two measures of convergence, σ-convergence and β-convergence, are adopted. The empirical absolute β-convergence model has been stipulated within cross-sectional data and fitted by ordinary least squares (OLS) estimator. In order to test σ-convergence, the standard deviation of per capita CO2 emissions was calculated during the study period (1970-2013), and its trend was drawn. Findings: The major findings indicate that both convergences (β and σ) have occurred in these countries and the speed of β convergence is high (0.97 %). Also, the emission level that all countries' per capital emissions converge to and the time periods required for catching-up process were estimated to be 4.18(ton) and 5.31(year), respectively. Conclusion: In this study, the occurrence of caching-up process for per capita CO2 emissions among OPEC members was confirmed. Moreover, the dispersion of per capita CO2 emissions among OPEC countries has a downward trend and has declined. According to the results, adoption of fair and similar environmental policies for reduction of CO2 emissions among OPEC countries is the applicably implied policy in this paper.

منابع و مأخذ:

1-      Criado, C. Orda´ s. Grether, J.-M. 2011. Convergence in per capita CO₂ emissions: A robust distributional approach, Resource and Energy Economics, 33,637–665.

2-      Macintosh, A. 2010. Keeping warming within the 2°C limit after Copenhagen. Energy Policy, 6(38), 2964–2975.

3-      Li, X., Lin, B.2013. Global convergence in per capita CO₂ emissions, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 24, 357–363.

4-      Bertram, G. 2004. On the convergence of small Island economies with their metropolitan patrons. World development 32(2), 343-364.

5-   درگاهی. حسن و بهرامی غلامی. مینا، 1390، عوامل مؤثر بر انتشار گازهای گلخانه­ای در اقتصادهای منتخب کشورهای صنعتی و کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و توصیه های سیاستی برای ایران: رویکرد داده‌های پانل، فصل‌نامه اقتصاد محیط زیست و انرژی،سال اول، شماره 1، صص 79-99.

6-      Barnett, J,. Dessai, S,. Webber, M,. 2004. Will OPEC lose from the Kyoto Protocol?, Energy Policy, 32 , 2077–2088. 

7-      رومر. دیوید، ترجمه تقوی. مهدی، 1388، اقتصاد کلان پیش رفته، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات. 

8-      Abramovitz, M. 1986. Catching Up, Forging Ahead, and Falling Behind. Journal of Economic History, 46, 385-406.

9-   حمیدی رزی. داود، 1392، بررسی هم‌گرایی شدت انرژی در بین کشورهای اوپک در حضور شکست­های ساختاری(یک رویکرد دوجانیه)، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ارومیه، فصل سوم. 

10-  Cunado, J. 2010. Structural breaks and real convergence in OPEK countries, Journal of Applied Economics, 14(1), 101-117.

11-  Jobert, T. Karanfil, F. Tykhonenko, A. 2010. Convergence of per capita carbon dioxide emissions in the EU: Legend or reality?, Energy Economics, 32,1364–1373.

12-  Huang, B. Meng, L. 2013. Convergence of per capita carbon dioxide emissions in urban China: A spatiotemporal perspective, Applied Geography, 40, 21-29.

13- فروغی پور. الهام، 1385، بررسی همگرایی سیگما و بتا (مطلق) بین کشورهای عضو اوپک (آزمون فرضیه سولو و سوان) 2004-1970، پژوهش‌نامه بازرگانی، سال 10، شماره 39، صص 135-156.

14- امیرتیموری. سمیه، خلیلیان. صادق، 1388، بررسی رشد اقتصادی و میزان انتشار گاز CO₂ در کشورهای عضو اوپک: رهیافت منحنی زیست محیطی کوزنتس، مجله علوم محیطی، سال هفتم، شماره اول، صص 161-172.

15- فطرس. محمدحسن، غفاری. هادی و شهبازی. آزاده، 1389، مطالعه رابطه آلودگی هوا و رشد اقتصادی کشورهای صادرکننده نفت، فصل‌نامه علمی-پژوهشی پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 1، شماره 1، صص 59-77.

16-  حشمت زاده، محمدباقر، 1390، پنجاه سال اوپک و سیاست، فصلنامه راهبرد، سال 20، شماره 60، صص 113-140.

17-  Olivier, J.G.J., Janssens-Maenhout, G., Muntean, M. Peters, J.H.A.W., Trends in global CO2 emissions - 2014 report, JRC report 93171 / PBL report 1490; ISBN 978-94-91506-87-1, December 2014.

18-  Furceri, D. 2005. β and σ-convergence: A mathematical relation of causality, Economics Letters, 89,212–215.