تخمین رسوبدهی شبکه جاده جنگلی با استفاده از مدل تحویل رسوب و سامانه اطلاعات مکانی
محورهای موضوعی : منابع طبیعیذکریا اسداللهی 1 , صالح یوسفی 2 , مجید محمدی 3
1 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس، مازندران، نور
2 - دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس، مازندران، نور
3 - گروه مهندسی مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه سمنان، سمنان، ایران*(مسوول مکاتبات).
کلید واژه: جاده های جنگلی, رسوبدهی, سامانه اطلاعات مکانی, فرسایش, مدل تحویل رسوب,
چکیده مقاله :
زمینه و هدف: جاده های جنگلی از مهم‌ترین واحد های مدیریتی جنگل محسوب می شوند که در حمل و نقل چوب و استفاده از سایر خدمات جنگل مانند شکار، توریسم و غیره نقش ویژه ای را ایفا می کنند. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ناشی از جاده سازی در جنگل، به ویژه در صورت عدم رعایت اصول جاده سازی، ایجاد و افزایش اشکال مختلف فرسایش در اطراف جاده و بالطبع رسوب زایی در اثر از بین بردن پوشش گیاهی، تخریب ساختمان خاک، افزایش سرعت رواناب و ناپایدار کردن شیب دامنه است. روش بررسی: در این تحقیق، رسوب ناشی از جاده های جنگلی موجود در بخشی از جنگل آموزشی و پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس، با استفاده از مدل تحویل رسوب و در محیط GIS تخمین زده شد. عوامل موثر بر فرسایش در این مدل شامل زمین شناسی، جاده، شیب، بارندگی، پوشش گیاهی و شبکه آب‌راهه می باشند. یافته ها: فرسایش تولیدی از این شبکه جاده بدون در نظر گرفتن میزان تحویل رسوب در حدود 4/1576 تن در سال تخمین زده شد. با درنظر گرفتن میزان تحویل رسوب بر اساس فاصله از آب‌راهه، رسوبدهی از شبکه جاده در حدود 7/140 تن در سال به دست آمد. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان داد سهم رسوب تولیدی جاده ها در حدود 33/1 درصد رسوب خروجی حوضه است، در حالی که این جاده ها تنها 017/0 درصد از سطح حوزه آبخیز را شامل می شوند.
Background and Objective: Forest roads are important components of forest management units and involving special roles in wood transporting and the other forest uses such as hunting, tourism, etc. One of the most important problems due to forest roads developing is increasing erosion of different forms of soils around roads, sediment yield resulting of vegetation destroy, ruining of soil structure, increasing run off velocity and instability of slope. Method: In this research, sediment due to existence forest roads was estimated in a part of Experimental Forest Station of Tarbiat Modares University using of SEDMODEL and GIS. In this model effective factors consist of geology, road, slope, precipitation, vegetation cover and drainage network. Findings: Created erosion resulting of this road network was estimated about 1576.4 ton/year without considering SEDMODEL. This amount was estimated about 140.7 ton/year with considering SEDMODEL on basis distance of waterway. Discussion and Conclusion: Results showed that the share of roads sediment yield is about 1.33 percent of watershed exit, but roads includes 0.017 percent of watershed areas. Paying attention to the covered areas by roads in watershed, the amounts of sediment yield is 78 equal of sediment yield average in watershed area.