سنجش پایداری شهری و تاثیر آن بر شاخص‌های کیفیت زندگی با رویکرد تصمیم-گیری چند معیاره تلفیقی (مطالعه موردی: منطقه 2 تهران)

محورهای موضوعی : آمایش سرزمین

مریم رباطی ¹ , المیرا حقایقی ²

1 - استادیار، گروه علوم محیط‌زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط‌زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات)
2 - کارشناس ارشد علوم محیط‌زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط‌زیست، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/02/19 تاریخ پذیرش : 1402/04/13 تاریخ انتشار : 1402/08/01

کلید واژه: روش های تصمیم گیری چند معیاره, ارزیابی پایداری شهری زیست محیطی, کیفیت زندگی,

چکیده مقاله :

زمینه وهدف: ارزیابی پایداری شهری زیست محیطی، یکی از مهم ترین ابزارها در فرآیند برنامه ریزی توسعه پایدار است که توجه به آن در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها امری ضروری است . مفهوم کیفیت زندگی ارتباط مستقیمی با نیازهای بشر دارد،بنابراین اگر چه چند بعدی بودن مفهوم کیفیت زندگی باید به عنوان یک کل در نظر گرفته شود، افراد باید سعی برای برآوردن نیازهای کلی خود برای بهینه سازی این نیازها کنند. این تحقیق شناسایی، انتخاب و بومی سازی شاخص های مورد نظر در رابطه با پایداری شهری و از طرفی ارتباط آن با شاخص های کیفیت زندگی در منطقه 2 تهران می باشدروش بررسی: در این پژوهش از روش های تصمیم گیری چند معیاره تلفیقی جهت وزن ئهی- ایوت بندی شاخص های بومی استفاده شده است. پس از مشخص شدن شاخص ها با استفاده از روش آنتروپی هر کدام از معیارها و زیر معیارها وزن دهی شدند گزینه های مد نظر تحقیق از دو روش ویکور (VIKOR) و لینمپ (LINMAP) رتبه بندی شد و شاخص های به دست آمده در منطقه 2 شهر تهران پهنه بندی شده است.یافته ها: از 6 معیار در نظر گرفته شده در بخش ارزیابی پایداری شهری زیست محیطی، معیار فیزیکی با وزن نهایی 31/0 بالاترین امتیاز را کسب کرده و در بخش ارزیابی شاخص های کیفیت زندگی، معیار مدیریت شهری با وزن نهایی 58/0 بالاترین امتیاز را کسب کرده است.بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان داد که نواحی 1 و 8 هم از نظر شاخص کیفیت زندگی و هم از نظر پایداری شهری زیست محیطی رتبه پایینی را کسب نموده اند در صورتی که سایر نواحی مانند نواحی 2 و 7 شاخص کیفیت زندگی و پایداری شهری زیست محیطی رتبه بالایی را به خود اختصاص داده اند.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Environmental sustainability assessment is largely dependent on a thorough understanding of thefactors influencing sustainability and how they are selected. Therefore, the purpose of thisdissertation is to identify, select and localize the desired indicators in relation to environmentalsustainability and on the other hand its relationship with quality of life indicators in District 2 ofTehran.Material and Methodology: The questionnaires were completed by two groups (experts and citizens) to determine the indicators and then analyzed and evaluated the research options were ranked using VIKOR and LINMAP methods. The options considered in this study are 9 areas in District 2 of TehranFindings: The results show that The results showed alpha coefficient was calculated to measure the internal stability of the questionnaires. According to the results, alpha is 0.954 based on the completed questionnaire in the environmental sustainability assessment section by expert and based on the supplementary questionnaires of citizens is 0.875 and this indicates a go degree of internal reliability of the questionnairesis.Discussion and Conclusion: The results show that out of 6 criteria considered in the environmental sustainability assessment section, physical criterion with So that zone 8 with a score of 1has the lowest amount of environmental sustainability and zone 2 with a score of 0 has the highest amount of environmental sustainability. Also, the ranking results of the 9 districts of Region 2 using the Linamp method show that District 2 has the highest rank in terms of quality of life indicators and District 8 has the lowest quality in terms of quality of life indicators.

منابع و مأخذ:

1. Yang, W.; Jiang, X. Evaluating Sustainable Urbanization of Resource-Based Cities Based on the McKinsey Matrix: Case Study in China. J. Urban Plan. Dev. 2018, 144, 05017020.


2. Harsimran, K.; Garg, P. Urban Sustainability Assessment Tools: A Review. J. Clean. Prod. 2019, 210, 146–1583.


3. Yi, P.; Dong, Q.; Li, W. Evaluation of City Sustainability Using the Deviation Maximization Method. Sustain. Cities Soc. 2019, 50, 101529.


4. Zinatizadeh, S.; Azmi, A.; Monavari, M.; Sobhanardakani, S. Evaluation and prediction of Sustainability of urban areas: A case study for Kermanshah city, Iran. J. Cities 2017, 66, 1–9.


5. Ameen, R.F.M.; Mourshed, M. Urban sustainability assessment framework development: The ranking and weighting of sustainability indicators using analytic hierarchy process. Sustain. Cities Soc. 2019, 44, 356–366. (In Persian)


6. UN-Habitat. State of the World’s Cities 2012/2013: Prosperity of Cities; United Nations Human Settlements Programe: Nairobi, Kenya, 2020.


7. World Health Organization (WHO). Global Reference List of 100 Core Health Indicators (Plus Health-Related SDGs), 2nd ed.; WHO: Geneva, Switzerland, 2018.


8. Global Platform for Sustainable Cities; World Bank. Urban Sustainability Framework, 1st ed.; World Bank Group: Washington, DC, USA, 2018. 42. OECD. OECD Regions and Cities at a Glance 2018; OECD Publishing: Paris, France, 2021.


9. Zeng, X.; Yu, Y.; Yang, S.; Lv, Y.; Sarker, M.N.I. Urban Resilience for Urban Sustainability: Concepts, Dimensions, and Perspectives. Sustainability 2022, 14, 2481.


10. Iran Statistics Center. Report of the 2017 Census of Housing and Population of Tehran Metropolis; Iran Statistics Center: Tehran, Iran, 2017. 36. (In Persian)


11. Robati, M.; Rezaei, F. Evaluation and ranking of urban Sustainability based on sustainability assessment by fuzzy evaluation model. Int. J. Environ. Sci. Technol. 2021, 19, 625–650.


12. Mokhayeri, Y.; Mahmoudi, M.; Haghdoost, A.A.; Amini, H.; Asadi-Lari, M.; Naieni, K.H. How within-city socioeconomic disparities affect life expectancy? Results of Urban HEART in Tehran, Iran.  J. Islam. Repub. Iran2014, 28, 80. (In Persian)


13. jamali, A.; Robati, M.; Nikoomaram, H.; Farsad, F.; Aghamohammadi, H. Urban Resilience Assessment Using Hybrid MCDM Model Based on DEMATEL-ANP Method (DANP). 2023. Available online: https://www.researchsquare.com/article/rs-906701/v1(accessed on 17 September 2021)