تاثیر سطوح آبیاری و کود نیتروژنی بر عملکرد دانه و خصوصیات فیزیولوژیکی چهار رقم جو (Hordeum vulgare L)
محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی
1 - استادیار گروه کشاورزی، واحد میاندوآب، دانشگاه آزاد اسلامی، میاندوآب،
کلید واژه: عملکرد, آبیاری, پرولین, نیتروژن, برگ پرچم, جو,
چکیده مقاله :
این پژوهش به منظور بررسی اثر سطوح آبیاری و کود نیتروژنی بر عملکرد دانه و خصوصیات فیزیولوژیکی چهار رقم جو زراعی (Hordeum vulgare) در دانشگاه آزاد اسلامی واحد میاندوآب در سال 1392 در قالب آزمایش فاکتوریل اسپیلت پلات بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح آبیاری در سه سطح، آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری در مرحله آبستنی (کد 40 مقیاس زیدوکس) و قطع آبیاری در مرحله گلدهی (کد 60 مقیاس زیدوکس) و کود نیتروژنی در چهار سطح 20، 40، 60 و 80 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و ارقام جو شامل ماکوئی، ولفجر، صحرا و جنوب بودند. عملکرد دانه در زمان برداشت محصول تعیین گردید. مساحت برگ پرچم، میزان کلروفیل برگ پرچم و میزان پرولین برگ پرچم، میانگره برگ پرچم (پدانکل) و طوقه در اوایل مرحله شیری شدن دانه ها (کد 73 مقیاس زیدوکس) اندازه گیری شدند. کاربرد 80 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار بیشترین عملکرد دانه، مساحت برگ پرچم، میزان کلروفیل برگ پرچم و مقدار پرولین را به همراه داشت. در صفات مورد مطالعه در شرایط آبیاری کامل اختلاف معنی داری از لحاظ میزان پرولین مشاهده نشد و در تیمارهای قطع آبیاری به ترتیب برگ پرچم، میانگره برگ پرچم و طوقه بیشترین مقدار پرولین را به خود اختصاص دادند. در تیمار آبیاری کامل بیشترین و کمترین عملکرد دانه، مساحت برگ پرچم و میزان کلروفیل به ترتیب به ارقام ماکوئی و جنوب و در شرایط قطع آبیاری در مرحله آبستنی به ترتیب بیشترین و کمترین عملکرد دانه، مساحت برگ پرچم و میزان کلروفیل به ارقام جنوب و ولفجر تعلق داشتند. منحنی های رگرسیونی نشان دادند که با افزایش شدت تنش کمبود آب، اختلاف بین تیمارهای نیتروژنی بر عملکرد دانه کاهش یافته و میزان پرولین موجود در اندام ها به شدت افزایش یافت و برعکس در شرایط آبیاری کامل اختلاف بین سطوح تیمارهای نیتروژنی بر عملکرد دانه به حداکثر رسیده و میزان پرولین موجود در اندام های مورد مطالعه کاهش چشم گیری نشان داد. منحنی های رگرسیونی در ارقام ماکوئی و ولفجر از شیب بیشتری برخوردار بود که حاکی از کاهش بیشتر عملکرد دانه و افزایش کمتر در میزان پرولین این ارقام در مقایسه با جوهای صحرا و جنوب در شرایط تنش کمبود آب است.
This field study was conducted in a factorial split plot experiment based on randomized complete block design with three replications to evaluate the effect of irrigation and nitrogen fertilizer levels on physiological characteristics of four varieties of barley (Hordeum vulgare) during 2012 in Azad University of Miandoab. Irrigation levels were full irrigation, cutting off irrigation at boot stage (code 40 scale zadoks) and cutting off irrigation at flowering stage (code 60 scale zadoks). Nitrogen levels were 20, 40, 60 and 80 kg ha-1. Varieties under study were ‘Makuyi’, ‘Valfajr’, ‘Sahra’ and ‘Jonoob’. Traits studied were seed yield, flag leaf area, chlorophyll content of flag leaf and proline content of flag leaf, and peducle length. The results showed that highest grain yield, flag leaf area, chlorophyll content of flag leaf and proline content were obtained by using 80 kg.ha-1 nitrogen. Data collected also showed that at 80 kg.ha-1 nitrogen and full irrigation, the highest and lowest grain yield, flag leaf area, chlorophyll content of flag leaf belonged to ‘Makuyi’ and Jonoob, respectively. However, cuuting off irrigation at boot stage resulted in highest and lowest grain yield, flag leaf area, chlorophyll content of flag leaf to Jonoob and Valfajr, respectively. Cutting off irrigation at flowering stage decreased grain yield and increased proline content in ‘Makuyi’ and ‘Valfajr’. However, lowest reduction in grain yield, and highest increase in proline content were measured in ‘Sahra’ and ‘Jonoob’ varieties. Decreasing slope of regression curves was higher in ‘Makuyi’ and ‘Valfajr’. This indicates that cutting off irrigation at flowering stage reduced yield and increased proline content of these varieties compared to ‘Sahra’ and ‘Jonoob’.