نقش فتوسنتز سنبله و افشانه کردن ایندول استیک اسید (IAA) بر عملکرد دانه و اجزای آن در دو رقم گندم نان طی تنش خشکی انتهای فصل
محورهای موضوعی : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی
1 - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه مراغه، مراغه، ایران
2 - گروه زراعت و اصلاح نباتات، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
کلید واژه: تنش خشکی, گندم, سنبله, ایندول استیک اسید, پرشدن دانه ها,
چکیده مقاله :
تنش خشکی یکی از عوامل اصلی کاهش تولید محصولات زراعی است. با توجه به نقش بخش های مختلف گیاه، به‌ویژه فتوسنتز سنبله، در پرکردن دانه و نقش تنظیم کنندگی اکسین در شکل گیری عملکرد دانه، آزمایشی به منظور بررسی سهم این عوامل در شکل گیری عملکرد دانه به صورت اسپلیت پلات-فاکتوریل در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه روی دو رقم گندم مرودشت و پیشتاز اجرا شد. با توجه به نتایج به دست آمده، اعمال تنش خشکی پس از گرده افشانی سبب کاهش عملکرد دانه و وزن هزار دانه شد ولی روی تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه بارور و نابارور و طول سنبله تاثیر نداشت. تنش خشکی به طور متوسط موجب کاهش 25.7 و 22.6 درصد عملکرد دانه و وزن هزار دانه ارقام مورد بررسی شد. در بین ارقام از نظر تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، تعداد سنبلچه بارور و نابارور و طول سنبله اختلاف معنی داری وجود داشت. همچنین، تنش رطوبتی موجب کاهش بیشتر عملکرد دانه رقم مرودشت (31.8 درصد) نسبت به رقم پیشتاز (18.7 درصد) گردید. رقم پیشتاز با سنبله بزرگ تر دارای عملکرد دانه بیشتری در شرایط تنش خشکی بود. فتوسنتز جاری سنبله نقش مهمی در پرکردن دانه دارد به طوری که در شرایط بدون تنش، سهم آن 42.5 درصد و در شرایط تنش کم آبی پس از گرده افشانی 23.8 درصد بود. افشانه کردن ایندول استیک اسید نتوانست از میزان کاهش عملکرد دانه طی حذف فتوسنتز سنبله بکاهد، که این امر نشان دهنده اهمیت فتوسنتز سنبله در افزایش عملکرد دانه است.
Drought stress is a major cause of reduction in crop production. According to the role of various plant parts, especially the spike photosynthesis in grain filling and the regulatory roles of IAA in formation of grain yield, a split plot-factorial experiment based on randomized complete block design (RCBD) with three replications was conducted at the experimental field of the Campus of Agriculture and Natural Resources, University of Razi, Kermanshah, in 2010-2011 growing season using two wheat cultivars (Marvdasht and Pishtaz). Results indicated that water stress after pollination significantly decreased grain yield and 1000 grain weight but it did not affect grain no. spike-1, number of fertile and infertile spikelet per spike and spike length as compared well-watered conditions. Drought stress caused 25.7 and 22.6 percent reduction in grain yield and 1000 grain weight of varieties under study respectively. Cultivars differed in grain no. spike-1, 1000 grain weight, number of fertile and infertile spikelet per spike and spike length significantly. Water stress also reduced grain yield of Marvdasht cultivar (31.8%) as compared to Pishtaz cultivar (18.7%). Pishtaz cultivar possessed larger spikes which resulted in grain yield increase under drought stress. Photosynthesis of spike during grain filling stage increased yield under well watered condition by 42.5% and under post-anthesis drought stress by 23.8%, respectivly. Foliar application of IAA did not have any effect on yield reduction when photosynthesis was stopped. This shows the importance of spike photosynthesis in increasing grain yield.