بررسی عوامل مؤثر بر توسعه اکو توریسم؛ مطالعه موردی: لواسان کوچک

محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی

مریم امیدی نجف آبادی ¹ (دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران)
آنیتا حق بین ² (کارشناس ارشد گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران)
سید جمال فرج الله حسینی ³ (دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/02/26 تاریخ پذیرش : 1396/02/26 تاریخ انتشار : 1396/07/01

کلید واژه: اکوتوریسم, توسعه, لواسان کوچک,

چکیده مقاله :

تحقیق حاضر، با هدف بررسی عوامل مؤثر بر توسعه اکوتوریسم در لواسان کوچک صورت پذیرفت. جامعه آماری آن را کارشناسان سازمان گردشگری، شهرداری و بخشداری لواسانات تشکیل می‌دادند که به علت محدود بودن تعداد جامعه آماری، از روش سرشماری 60 نفر مورد پرسش قرار گرفتند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، پرسشنامه ای‌ بود که شامل بخش‌های ویژگی های فردی و حرفه ای پاسخگویان، توسعه اکوتوریسم و عوامل هفت‌گانه اقتصادی، زیرساختی، سیاست‌گذاری، فرهنگی، جغرافیایی و عامل آموزشی - ترویجی مؤثر بر توسعه اکوتوریسم بود. روایی محتوایی پرسشنامه با نظرخواهی از پانل متخصصان تأیید گردید و قابلیت پایایی پرسشنامه نیز از طریق آلفای کرونباخ تعیین گردید که میزان آن برای مقیاس های اصلی پرسشنامه بالای 0.7 کسب گردید که قابل‌قبول می‌باشد. نتایج حاصل از آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین عوامل اقتصادی، زیرساختی، سیاست‌گذاری، اجتماعی و آموزشی - ترویجی و توسعه اکوتوریسم در لواسان کوچک رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. نتایج حاصل رگرسیون گام‌به‌گام نیز نشان داد که عوامل آموزشی ترویجی و زیرساختی درمجموع 63.9 درصد از واریانس متغیر توسعه اکوتوریسم در لواسان کوچک را تبیین نمودند. ﻳﻜﻲ از مهم‌ترین مسائل توسعه اکوتوریسم آن اﺳﺖ ﻛﻪ با آموزش‌های مؤثر می‌توان ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻓﺘﺎر گردشگران را ﺗﺴﺮﻳﻊ ﺑﺨﺸﻴﺪ و ﺗﻌﻬﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ را اﻓﺰاﻳﺶ داد. لذا به‌عنوان یک راهکار عملی، مهم‌ترین مسأله برگزاری دوره‌های آموزشی ترویجی برای گردشگران در رابطه با تغییر نگرش و آگاهی آنان در رابطه با مسائل اکوتوریسم است. اگرچه دهستان لواسان کوچک ازلحاظ ساختاری، اکولوژیکی و فضایی از دیرباز برای گذران اوقات فراغت کلان‌شهر تهران انتخاب شده است، بااین‌وجود بررسی‌ها نشان می‌‌دهد، تاکنون مطالعه ای با موضوع عوامل مؤثر بر توسعه اکوتوریسم در لواسان کوچک از دیدگاه کارشناسان گردشگری و جهاد کشاورزی صورت نگرفته است.

چکیده انگلیسی:

This survey research was conducted to examine the factors affecting ecotourism development in Lavasan-e Kuchak Rural District. The statistical population included the experts of Tourism Organization, Municipality and County Seat of Lavasanat District. The data collection instruments consisted of a questionnaire which included personal and professional traits of the respondents, ecotourism development and seven factors including economy, infrastructure, policymaking, culture, geography and extensional-educational factors affecting ecotourism development. The content validity of the questionnaire was confirmed by a group of experts' opinions and its reliability was also determined by Cronbach's alpha the value of which was above 0.7 for the main scales, which is acceptable. The data were analyzed using SPSS version 18. The results of Pearson correlation test showed that there was a positive and significant relationship between economic, infrastructural, policymaking, social and extensional-educational factors and ecotourism development in Lavasan-e Kuchak Rural District but there was no significant relationship between cultural, geographical and natural factors and ecotourism development. The results of stepwise regression also indicated that extensional-educational accounted for 63.9% of the variance of ecotourism development variable in Lavasan-e Kuchak Rural District. In this regard, some suggestions were given for ecotourism development in Lavasan.

منابع و مأخذ:

اشتری، ا. ( 1383). اکوتوریسم و پایداری.  ماهنامه علمی جهاد ، 262، صفحات 74-78.

ببران، ص. (1389). خلاصه گزارش سمینار توسعه اکوتوریسم در ایران؛ چالش‌ها و راهکارها، معاونت پژوهش‌های روابط بین‌الملل / گروه مطالعات سیاستگذاری و پایداری.

تقوایی، م.، و رخشانی نسب، ح. (1389). تحلیل و ارزیابی مکان‌گزینی فضاهای آموزشی شهر اصفهان. برنامه‌ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی)، دوره 14، شماره3، صفحات 73-95.

جهانیان، م.،  و زندی، ا. (1390). اکوتوریسم، جهاد دانشگاهی، تهران: چاپ اول.

حاجی غلام سریزدی، ا. (1392). اولویت‌بندی عوامل موثر بر مشارکت جامعه محلی در سرمایه‌گذاری در طرح‌های توسعه گردشگری روستایی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی.

حیدری ساربان (1391). تحلیل موانع موثر بر توسعه گردشگری روستای سردابه، شهرستان اردبیل، جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره 1، شماره1، صفحات 68-81.

رضایی، ر.، حسینی، س.م.، رنجبران، پ.، و صفا، ل. (1390). ارزیابی اثرات منفی توسعه گردشگری در روستای ابیانه استان اصفهان با استفاده از مدل تحلیل عاملی. فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، دوره 1، شماره 1، صفحات 27-40.

زنگی آبادی، ع.، محمدی، ج.، و زیرک باش، د. (1385). تحلیل گردشگری داخلی شهر اصفهان. مجله جغرافیا و توسعه، شماره4، صفحات 131-156.

سپهر، ع. و صفرآبادی، ا. (1392). تحلیل شاخص های اثرگذار بر توسعة اکوتوریسم در مناطق بیابانی ایران. پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 45، شماره4، صفحات 137-154.

سجاسی قیداری، ح.، رکن الدین افتخاری، ع.، پورطاهری، م. و آذر، ع. (1393). الگوی توسعه کارآفرینی اکوتوریسم در مناطق روستایی (مطالعه موردی: روددره های گردشگری استان تهران). فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 88، صفحات 273-292.

ضیاء شیخ­الاسلامی، س. (1392). تبیین نقش آموزش مردم محلی جهت توسعه پایدار گردشگری (مطالعه موردی: روستای ابیانه). پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و فرهنگ،دانشکده علوم گردشگری.

غیور، ح.، گندمکار، ا.، و دهگانی، ز. (1390). بررسی اقلیم آسایش گردشگری استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از شاخص TCI. همایش گردشگری و توسعه پایدار، دانشگاه آزاد اسلامی همدان.

کرمی، ف. و شریفی، ر. (1392). ارزیابی گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT مطالعه موردی: روستاهای بخش مرکزی مراغه. نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی، دوره17، شماره46، صفحات 199-221.

کروبی، م. (1391). جهانگردی طبیعت و ضرورت حمایت از آن در ایران. محیط  شناسی، شماره 4، صفحات 15-26.

گلن، ک. (1390). اثرات جهانگردی، اثرات جهانگردی، گردآوری و ترجمه محمدرضا گوهری، تهران: دریچه نو. موسسه آموزش عالی مازیار.

محمودی، م.، چیذری، م.، کلانتری، خ.، رکن‌الدین افتخاری، ع.، و خداوردیزاده، م. (1392). برآورد میزان تمایل به پرداخت گردشگران برای خدمات گردشگری مزرعه‌ای در استان‌های حاشیه دریای خزر. نشریه برنامه ریزی و توسعه گردشگری، سال2، شماره 6، صفحات 11-29.

مدیری، م.، سلیمی منش، ج.، عباسی، م.، و باقری سیدشکری، س. (1390). تحلیل و ارزیابی پتانسیل‌ها و راهبردهای توسعه اکوتوریسم در منطقه ریجاب (استان کرمانشاه). فصلنامه اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، 78، صفحه 43.

مقصودی، م.، شمسی پور، ع. ا.، نوربخش، س.ف.، و یزدان پناه اسرمی، م. (1391). تحلیل و ارزیابی پتانسیل‌ها و راهبردهای توسعه اکوتوریسم در منطقه مرنجاب. فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، دوره2، شماره 7، صفحات 25-41.

ملکی، م.، سرتیپی پور، م.، طاهباز، م.، و ملکی، ع. (1392). امکان‌سنجی توسعه اکوتوریسم در سکونتگاه‌های روستایی شهرستان دره‌شهر. اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره2، شماره6، صفحات 74-96.

میردامادی، س.م.، و برزویی، ح. (1392). نقش توریسم در بهبود وضعیت اقتصادی روستاهای شهرستان تالش (مطالعه موردی: روستای شیرآباد). پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 6، شماره3، صفحات 7-17.

نعمتی، ن. (1384). راهکارهای توسعه گردشگری در ایران، مجموعه مقالات ظرفیت‌های اقتصادی ایران با تاکید بر وضعیت گردشگری ایران در بستر جهانی شدن. دانشگاه آزاد واحد فیروزکوه، صفحات 107-150.

هادی زاده زرگر، ص.، و سخایی، ب. (1393). تحلیل زمینه‌های توسعه گردشگری در سکونتگاه‌های روستایی شهرستان ساری. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره3، شماره 8، صفحات 39-53.

Ashton, R.E. )2011(. Defining the ecotourism based on site needs. Kusler, JA. Compiler, Ecotourism and resource conservation, 3 (4): 91-8.

Baksh, R., Hakim, S.L., & Nugroho, I. )2013(. Social Capital in the Development of Ecotourism: A Case Study in Tambaksari Village Pasuruan Regency, East Java Province, Indonesia. Journal of Basic and Applied Sciences Research, 3(3): 1-7.

Behzad, R., Jaybhaye, R.G., & Saptarshi, P.G. )2014(. Issues of empowerment of local people for Ecotourism Development: A Case Study: Shir-Ahmad wildlife refuge-Iran. International Research Journal of Environment Sciences, 3(8): 72-76.

Brendon, P. )1991(. Thomas Cook. 150 years of popular tourism. Secker (Martin) & Warburg Ltd.

Chen, H.S. )2014(. A Study on Benefit Evaluation of Recreational Resource by Developing Ecotourism in Tropical Islands, Journal of Geography & Natural Disasters, 4:119.

Hjalager, A. M. )2010(. A review of innovation research in tourism. Tourism management; 31: 1-12.

International Trade Administration. )2014(. United States Travel and Tourism Industry, 2012. International Trade Administration. Manufacturing and Services, Office of Travel and Tourism Industries, Department of Commerce: Washington, DC. January 2014.

Kumari, S., Behera, M.D., & Tewari, H.R. )2010(. Identification of potential ecotourism sites in West District, Sikkim using geospatial tools, Tropical Ecology, 51(1): 75-85.

Korstanje, M., & Busby, G. (2010). Understanding the Bible as the roots of physical displacement: the origin of tourism.E-Review of ourism Research,8(3): 95-111.

Liu, B., & Mwanza, F. )2014(. Towards sustainable tourism development in Zambia: advancing tourism planning and natural resource management in Livingstone (Mosi-oa-Tunya) Area. Journal of Service Science and Management, 7, 30-45.

Mudzengi, M.K., & Chiutsi, S. )2014(. Socio - political and macro - economic factors influencing ecotourism competitiveness in Zimbabwe, International Journal of Development and Sustainability, 3(2): 306-314.

Shemshad, M., & Malek Mohammadi, I. (2012). Analysis of factors affecting the ecotourism development, International Journal of Architecture and Urban Development, 2(4): 19-24.

Steele P. (1995). Ecotourism: an economic analysis. Journal of Sustainable Tourism; 3: 29-44.

Stefanica, M. & Vlavian-Gurmeza, M. 2010. Ecotourism – model of sustainable tourist development. Studies and Scientific Research – Economic Edition,(15).

Temblay, D. (2011). Desert Tourism, Scoping study Desert knowledge.

UNWTO .(2013). International tourism receipts grew by 4% in 2012, Madrid. May 15, 2013. http://media.unwto.org/en/press-release/2013-05-15/inter­national-tourism-receipts-grew-4-2013.

UNWTO. (2014). International tourism exceeds expectations with arrivals up by 52 million in 2013.” 2014. UNWTO: Madrid. January 20, 2014. http://media.unwto.org/ press-release/2014-01-20/international-tourism-exceeds-expectations-arrivals-52-million-2013.