نالیز اجزای اسانس مريم گلي (Salvia nemorosa L.) مناطق اهر و ارومیه در مراحل رشد رویشی و گل‌دهی به روش GC/MS

محورهای موضوعی : گیاهان دارویی

الهام قافیه‌سنج ¹ , کمال الدین دیلمقانی ^{2 *} , نادر چاپارزاده ³ , سارا سعادتمند ⁴

1 - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران
2 - گروه زیست شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند، مرند، ایران
3 - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
4 - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1400/08/12 تاریخ پذیرش : 1400/11/29 تاریخ انتشار : 1403/01/01

کلید واژه: سزکوئی‌ترپن‌های اکسیژن‌دار , کریوفیلن اکساید , روغن‌های فرار, مریم گلی جنگلی, GC/MS ,

چکیده مقاله :

هدف از تحقیق حاضر بررسی اجزای اسانس گیاهان مريم گلي جنگلي (Salvia nemorosa L.) دو منطقه اهر و ارومیه در دو مرحله فنولوژیکی، رویشی و گل‌دهی، بود. بخش‌های هوایی گیاهان در این دو مرحله جمع‌آوری و خشکانده شده و اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب توسط کلونجر انجام شد. اسانس‌ها با استفاده از دستگاه‌های GC و GC/MS  و با محاسبه شاخص بازداری کواتس تجزیه و شناسایی شدند. نتایج نشان دادند که درصد اسانس سرشاخه‌های گل‌دار در هر دو منطقه اهر و ارومیه در مقایسه با برگ‌های مرحله رویشی بالاتر بود. بیش‌ترین درصد و اجزای اسانس در سرشاخه‌های گل‌دار و در برگ مرحله رویشی در گیاهان منطقه اهر و کم‌ترین میزان درصد اسانس در سرشاخه‌های گل‌دار و در برگ مرحله رویشی در گیاهان منطقه ارومیه مشاهده شد. کریوفیلن اکساید در اسانس سرشاخه‌های گل‌دار و در برگ مرحله رویشی گیاهان هر دو منطقه ترکیب اصلی بود. درصد کریوفیلن اکساید در اسانس سرشاخه‌های گل‌دار گیاهان ارومیه (41/26 درصد) نسبت به اسانس برگ مرحله رویشی (19/18 درصد) بیش‌تر و برعکس، درصد این ماده در برگ مرحله رویشی گیاهان اهر (37/28 درصد) در مقایسه با سرشاخه‌های گل‌دار این گیاهان (79/12درصد) بالاتر بود. علاوه بر کریوفیلن اکساید، ترکیباتی مانند اسپاتولنول، ترانس- ‌بتا-کریوفیلن، پاراسیمن، 1-اکتن3-ال و ترپینن-4-ال با درصدهای متفاوت در اسانس سرشاخه گل‌دار در گیاهان هر دو منطقه و ترانس–بتا کریوفیلن، بتا-ایونن و کامفور در اسانس برگ مرحله رویشی گیاهان اهر وجود داشتند. سزکوئی‌ترپن‌های اکسیژن‌دار در اسانس سرشاخه گل‌دار و برگ مرحله رویشی در گیاهان هر دو منطقه در مقایسه با سایر گروه‌های شیمیایی اسانس بالاترین مقدار را نشان دادند. مقدار سزکوئی‌ترپن‌های اکسیژن‌دار در اسانس سرشاخه‌های گل‌دار گیاهان جمع‌آوری شده از منطقه ارومیه (31/46%) و اسانس برگ مرحله رویشی گیاهان اهر (3/34%) بود.

چکیده انگلیسی:

Present experiment was conducted on essential oil constituents of (save) Salvia nemorosa L. plants at two different growth stages viz.- vegetative and flowering- at two regions of Ahar and Urmia. Aerial parts of Salvia were collected and dried to extract their essential oils by hydro–distillation method. The essential oils constituents were analyzed and identified based on GC/MS and GC analysis and calculating Kovats retention index. The results showed that the percentage of essential oils in sage flowers in each two regions was higher than vegetative leaves stage. The highest percentage and number of essential oils compounds were seen in flowers and in vegetative stage leaves of Ahar region and the lowest essential oils percentage was seen in flowers and vegetative stage leaves of Urmia region. Caryophyllen oxide was the main composition in the essential oils of flowers and vegetative stage leaves in plants of both regions. The percentage of caryophyllen oxide in essential oils of sage flowers (26.41) was higher than vegetative stage leaves (18.19) in Urmia region but the percentage of caryophyllen oxide was higher in vegetative stage leaves of Ahar region (28.37) than in its flowers (12.79). In addition to caryophyllen oxide, there were compositions such as spathulenol, trans–beta-caryophyllen, para–cymene, 1–octen–3-ol and terpinen-4-ol with different percentages in the essential oil of sage flower of plants of both regions and there were trans-beta-caryophyllen, beta-ionone, and camphor in the essential oil of vegetative stage leaves of plants of Ahar region. Oxygenated sesquiterpenes had the highest amount in sage flowers and vegetative stage leaves in both regions compared to other chemical groups of essential oils. Amount of oxygenated sesquiterpenes in essential oil of flowers of the plants of Urmia region and essential oil of vegetative stage leaves of plants of Ahar region were 46/31% and 34/3%, respectively.

منابع و مأخذ:

Adams, R.P. (2017). Identification of essential oil components by gas chromatography/mass spectrometry. Allured Publishing Corporation. Carol Stream, IL.
Akula, R. and Gokare Aswathanarayana, R. (2015). Influence of abiotic stress signals on secondary metabolites in plants. Plant Signaling and Behavior. 6: (11): 1720-1731.
Bahadori, M.B., Asghari, B., Dinparast, L., Zengin, G., Sarikurkcu, C., Abbas- Mohammadi, M. and Bahadori, S. (2017). Salvia nemorosa L. A novel source of bioactive agents with functional connections. Food Science and Technology. 75: 42-50.
Božin, B., Lakic, N., Srdenovic Conic, B., Kladar, N. and Mimica-Dukic, N. (2012). Antioxidant and antimicrobial properties of a new chemotype of woodland sage (Salvia nemorosa L. subsp. nemorosa, Lamiacea) essential oil. Biologia Serbica. 34 (1-2): 51-60.
Capek, P. and Hribalova, V. (2004). Water-soluble polysaccharides from Salvia officinalis L. possessing immunomodulatory activity. Phytochemistry. 65(13): 1983–1992.
Cárdenas-Ortega, N.C., González-Chávez, MM., Figueroa-Brito, R., Flores-Macías, A., Romo-Asunción, D., Elizabeth Martínez-González, D., Pérez-Moreno, V. and Ramos-López, MA. (2015). Composition of the essential oil of Salvia ballotiflora (Lamiaceae) and its insecticidal activity. Journal Molecules. 20: 8048-8059.
Chalchat, J.C., Ptrovic. S.D., Maksimovic, Z.A. and Gorunovic, M.S. (2004). Composition of essential oils of some wild salvia species growing in Serbia. Journal of Essential Oil Research. 16(5): 476-478.
Coisin, M., Burzo, I., Stefan, M., Rosenhech, E. and Zamfirache, M.M. (2012). Chemical composition and antibacterial activity of essential oils of three Salvia species, widespread in Eastern Romania. Biologie Vegetala. 58(1): 51-58.
Cuvelier, M-E., Richard, H. and Berset, C. (1996). Antioxidative activity and phenolic composition of pilot-plant and commercial extracts of sage and rosemary. Journal of the American Oil Chemists' Society. 73(5): 645-652.
Farajzadeh, F., Asadi-Gharneh, H.A. and Sabaghnia, N. (2019). Assessment of Qualitative and Quantitative Composition of Essential Oil of Three Salvia Species. Research on Crop Physiology. 14(1): 1-8.
Ghafiyehsanj, E., Dilmaghani, K.A., Chaparzadeh, N. and Saadatmand, S. (2020). Study on essential oil compositions of sage (Salvia nemorosa L.) at different growth stages collected from the North West of Iran. Periodico Tche Quimica. 7 (35): 934-947.
Hooshidari, F., Sephidkon, F., Naderi, M., and Tooghi, G.A. (2015). Extraction and determination of essence components of Satureja avromanica Maroofi plant species from Kordestan. Journal of Plant Environmental Physiology. 37: 53-61.
Jamzadeh, Z. (2012). Flora of Iran, Lamiacea Family. No.76. ed. Asadi, M., Mozaffarian, V-A., Masoumi, A.A. and Babakhanlou, P. Research Institute of Forests and Rangelands.
Kashefi, B. and Hassani Shariyatpanahi, S.F. (2019). Growth compatibility and medicinal potential of four Salvia species in Semnan climatic conditions. Journal of Chemical Health Risks. 9(4): 283-292.
Kiani-Dehkian, H., Barzin, G. and Mazooji, A. (2016). Chemical composition and antioxidant activity of essential oil from Salvia hypoleuca at different growth stages. Nusantara Bioscience. 8 (2): 145-149.
Mccleskey, R.B., Nordstrom, D.K., Ryan, J.N. and Ball, J.W. (2012). A new method of calculating electrical conductivity with applications to natural waters. Geochimica et Cosmochimica Acta. 77: 369-382.
Naghibi, F., Mosaddegh, M., Mohammadi Motamed, M. and Ghorbani, A. (2005). Labiatae family in folk medicine in Iran: From ethnobotany to pharmacology. Iranian Journal of Pharmaceutical Research. 2(2): 63-79.
Ncube, B., Finnie, JF. and Van Staden, J. (2012). Quality from the field: The impact of environmental factors as quality determinants in medicinal plants. South African Journal of Botany. 82: 11-20.
Nowak, M., Kleinwaechter, M., Manderscheid, R., Weigel, H.-J. and Selmar, D. (2010). Drought stress increases the accumulation of monoterpenes in sage (Salvia officinalis), an effect that is compensated by elevated carbon dioxide concentration. Journal of Applied Botany and Food Quality. 83(2): 133-136.
Odjegba, V. J. and Alokolaro, A.A. (2013). Simulated drought and salinity modulates the production of phytochemicals in Acalypha wilkesiana. Journal of Plant Studies. 2 (2): 105-112.
Paknejad, M., Foroohi, F. and Yousefzadi, M. (2012). Antimicrobial activities of the essential oils of five Salvia species from Tehran province, Iran. Journal of Paramedical Sciences. 3(2): 12-18.
Rashid, R. Mukhtar, F. and Mohammad Niaz, M. (2009). Biological screening of Salvia cabulica. Pakistan Journal of Botany. 41(3): 1453-1469.
Sonboli, A., Babakhani, B. and Mehrabian, A.R. (2006). Antimicrobial activities of six constituents of essential oil from Salvia. Zeitschrift fur Naturforschung C. 61(3-4): 160-164.
Taarit, M. B., Msaada, K., Hosni, K. and Marzouk, B. (2014). GC analyses of Salvia seeds as valuable essential oil source. Advances in Chemistry. 2014(1): 1-6.
Verma, R.S., Padalia, R.C. and Chauhan, A. (2015). Harvesting season and plant part dependent variations in the essential oil composition of Salvia officinalis L. grown in northern India. Journal of Herbal Medicine. 5: 165-171.
Walker, J.B. and Sytsma, K.J. (2007). Staminal evolution in the genus salvia (Lamiaceae): molecular phylogenetic evidence for multiple origins of the staminal lever. Annals of Botany. 100(2): 375-391.
Yadav, A., Joshi, A., Kothari, SL., Kachhwaha, S., and Purohit, S. (2017). Medicinal, nutritional and industrial applications of salvia species. International Journal of Pharmaceutical Sciences. 43(2):27-37.
Yang, L., Wen, K-S., Ruan, X., Zhao, Y-X., Wei, F. and Wang, Q. (2018). Response of plant metabolites to environmental factors. Molecules. 23(4): 762-773.
Zhang, K.Q., Bao, Y., Wu, P., Rosen, R.T. and Ho, C. T. (1990). Antioxidative components of tanshen (Salvia miltiorrhiza Bung). Journal of Agricultural and Food Chemistry. 38(5): 1194– 1197.