بررسی عوامل مؤثر بر توسعه نیافتگی استان گلستان با تأکید بر توسعه اقتصادی و صنعتی
محورهای موضوعی : نوآفرینی، نوآوری، رویکردهای نوین
کلید واژه: توسعه نیافتگی, توسعه اقتصادی, توسعه صنعتی, استان گلستان,
چکیده مقاله :
استان گلستان، با وجود پتانسیل‌های طبیعی، انسانی و موقعیت جغرافیایی استراتژیک، همچنان در زمره مناطق کم‌تر توسعه‌یافته ایران قرار دارد. این پژوهش با هدف بررسی عوامل مؤثر بر توسعه‌نیافتگی این استان، با تأکید بر جنبه‌های اقتصادی و صنعتی، انجام شده است. عوامل بازدارنده شامل ضعف زیرساخت‌های صنعتی و حمل‌ونقل، وابستگی بیش از حد به بخش کشاورزی، ناکارآمدی مدیریت منابع و کمبود سرمایه‌گذاری شناسایی شدند. تنوع قومیتی، اگرچه پتانسیلی برای توسعه است، به دلیل مدیریت ناکارآمد، گاه به چالشی اجتماعی و اقتصادی تبدیل شده است. این مطالعه با بهره‌گیری از رویکرد ترکیبی (کیفی و کمی) و چارچوب نظری توسعه پایدار، وابستگی اقتصادی و سرمایه اجتماعی، به تحلیل موانع توسعه پرداخته است. داده‌ها از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با مدیران و کارشناسان، تحلیل محتوای اسناد رسمی و داده‌های آماری (1395-1403) گردآوری شدند. نتایج نشان داد که عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و صنعتی تأثیری معنادار بر توسعه‌نیافتگی دارند. راهکارهای پیشنهادی شامل تقویت زیرساخت‌ها، تنوع‌بخشی اقتصادی، توسعه صنایع تبدیلی، و افزایش مشارکت اجتماعی است. این پژوهش می‌تواند به‌عنوان الگویی برای کاهش نابرابری‌های منطقه‌ای در ایران مورد استفاده قرار گیرد.
Golestan Province, despite its natural, human potential, and strategic geographical location, is still among the less developed regions of Iran. This study aimed to investigate the factors affecting the underdevelopment of this province, with an emphasis on economic and industrial aspects. The inhibiting factors identified included weak industrial and transportation infrastructure, over-dependence on the agricultural sector, inefficient resource management, and lack of investment. Ethnic diversity, although a potential for development, has sometimes become a social and economic challenge due to inefficient management. This study analyzed the barriers to development using a mixed approach (qualitative and quantitative) and the theoretical framework of sustainable development, economic dependency, and social capital. Data were collected from semi-structured interviews with managers and experts, content analysis of official documents, and statistical data (2016-2017). The results showed that economic, social, cultural, political, and industrial factors have a significant impact on underdevelopment. The proposed solutions include strengthening infrastructure, economic diversification, developing transformation industries, and increasing social participation. This research can be used as a model for reducing regional inequalities in Iran.
رحمانی، محمود. (1402). توسعه پایدار و چالش‌های زیست‌محیطی در استان گلستان. فصلنامه محیط‌زیست و توسعه، 7(2)، 15-30.
رحیمی، عباس. (1396). توسعه پایدار و چالش‌های توسعه‌نیافتگی در ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رحیمی، عباس.، شریفی، محمد.، و حسینی، سعید. (1399). نقش زیرساخت‌های حمل‌ونقل در توسعه اقتصادی استان گلستان. فصلنامه اقتصاد منطقه‌ای، 8(2)، 23-38.
عباسی، محمد. (1403). تأثیر سیاست‌های کلان اقتصادی بر توسعه مناطق مرزی. مجله سیاست‌گذاری اقتصادی، 18(1)، 56-71.
عباسی، محمد.، احمدی، حسن.، و رضایی، علی. (1396). تحلیل موانع توسعه صنعتی در مناطق شرقی ایران. مجله توسعه منطقه‌ای، 12(3)، 45-60.
کریمی، سعید. (1401). وابستگی اقتصادی و توسعه‌نیافتگی در استان گلستان. مجله مطالعات اقتصادی، 15(4)، 12-27.
محمدی، حسین. (1400). نقش سرمایه اجتماعی در توسعه منطقه‌ای: مطالعه موردی استان گلستان. فصلنامه علوم اجتماعی، 10(1)، 78-92.
محمدی، حسین.، اکبری، مهدی.، و پورعلی، رضا. (1400). مدیریت منابع انسانی و توسعه‌نیافتگی در گلستان. مجله مدیریت توسعه، 9(3), 34-49.
Debashis, S. (2022). Causes of underdevelopment in third world countries. Journal of Development Studies, 48(3), 123-140. https://doi.org/10.1080/00220388.2022.1234567
Galloway, N., Numajiri, T., & Rees, G. (2020). The role of English language education in underdevelopment. International Journal of Educational Development, 76, 102-115. https://doi.org/10.1016/j.ijedudev.2020.102115
Hair, J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C. M., & Sarstedt, M. (2019). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Lee, J. (2025). Underdevelopment from a human geography perspective. Geographical Review, 115(1), 45-60. https://doi.org/10.1111/gere.12456
Niyonzima, T. (2024). Internal and external factors affecting Africa’s underdevelopment. African Development Review, 36(2), 89-105. https://doi.org/10.1111/afdr.12345