تحلیلی بر انواع و مصادیق مرتد در فقه سلفیان با تمرکز بر دیدگاه ابن‌تیمیه
محورهای موضوعی : فقه و مبانی حقوق اسلامیحمزه علی بهرامی 1 , مریم السادات هاشمی 2
1 - دانشیار گروه معارف دانشکده اهل البیت دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
2 - دانشجوی دکتری موسسه آموزش عالی بانو مجتهده امین ، اصفهان، ایران.
کلید واژه: مرتد, ابن تیمیه , سلفیان , کافر.,
چکیده مقاله :
ارتداد به معنی خروج از دین اسلام یکی از مفاهیم بنیادین است که از ابتدای شکل‌گیری اسلام به موضوعی چالش‌برانگیز میان متکلمان و فقها و مفسرین تبدیل‌شده است. پس از رحلت رسول خدا اولین مسئله خلیفه مسلمین(ابوبکر) چنگ‌هایی بود که به خاطر ارتداد شروع شدند. در طول تاریخ اسلام مفهوم ارتداد دستاویزی برای گفتمان اهل‌حدیث و سلفیه تبدیل شد و با یدک کشیدن این مفهوم مخالفان خود را متهم به ارتداد کرده و خشونت‌ها و قتل‌های زیادی را مرتکب شده‌اند. در این روزها ترور سلمان رشدی مرتد بار دیگر مفهوم ارتداد را در خبرگزاری‌های بین‌المللی به زبان انداخته است. در شرایط فعلی معرفت به مفهوم و ماهیت دقیق و به‌دوراز تحریف‌شده ارتداد یک ضرورت است. بر همین اساس پژوهش پیش روی در پاسخ به این سؤال خاص که انواع و مصادیق مرتد در گفتمان سلفیان چه کسانی هستند ؟ با روشی تحلیلی اسنادی به کاوش در متون سلفی با تمرکز بر دیدگاه ابن‌تیمیه پرداخته و در پایان به این نتیجه رسیده است که در نگاه سلفیان ارتداد دامنه‌ای وسیع دارد و شامل بسیاری از حاکمان اسلامی و فرق و مذاهب اسلامی شده که این وسعت معنایی برای جهان اسلام بسیار زیان‌بار هست. مصادیق ارتداد از انکار حق‌تعالی در اسماء و صفاتش گرفته تا نسبت دادن صفات نکوهیده و استهزاء و تمسخر خداوند و رسولش را شامل می‌شود. انکار ضروری دین و تارک الصلاه کاهلاً و همچنین فلاسفه و متصوفه و بسیاری از غالیان و تعظیم کننده شعائر و اعیاد نصارا و تشبث به کفار و استغاثه کنندگان به غیر خداوند را شامل می‌شود.
Apostasy, which means leaving the religion of Islam, is one of the fundamental concepts that has become a challenging issue among theologians, jurists and commentators since the beginning of the formation of Islam. After the death of the Messenger of God, the first problem of the Caliph of the Muslims (Abu Bakr) was the attacks that started due to apostasy. Throughout the history of Islam, the concept of apostasy has become an argument for the discourse of Ahl al-Hadith and Salafism, and by using this concept, their opponents have accused themselves of apostasy and have committed many acts of violence and murder. In these days, the assassination of the apostate Salman Rushdie has once again raised the concept of apostasy in international news agencies. In the current situation, knowing the precise and far from distorted concept and nature of apostasy is a necessity. Based on this, the research is going to answer this specific question, who are the types and examples of apostates in the discourse of Salafists? With a document analysis method, he explored the Salafi texts focusing on Ibn Taymiyyah's point of view, and in the end he came to the conclusion that in the eyes of the Salafists, apostasy has a wide scope and includes many Islamic rulers and Islamic sects and sects, which has a significant meaning for the Islamic world. It is very harmful. Examples of apostasy range from denying the Most High in His Names and Attributes to attributing reprehensible attributes to mocking and mocking God and His Messenger. It includes the necessary denial of religion and the abandonment of prayer, as well as philosophers and mystics and many nobles and those who bow down to the rituals and festivals of Christians and associate with infidels and intercessors other than God.
1.ابن‌تیمیه احمدبن عبدالحلیم(1404). دقائق التفسير الجامع لتفسير ابن تيمية.تحقيق : د. محمد السيد الجليند، دمشق: مؤسسة علوم القرآن،الطبعة الثانية.
2.ابن‌تیمیه احمدبن عبدالحلیم(1406).منهاج السنة النبوية. تحقيق : د. محمد رشاد سالم، مؤسسة قرطبة، الطبعة الأولى .
3.ابن‌تیمیه احمدبن عبدالحلیم(1413). شرح العمدة في الفقه، ریاض: مكتبة العبيكان، الطبعة الأولى.
4.ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم(1406). الصفدية. المحقق : محمد رشاد سالم، مصر، مكتية ابن تيمية، الطبعة الثانية.
5.ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم(1408هـ - 1987م). الفتاوى الكبرى لابن تيمية، دار الكتب العلمية، الطبعة الأولی.
6.ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم(1417). الصارم المسلول على شاتم الرسول، تحقيق : محمد عبد الله عمر الحلوانی , محمد كبير أحمد شودري.بیروت: الناشر : دار ابن‌حزم – الطبعة الأولى
7.ابن‌تیمیه، احمدبن عبدالحلیم(1418). المستدرك على مجموع فتاوى شيخ الإسلام.تحقیق محمدبن عبدالرحمن بن قاسم، الطبعة الأولى.
8.تفضلی هرندی، اصغر،(1388) ارتداد از ديدگاه فقها، تهران: انتشارات اطلاعات و اميركبير.
9.زرقاوی ابومصعب (1427). کلمات المضیه، شبکه البراق الاسلامیه.
10.صبوری رحیم(1393).جاهلیت در نگاه سلفیه جهادی و اثرات سوء آن بر جهان اسلام.پژوهش‌نامه نقد وهابیت«سراج منیر» سال چهارم شماره 16 صص90-116.
11.عزام عبدالله (بی¬تا) الاسلام والمستقبل البشریه«اسلام و اینده بشریت» .ترجمه محمد امین کیانی، بی‌جا.
12.علی بن نایف الشحود، (بی‌تا) أحكام المرتد عند شيخ الإسلام ابن تيمية، المکتبه الشمامله،قسم کتب ابن‌تیمیه.
13.غلامی دهقی علی(1381) سیره پیامبر رحمت در مواجهه با حرمت‌شکنان و مرتدان، مجله معرفت، شماره 52.
14.فرج عبدالسلام (بی¬تا). الفریضه الغائبه، منبر التوحید و الجهاد(http://www.ilmway.com/site/maqdis/MS_136.html)
15.مروان شحاده (1395ش). سیر گفتمان سلفی‌گری. ترجمه محمدکاظم جعفری، تهران:انتشارات سروش.
16.المقدسی ابومحمد(بی‌تا) وقفات مع ثمرات الجهاد، منبر التوحید و الجهاد.www.tawhed.ws