• صفحه اصلی
  • تاثیر خط مشی توسعه صادرات کالاهای معدنی از طریق مناطق ویژه اقتصادی ( مورد مطالعه:منطقه ویژه اقتصادی هرمزگان)

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : IJPA-2203-10858 (R1) بازدید : 137 صفحه: 45 - 62

10.30495/ijpa.2022.66643.10858

نوع مقاله: پژوهشی

تاثیر خط مشی توسعه صادرات کالاهای معدنی از طریق مناطق ویژه اقتصادی ( مورد مطالعه:منطقه ویژه اقتصادی هرمزگان)

محورهای موضوعی : خطمشی‌گذاری عمومی در مدیریت

نادر نصرت آبادی 1 (دانشجوی دکتری تخصصی، گروه مدیریت بازرگانی، واحد امارات،دانشگاه آزاد اسلامی، دبی، امارات متحده عربی.)
حسین وظیفه دوست 2 (استاد گروه مدیریت بازرگانی،دانشکده مدیریت و اقتصاد،دانشگاه آزاد اسلامی،واحدعلوم و تحقیقات،تهران،ایران)
حمیدرضا سعیدنیا 3 (دانشیار گروه مدیریت بازرگانی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1400/12/24 تاریخ پذیرش : 1401/02/10 تاریخ انتشار : 1401/04/01

کلید واژه: رویکرد ترکیبی, داده بنیاد, مواد معدنی‌, خط مشی‌, مناطق ویژه اقتصادی‌, صادرات,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت توسعه صادرات کالاهای معدنی از طریق مناطق ویژه اقتصادی به عنوان یکی از مباحث کلیدی در خط مشی گذاری و خلاء پژوهش های نظری مرتبط در مناطق ویژه اقتصادی پژوهش حاضر با رویکردی کاربردی و هدف بررسی الگوی صادرات مواد معدنی از طریق مناطق ویژه اقتصادی بوده استروش:این پژوهش از نوع ترکیبی و بصورت کیفی و کمی صورت گرفته است. محقق در ابتدا با روش پژوهش کیفی و رویکرد داده بنیاد و با مصاحبه با هفده نفر از خبرگان و مدیران گمرک و مدیران شرکت های صادراتی مواد معدنی از طریق تحلیل مصاحبه های صورت گرفته و در مطالعه دوم با روش کمی،ضمن تهیه پرسشنامه آن را در اختیار 384 نفر قرار داده است. یافته‌ها: نتایج شاخص‌های برازندگی مدل: شاخص برازندگی با مقدار 884/0، شاخص نرم‌شده برازندگی با مقدار 872/0، شاخص برازندگی تطبیقی با مقدار 962/0، شاخص برازندگی فزاینده با مقدار 962/0، شاخص نرم‌شده برازندگیاج شده در تحلیل عاملی اکتشافی پشتیبانی کرده استنتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان داد که؛ در قالب یک مدل ، شامل شش بعد اصلی شامل عوامل ساختاری،صادرات مواد معدنی،مزیت ایران در صادرات مواد معدنی،به روز رسانی قوانین گمرکی،شرایط محیطی و ارتقا بازاریابی مواد معدنی و سی و یک بعد فرعی ارائه کرده است.

چکیده انگلیسی:

Background and Aim: Considering the importance of developing mineral exports through special economic zones as one of the key issues in the policy and vacuum of theoretical research related to special economic zones, the present study has a practical approach and aims to investigate the pattern of mineral exports from It has been through special economic zones.Method: This research is a combination of qualitative and quantitative. The researcher first with the qualitative research method and data approach of the foundation and by interviewing seventeen experts and customs managers and managers of mineral export companies through the analysis of interviews and in the second study with a quantitative method, while preparing a questionnaire in Authorized 384 people.Results: The results of model fit indices: fit index with a value of 0.884, softened fit index with a value of 0.872, adaptive fit index with a value of 0.962, incremental fit index with a value of 0.9s.Conclusion: The results showed that; In the form of a model, including six main dimensions including structural factors, mineral exports, Iran's advantage in mineral exports, updating customs laws, environmental conditions and promoting mineral marketing and thirty-one sub-dimensions are presented.

منابع و مأخذ:

_||_

Acommerce (2019). How L’Oréal uses e-commerce’s social commerce to simplify transaction and increase customer engagement. Available at https://www.acommerce.asia/case-study-loreal-social-commerce.

Abbey, J. D., Guide, J. R., & Vlade, D. R. (2018). A typology of remanufacturing in closed-loop supply chain. International Journal of Production Research, 56, 374– 384.CrossrefWeb of Science®Google Scholar.

Adams, R., Jeanrenaud, S., Bessant, J., Denyer, D., & Overy, P. (2016). Sustainability-oriented innovation: A systematic review. International Journal of Management Reviews, 18(2), 180– 205.

Afsar, B., Maqsoom, A., Shahjehan, A., Afridi, S. A., Nawaz, A., & Fazliani, H. (2020). Responsible leadership and employee's proenvironmanetal behavior: The role of organizational commitment, green shared vision, and internal environmental locus of control. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 27(1), 297– 312.

Ahani, A., Rahim, N. Z. A., & Nilashi, M. (2017). Forecasting social CRM adoption in SMEs: A combined SEM-neural network method. Computers in Human Behavior, 75, 560–578.

Ahmed, S. K., Shujaat, M. M., Kusi-Sarpong, S., Zaman, S. I., & Alam, S. H. (2020). Social sustainable supply chains in the food industry: A perspective of an emerging economy. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 28(3), 404– 418.

Alharthi, A., Krotov, V., & Bowman, M. (2017). Addressing barriers to big data. Business Horizons, 60(3), 285–292.

Aral, S., & Walker, D. (2014). Tie strength, embeddedness, and social influence: A large-scale networked experiment. Management Science, 60(6), 1352–1370.

Aral, S., Dellarocas, C., & Godes, D. (2013). Social media and business transformation: A framework for research. Information Systems Research, 24(1), 3–13.

Andalib, D. A., & Soltanmohammadi, A. (2018). Investigating and analyzing the factors affecting the development of sustainable supply chain model in the industrial sectors. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 26(1), 199– 212.

Barger, V., Peltier, J. W., & Schultz, D. E. (2016). Social media and consumer engagement: A review and research agenda. Journal of Research in Interactive Marketing, 10(4), 268–287.

Baloglu, A. Nayar, S. Beldona (2010) Interoperability and open travel alliance standards: strategic perspectives[J]Int. J. Contemp. Hospitality Manag., 22 (7) (2010), pp. 1010-1032

Barney, J. (1991). Firm resources and sustained competitive advantage. Journal of Management, 17, 99–120.

Beckers, S. F. M., van Doorn, J., & Verhoef, P. C. (2017). Good, better, engaged? The effect of company-initiated customer engagement behavior on shareholder value. Journal of the Academy of Marketing Science, 46(3), 366–383.

Banacloche, S., Cadarso, M. A., Monsalve, F., & Lechon, Y. (2020). Assessment of the sustainability of Mexico green investment in the road to Paris. Energy Policy, 141(1), 1– 11.

Brodie, R. J., Hollebeek, L. D., Juric, B., & Ilic, A. (2011). Customer engagement: Conceptual domain, fundamental propositions, and implications for research. Journal of Service Research, 14(3), 252–271.

Blind, A. Mangelsdorf)2012)Alliance formation of SMEs: empirical evidence from standardization committees,IEEE Trans. Eng. Manag., 60 (1) (2012), p. 148.

Carlson, J., Rahman, M., Voola, R., & De Vries, N. (2018). Customer engagement behaviors in social media: Capturing innovation opportunities. Journal of Services Marketing, 32(1), 83–94.

Chahine, S., & Malhotra, N. K. (2018). Impact of social media strategies on stock price: The case of twitter. European Journal of Marketing, 52(7–8), 1526–1549.

Charoensukmongkol, P., & Sasatanun, P. (2017). Social media use for CRM and business performance satisfaction: The moderating roles of social skills and social media sales intensity. Asia Pacific Management Review, 22(1), 25–34.

Chu, J. Xu, F. Lai, et al.(2018)Institutional theory and environmental pressures: the moderating effect of market uncertainty on innovation and firm performance,IEEE Trans. Eng. Manag., 65 (3) (2018), pp. 392-403.

Chen, Y., Wang, Q., & Xie, J. (2011). Online social interactions: A natural experiment on word of mouth versus observational learning. Journal of Marketing Research, 48(2), 238–254.

Choi, Y., & Thoeni, A. (2016). Social media: Is this the new organizational stepchild? European Business Review, 28(1), 21–38.

Choudhury, M. M., & Harrigan, P. (2014). CRM to social CRM: The integration of new technologies into customer relationship management. Journal of Strategic Marketing, 22(2), 149–176.

Confos, N., & Davis, T. (2016). Young consumer-brand relationship building potential using digital marketing. European Journal of Marketing, 50(11), 1993–2017.

Cropanzano, R., & Mitchell, M. S. (2005). Social exchange theory: An interdisciplinary review. Journal of Management, 31(6), 874–900.

Dixit, A. (2020). Protection of environment for sustainable development. Studies of Indian Place, 40(12), 1369– 1380.

De Vries, J.L. Veurink(2017)Cost-benefit analysis of participation in standardization: developing a calculation tool,Int. J. Standardization Res., 15 (1) (2017), pp. 1-15.

De Vries, L., Gensler, S., & Leeflang, P. S. H. (2012). Popularity of brand posts on brand fan pages: An investigation of the effects of social media marketing. Journal of Interactive Marketing, 26(2), 83–91.

De Vries, L., Gensler, S., & Leeflang, P. S. H. (2017). Effects of traditional advertising and social messages on brand-building metrics and customer acquisition. Journal of Marketing, 81(5), 1–15.

Dolan, R., Conduit, J., Fahy, J., & Goodman, S. (2016). Social media engagement behavior: A uses and gratifications perspective. Journal of Strategic Marketing, 24(3–4), 261–277.

Effing, R., & Spil, T. A. M. (2016). The social strategy cone: Towards a framework for evaluating social media strategies. International Journal of Information Management, 36(1), 1–8.

Flor, S.Y. Cooper, M.J. Oltra(2018)External knowledge search, absorptive capacity and radical innovation in high-technology firms[J]

Eur. Manag.J., 36 (2) (2018), pp. 183-194

Fehrer, J. A., Woratschek, H., Germelmann, C. C., & Brodie, R. J. (2018). Dynamics and drivers of customer engagement: Within the dyad and beyond. Journal of Service Management, 29(3), 443–467.

Liu, H. Zhao, X. Zhao(2018)Absorptive capacity and business performance: the mediating effects of innovation and mass customization [J]Ind. Manag. Data Syst., 118 (9) (2018), pp. 1787-1803

Nath, S., Eweje, G., & Sajjad, A. (2020). The hidden side of sub-supplier firms' sustainability – An empirical analysis. International Journal of Operations & Production Management, 40, 1771– 1799.

Roca, E. O'Sullivan(2020)The role of regulators in mitigating uncertainty within the Valley of Death.Technovation (2020), Article 102157.

Santoro, S. Bresciani, A. Papa(2018)Collaborative modes with cultural and creative industries and innovation performance: the moderating role of heterogeneous sources of knowledge and absorptive capacity,ichnovation, 58 (8) (2018), pp. 1980-1992

Tamura(2015)Who participates in de jure standard setting in Japan? The analysis of participation costs and benefits[J]Innovation Organization & Manag., 17 (3) (2015), pp. 400-415.

Traub, A. Maier, K.L. Barbehön(2017)Future automotive architecture and the impact of IT trends[J]IEEE Software, 34 (3) (2017), pp. 27-32

Wontner, K., Walker, H., Harris, I., & Lynch, J. (2020). Maximising “community benefits” in public procurement: Tensions and trade-offs. International Journal of Operations & Production Management, 40, 1909– 1939.

Wang, P.C. Chen, S.C. Fang (2018)A critical view of knowledge networks and innovation performance: the mediation role of firms' knowledge integration capability[J]J. Bus. Res., 88 (2018), pp. 222-233.

Wen, W.J. Qualls, D. Zeng (2020) Standardization alliance networks, standard-setting influence, and new product outcomes[J]J. Product Innovation Manag., 37 (2) (2020), pp. 138-157

Wiegmann(2019)Managing Innovation and standards: A case in the European heating industry[M]Palgrave Macmillan Ltd, Basingstoke (2019)

Xie, H. Zou, G. Qi (2018)Knowledge absorptive capacity and innovation performance in high-tech companies: a multi-mediating analysis.J. Bus. Res., 88 (2018), pp. 289-297

Yasir, M., Majid, A., & Qudratullah, H. (2020). Promoting environmental performance in manufacturing industry of developing countries through environmental orientation and green business strategies. Journal of Cleaner Production, 275, 3.

Ye, Y., Yeung, A., & Huo, B. (2020). Maintaining stability while boosting growth? The long-term impact of environmental accreditations on firms' financial risk and sales growth. International Journal of Operations & Production Management, 40, 1829– 1856.

 
متن کامل:


 تاثیر خط مشی توسعه بر صادرات کالاهای معدنی از طریق مناطق ویژه اقتصادی

 موردمطالعه:منطقه ویژه اقتصادی هرمزگان

 

 

چکیده

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت توسعه صادرات کالاهای معدنی، مناطق ویژه اقتصادی به عنوان یکی از مباحث کلیدی در خط مشی­گذاری و برنامه­ریزی جهت توسعه صادارات در این بخش می­باشد. پژوهش حاضر با رویکردی کاربردی و هدف بررسی بررسی تاثیر خط مشی توسعه بر صادرات کالاهای معدنی در منطقه ویژه اقتصادی هرمزگان می باشد.

روش:این پژوهش از نوع ترکیبی و بصورت کیفی و کمی صورت گرفته است. محقق در ابتدا با روش پژوهش کیفی و رویکرد داده بنیاد و با مصاحبه با هفده  نفر از خبرگان و مدیران گمرک و مدیران شرکت های صادراتی مواد معدنی از طریق تحلیل مصاحبه های صورت گرفته و در مطالعه دوم با روش کمی،ضمن تهیه پرسشنامه آن را در اختیار 384 نفر قرار داده است.

یافته­ها: نتایج شاخص‌های برازندگی مدل: شاخص برازندگی با مقدار 884/0، شاخص نرم‌شده برازندگی با مقدار 872/0، شاخص برازندگی تطبیقی با مقدار 962/0، شاخص برازندگی فزاینده با مقدار 962/0، شاخص نرم‌شده برازندگی نسبی با مقدار 832/0، شاخص برازندگی نسبی با مقدار 820/0، ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب با مقدار 023/0 از مقادیر لازم برخودار بوده و از همخوانی و تطابق بین داده‌های تجربی با مدل نظری و استخراج شده در تحلیل عاملی اكتشافی پشتیبانی کرده است

نتیجه­گیری: نتایج پژوهش نشان داد­، در قالب یک مدل­، شامل شش بعد اصلی شامل عوامل ساختاری، صادرات مواد معدنی، مزیت ایران در صادرات مواد معدنی، به روز رسانی قوانین گمرکی، شرایط محیطی و ارتقا بازاریابی مواد معدنی و سی و یك بعد فرعی ارائه کرده است.

واژگان کلیدی: خط مشی­، داده بنیاد­، صادرات، مواد معدنی­، مناطق ویژه اقتصادی­، رویکرد ترکیبی  

مقدمه

توسعه­ي صادرات يكي از عوامل كليدي در رشد و توسعه­ي اقتصادي پايدار است.  تجارب موفق كشورهاي پيشرو در عرصه­هاي اقتصادي، حاصل تلاش و توجه آن كشورها به توسعه­ي صادرات و افزايش سهم آنان در تجارب جهاني است. بسياري از دولت­ها، خط مشي­ها و برنامه­هاي متنوعي درزمينه­ي كمك به توليدكنندگان براي آغاز يا افزايش صادرات تدوين و اجرا مي­كنند. بعضي از مزيت هاي اصلي ارائه­ي چنين برنامه­هايي براي دولت­ها عبارت است از: افز ايش فعاليت­هاي اقتصاد ملي، افزايش سطح اشتغال، افز­ايش درآمدهاي مالياتي و درآمدهاي ارزي است ( لئونیدو، زائو و زائو1،147،2020). در چند دهه گذشته برخي از کشورهاي درحال توسعه به موفقيت­هاي قابل ملاحظه­اي در توسعه اقتصادي و تجارت بويژه صادرات کالاهای معدنی دست يافته­اند. در دنيای سراسر رقابت امروزی، موفقيت هر ملت در گرو درک و شناخت از امکانات موجود و بهره گيری بهينه از آنها به منظور رشد و توسعه بيشتر در همه ابعاد و زمينه­هاست و اين امر مهم در کشور ما ایران نیز که ساليان دراز است تکيه بر درآمدهای نفتي داشته، بسيار ضروری و حياتي به نظر مي­رسد. جامعه ای كه مي­خواهد بر پای خويش بايستد و استقلال خود را در جهان امروز حفظ کند نياز به درآمد از منابع و امکانات ديگری دارد که بايد شناخته شوند و به منظور رشد و توسعه آنها برنامه­ريزی و سرمايه­گذاری و اقدامات موثری را انجام دهند و از درآمد ناشي از اين محصولات که زاييده خلاقيت­های فردی و اجتماعي است استفاده نمايد­(دیگزیت214،2020).­ نظریه ذی­نفعان فریمن­3(۱۹۸۴)، راه جدیدی را به روی دولت­ها گشوده است تا به طور راهبردی تأثیرات محیط را از راه تشخیص افراد ذی نفع ارزیابی کنند. الگوهای نوین مدیریت دولتی، درگیر شدن ذی نفعان را در فرآیند خط مشی­گذاری و دیگر تصمیم­گیری­های دولتی مورد تأکید قرار می­دهند. ذی نفعان گروه­هایی هستند که می­توانند بر خط مشی عمومی تأثیرگذار باشند و از تصمیم های استراتژیک دولت تأثیر بگیرند. دولت­ها به طور مساوی بر همه افراد ذی نفع در همه اوقات وابسته نیستند. هرچه مشارکت فرد ذی نفع کلیدی و باارزش تر باشد، وابستگی خط مشی­گذار به ذی نفع بیشتر و نفوذ بالقوه فرد ذینفع بر تصمیم­های خط مشی گذار بیشتر خواهد بود. در حوزه خط مشی­گذاری عمومی، یافته­های نظریه پردازان این رشته تأیید کننده این واقعیت است که هر چه خط مشی­های تدوین شده، بیشتر مورد اجماع خط مشی­گذاران، مجریان، جامعه هدف و گروه­های ذینفع باشد، خط مشی عمومی توفیق بیشتری در ارائه راه حل­های صحیح برای مسائل عمومی و اجرای خط مشی­های عمومی خواهد داشت. با ظهور شیوه های جدید ارتباطی و شکل گیری جوامع مجازی از طرفی رویکرد جامعه نسبت به مفهوم مشارکت و انگیزه های آن متفاوت شده است (سبو، برسکینی و پاپا،419،2018) .

توسعه صادرات در درجه اول به تحقيق در مورد شناخت منابع، موانع و امکانات و در درجه دوم به برنامه ريزی براي دستيابي به بهره وری بالاتر و اقدام سريع تر در به انجام رساندن اين برنامه ها، نياز دارد. توجه به صادرات غیرنفتی و اقدامات مؤثر در جهت بهبود آن نیازمند ایجاد محیط رقابتی برای پیشبرد آن است و این امر خود حضور گسترده تر در بازارهای جهانی به ویژه عضویت در سازمان تجارت جهانی را ناگزیر می سازد. از آنجا که تجارت در اقتصاد پیچیدة جهان امروز، تجارتی در شرایط مساوی و در عرصة رقابت کامل نیست و موفقیت در آن بدون تدوین سیاست های استراتژیک تجاری توسط مدیران اجرایی تقریباً محال است، پیشرفت مداوم و ارتقا ی تجاری، حضور فعال تر درعرصه تجارت جهانی و روبروشدن با راهکار کشورهای دیگر را می طلبد. اهمیت توسعه صادرات درجهت نیل به رشد اقتصادی مطلوب، ایجاب می‌کند مجموعه دستگاه های متولی توسعه صادرات غیر نفتی، اعم از اجرایی و قانون گذار، بررسی و حل موانع و مشکلات موجود بر سر راه توسعه صادارت و تسهیل امور مرتبط با آن را همواره در اولویت قرار دهند. این امر بویژه در اجرای برنامه‌های بلند نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران در زمینه گذار از اقتصاد تک‌محصولی و متکی به نفت از اهمیتی مضاعف برخوردار می­گردد. با توجه به مطالب بیان شده، دستیابی به توسعه صادرات کالاهای معدنی از طریق مناطق ویژه اقتصادی به عنوان یکی از مؤثرترین راهکارهای موجود برای حفظ و افزایش سطح اشتغال کشور، مورد توجه سیاستگذاران و دولتمردان می­باشد. در این تحقیق سعی شده است با رویکردی کاربردی به بررسی تاثیر خط مشی توسعه بر صادرات کالاهای معدنی در منطقه ویژه اقتصادی هرمزگان می باشد، پرداخته شود.

خط مشی­گذاری مطابق نظر اندرسون­5(۱۹۸۴)، خط مشی مجموعه اقدامات هدف دار است که به وسیله یک بازیگر یا مجموعه ای از بازیگران برای برخورد با مشکل یا مسئله موردتوجه در نظر گرفته می شود. طرفداران چارچوب اکتشاف مراحل برای ساده کردن پیچیدگی خط مشی گذاری سعی کرده اند آن را به چند مرحله مشخص و فرعی تقسیم کنند(برور و دلون6154،2019). که در تمامی این دیدگاه­های  تفاوت از چرخه خط مشی سه مرحله اساسی صورت بندی، اجرا و ارزیابی قابل تشخیص است. هر یک از این مراحل نیز به نوبه خود به گام های فرعی قابل تقسیم است .

img0 

شکل1:گام های اصلی و فرعی در چرخه خط مشی گذاری

(بریجمن و دیویس7،1018)

 

از آنجا که خط مشی­گذاری عمومی نوعی فرآیند تصمیم­گیری در سطح کلان است، می­توان خط مشی­گذاری را به روش مشارکتی دنبال کرد؛ یعنی روشی که در آن شهروندان می­توانند در خط­مشی­گذاری نفوذ و کنترل داشته باشند­(چارلابیدس و لوئیز8273،2018). توسعه صادرات معرف گرایش كشورها به آزادی در تجارت بین الملل است. این سیاست نشان می­دهد یک ملت تا چه حد متوجه بازارهای خارجی و تابع نیازهای آن است. سیاست توسعه صادرات باعث تقویت تجارت خارجی آزاد می شود، تجارت خارجی آزاد نیز باعث هدایت تولید و تخصیص منابع در جهتی می شود که کشور در آن جهت نسبت به خارج دارای مزیت نسبی است. تخصیص منابع در کارآمدترین رشته­های تولید باعث چنان افزایشی در تولید داخلی و درآمدهای صادراتی می­گردد که گویا جزء از راه تجارت خارجی تامین آن امکان پذیر نیست.  صادرات در حالی که عملکرد شرکت از جمله حجم فروش، سهم بازار، سودآوری و موقعیت رقابتی را بهبود می‌بخشد روی سطوحی از استخدام، درآمدهای ارزی، توسعة صنعتی و رفاه ملی هم به طور مثبت تأثیر می‌گذارد. با توسعة جهانی شدن و ادغام اقتصادی در میان کشورها، صادرات یکی از مهمترین استراتژی‌های بین المللی کردن شرکت‌ها و اقتصادها ملی شد. مدیران شرکت ها برای رقابت در بازارهای داخلی و همچنین خارجی باید مسائل و موانع متعدد صادراتی و نتایج آنها را روی توسعه صادراتی شرکت درک کنند. این مساله برای سیاست‌گذاران هم به منظور اتخاذ برخی اقدامات برای حذف یا حداقل کاهش آثار آنها دارای اهمیت است­(کایو و دیگران917،2013). خط مشی­گذاری توسعه­ی صادرات خط مشی­های توسعه­ی صادرات شامل تمامی خط مشی­های دولتی است که برای کمک به فعالیت­های صادراتی بنگاه­ها در راستای دستیابی به اهداف کلان اقتصاد ملی تدوین می­شود­(گت چاک و کوتاب10225،2019). طراحی و اجرای خط مشی­های توسعه­ی بنگاه­های کوچک و متوسط، مستلزم صرف منابع عمومی قابل توجهی است. اما از آنجا که امروزه یکی از مهم­ترین مسائل دولت­ها کمبود منابع در دسترس است، لازم است تا با خط مشی­گذاری­های مناسب، اثربخشی برنامه­های توسعه صادرات افزایش یابد. خط مشی­گذاری از جنبه­های مختلفی قابل بررسی است. خط مشی گذاری پر محیط اطراف خود تأثیر می­گذارد و از آن متأثر می­شود. بنابراین خط­مشی را می­توان به عنوان متغیری مستقل و یا متغیر وابسته در نظر بگیریم. اگر خط مشی را متغیری وابسته فرض کنیم، کانون مطالعه عبارت است از بررسی اینکه کدام ویژگی­های بارز سیاسی، اقتصادی و اجتماعی (ویژگی­های محیطی) محتوای سیاست­ها را شکل می­دهند. اگر به خط­مشی به مانند متغیری مستقل بنگریم، کانون مطالعه بررسی پیامدهای خط­مشی بر محیط است (دای11145،2012). پرسمن و وبلداوسکی­12(۱۹۷۳) بیان می کنند که خط مشی ها به طور صریح یا تلویحی به مجموعه ای از روابط على موجود میان شرایط اولیه و نتایج و پیامدهای پس از آن اشاره دارد (هال و جنکینز1395،2016).­ در نظریه­های اقتصادی، هنگامی خط مشی­گذاری و دخالت دولت مجاز شمرده می شود که سیاست­های دولت شکست­ها و ناکارایی های موجود در بازار را رفع کند. در ارتباط با بنگاه­های کوچک و متوسط برخی از کاستی های بازار عبارتند از (کی مرام و دیگران17،1384). آنچه در دهه­های اخیر بیش از پیش نمود پیدا کرده است، بین المللی شدن تجارت و روی آوردن شرکت ها به بازار جهانی است. تعداد فزاینده ای از شرکت ها در این فضا فرصت مناسبی برای گسترش فعالیت های بین المللی شان به منظور کسب اهدافی چون رشد،کسب سود و فروش، ایجاد تنوع برای ریسک های تجاری و حتی تلافی حضور خارجی ها در بازارشان یافته اند. در این شرایط تقریبا تمام شرکت ها بدون توجه به اندازه آنها و صنعت در حال فعالیت یا ملیت شان با این واقعیت مواجه هستند و دریافته اند که انتخاب گزینه عدم فعالیت در بازارهای جهانی به زودی برای آنها دیگر وجود نخواهد داشت ( سان و دیگران1423،2018).

برای ورود به بازار جهانی، شرکت­ها از رویکردهای مختلفی بهره گرفته­اند که یکی از آنها توجه به عملکرد صادراتی یا به عبارت بهتر توسعه صادرات است، به دلیل معاف بودن از حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض داخلی  توجه به عملکرد صادراتی برای نفوذ به بازارهای هدف خارجی نسبت به سایر روش­های ورود به بازارهای بین المللی از ریسک کمتری برخوردار است؛ لذا این رویکرد، معروفترین و آسان ترین رویکرد اتخاذ شده توسط شرکت­ها، برای ورود و نفوذ به بازارهای خارجی است. 

محققین  معتقد هستند كه مجموعه گسترده­ای از عوامل بر عملکرد صادراتی تاثیرگذار هستند. عواملی چون انگیزش، تجربه،رشد، نوع شرکت و رفتارهای صادراتی به شدت عملکرد صادراتی را تحت تاثیر قرار می دهند.

 آنها معتقد است محصول، ویژگی ها و ابعاد مختلفی دارد که مجموع آنها رضایت مصرف کننده را جهت گسترش بازار خارجی و عملکرد صادراتی ممکن می سازد که آن را عنصر حقیقی محصول نامیده است. در حقیقت عنصر حقیقی محصول با متغیرهای قیمت و کیفیت محصولات، عملکرد صادراتی را تحت تاثیر قرار می دهد. از طرفی دانش و شناخت بازارهای خارجی یاد آور می شود که برگزیدن از میان بازارهای خارجی می بایست با توجه به پتانسیل سود آوری درازمدت آنها انجام گیرد که آن هم به نوبه خود به تعداد زیادی از عوامل دیگر از جمله اندازه بازار که عمدتا به مشخصات جمعیت شناختی ربط پیدا می­کند و قدرت خرید مصرف کنندگان که به بنیه اقتصادی و میزان ثروت ملی آن بازار ارتباط پیدا می کند، بستگی پیدا می­کند (چای هو15، 2018). در راستای توسعه صادرات اهداف اصلی مناطق ویژه و آزاد شامل مواردی همچون تـأمین کمبودهای توسعۀ اقتصاد ملی، بهره‌گیری از مزایا، پتانسیل‌ها و به‌طور‌ کلی‌ برتری‌های نسبی اقتصاد ملی، برقراری ارتباط سـیستماتیک بین اقتصاد ملی و جهانی، کـسب‌ و افـزودن بر مهارت‌های نیروی کار و مدیریت، تولید و اشتغال، کسب درآمدهای‌ ارزی، جذب سرمایه‌های خارجی و فناوری پیشرفته‌ می باشد. برخی از کشورها هدف‌های دیگری مانند محرومیت‌زدایی و توجه‌ به‌ مناطق‌ مـحروم را نـیز دنبال مـی‌کنند. (وسلینگ و دیگران1619،2015). براساس بررسی های به عمل آمده، تحقیقات متعددی در این حوزه انجام پذیرفته است که برخی از آن ها عبارتند از:

جینیاه17 (2018) در تحقیق خود با عنوان "اثربخشی سیاست های دولت برای ارتقاء صادرات بر عملکرد صادرات صادرکنندگان کاکائو در کامرون" به این نتیجه رسید که سیاست های دولت برای ارتقا صادرات از طریق مزیت های خاص کشور، تأمین مالی صادرات، اطلاعات بازاریابی صادرات وقابلیت­های مدیریتی باعث بهبود عملکرد صادرکنندگان می شود.

روا و همکاران18 (2018) در رساله خود با عنوان "محرک های اصلی ارتقا و توسعه صادرات کسب و کارهای کوچک و متوسط" به این نتیجه رسیدند که متغیرهای کافرآین گرایی، منابع نامحسوس (برند، دانش کارمندان) و قابلیت ها و شایستگی های سازمانی به عنوان مهمترین عوامل جهت توسعه صادرات کسب و کارها به شمار می آیند.

حدود و همکاران19 (2018) در تز دکتری خود با عنوان نقش تعدیلگر برنامه های ارتقاء صادرات در کشورهای آفریقای شمالی به این نتیجه رسید که وجود موانع داخلی همچون موانع اطلاعاتی (مشکلات زبانی و فرهنگی، مشکلات برقراری ارتباط با مشتریان خارجی، فقدان دانش درباره سایر بازارها، فقدان تجربیات کارکنان در فعالیت های صادراتی، عدم دسترسی به توزیع کننده های خارجی قابل اعتماد) و موانع کارکردی (ظرفیت ناکافی برای صادرات، سرمایه ناکافی برای صادرات و ناتوانی در تأمین نیازمندی های صادرات) و همچنین وجود موانع خارجی همچون موانع رویه ای (پیچدگی  رویه های صادرات، قوانین و مقررات ناجور دولتی، عدم حمایت کافی دولت، هزینه های بالای حمل و نقل و مشکلات مربوط به پرداخت) و موانع محیطی (تعرفه های محدود کننده خارجی، نوسان های نرخ ارز، بی ثباتی سیاسی در بازارهای خارجی و رقابت های شدید در بازارهای خارجی) باعث می شوند که میل صادرکنندگان به صادرات کاهش یابد.

کودورانیس­20(2017) در طرح پژوهشی خود به عنوان "برنامه های ارتقاء صادرات برای کمک به کسب و کارهای کوچک و متوسط به این نتیجه رسید که روابط بین اجزای صادراتی (واردکننده ها با صادرکننده ها، بانک ها با صادرکننده ها، نهادهای دولتی با صادر کننده ها و سازمان های خصوصی با صادرکننده ها)، میزان آگاهی صادرکننده ها از امورات مربوط به صادرات، میزان منابع صادراتی، قابلیت های صادراتی، دانش صادرات و تعهد شرکت های صادراتی همگی منجر به بهبود عملکرد فضای صادرات می شود.

شارما و همکاران 21(2016) در طرح پژوهشی خود با عنوان "برنامه های ارتقا صادرات و عملکرد صادراتی شرکت های کشور غنا" به این نتیجه رسیدند که برنامه های ارتقا صادرات از طریق جذابیت بازار خارجی موجب بهبود عملکرد شرکت های صادرکننده می شود.

برادران و همکاران (1396) در رساله دکتری خود تحت عنوان " طراحی نقشه راه صادرات محصولات دانش بنیان و تعیین بازار هدف آن" انجام دادند. سازماندهی مطالب برای رسیدن به نتیجه مذکور به این صورت است که ابتدا برای دستیابی به مفهوم دقیقی از صادرات و نقشه راه، تعاریف و جنبه­های مختلف نظری و تجربی این مفهوم در تجارت بین الملل ارایه گردید. سپس به یاری مطالب پیشین، به ارایه روش مناسب برای ارزیابی بازار و تعیین بازار هدف با توجه به محرک­های بازار و ابعاد عملکردی محصولات و همچنین تحلیل شکاف در صادرات این محصولات پرداخته شد. در نهایت بهترین روش تدوین نقشه راه صادرات شرح داده شده تا در جهت اتخاذ سیاست­های ارتقاء دهنده رقابت­مندی شرکت­های صادراتی کالاهای دانش بنیان از سوی سیاستگذاران را نمایان­تر کرده تا بتوان مسیر راه را برای کسانی که پای بر این عرصه گذاشته­اند نشان دهد و کمکی به اقتصاد ملت عزیزمان نماید.

کاردان و همکاران (1396) در پایان نامه ارشد خود تحت عنوان "بررسی و رتبه بندی موانع توسعه صادرات و ترانزیت محصولات غیرنفتی به کشورهای آسیای میانه از طریق پایانه های استان خراسان رضوی مورد مطالعه: پایانه مرزی سرخس" انجام دادند. در این تحقیق به بررسی موانع توسعه صادرات و ترانزیت محصولات غیرنفتی پرداخته شد. به منظور دستیابی به یک چارچوب منسجم جهت شناسایی موانع اصلی پیش روی صادرات محصولات، محقق با توجه به مطالعاتی که انجام داده است و با استناد به پیشینه موجود، موانع صادرات را در چهار دسته؛ فرهنگی، اقتصادی، ساختاری و بیرونی مورد بررسی قرار داد.­ آزمون فرضیات ازطریق نرم افزار آماری SPSS نسخه 22 انجام شد که براساس نتایج حاصل تمامی فرضیات تایید شد. بر اساس رتبه بندی انجام شده بیشترین تاثیر مربوط به متغیر بیرونی و کمترین تاثیر نیز مربوط به متغیر اقتصادی بود.

جانی و بافرنی (1396) در تحقیق خود تحت عنوان " برآورد پتانسیل تجاری و ارزیابی عملکرد صادراتی غیر نفتی ایران: رویکرد مدل جاذبه" انجام دادند. نتایج حاصل از مدل نشان می دهد که کشور جمهوری اسلامی ایران با 67 کشور جهان دارای میزان تجارت واقعی بیشتر از پتانسیل برآوردی و با 94 کشور جهان دارای میزان تجارت واقعی کمتر از پتانسیل تخمینی داشته است و از این رو فضای مناسبی برای استفاده از ظرفیت های خالی موجود تجای برای کشور ایران دیده می­شود. همچنین نتایج حاکی از آن است که کمترین مقدار استفاده شده از پتانسیل تجاری به ترتیب به پنج کشور اروگوئه، پرو، مالی، بوسنی، السالوادور اختصاص داشته و مقدار تجارت واقعی ایران با این کشورها کمتر از پتانسیل تخمینی بوده است. بطور مشابه مقدار تجارت واقعی ایران نیز به ترتیب با پنج کشور ترکیه، ونزویلا، ترکمنستان، یوگسلاوی و کنگو بیشتر از مقدار پتانسیل تعیین شده می باشد.

ناطق و نیاکان (1396) در کار تحقیقی خود با عنوان "بستر­سازی توسعه صادرات با تاکید بر محدودیت­ها، محرک­ها و عملکرد صادراتی در شرکت­های کوچک و متوسط استان تهران" انجام دادند. نتایج تحقیقات نشان داد که ماهیت مشکلات رو در روی شرکت­ها پس از شروع به صادرات متفاوت با مشکلات شروع فعالیت صادراتی است؛ به­طوریکه مشکلات انجام فرآیند صادرات بیشتر، مشکلات عملیاتی و رویه­ای می باشند. البته آن ها ذکر کرده­اند که تحقیق آن­ها در شرکت­های خاصی بوده که تعمیم آن به همه شرکت­ها دشوار است و انجام تحقیقات دیگر در جامعه­های دیگر را پیشنهاد کرده­اند.

 

 

 

 

 

 

 

                       شکل 2: الگوی پاردایمی تحقیق

روش تحقیق

این تحقیق از منظر هدف، کاربردی و از منظر راهبرد اجرای تحقیق، توصیفی و اکتشافی است. روش گردآوری داده ها، به صورت کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. برای گردآوری اطلاعات مربوط به روابط میان مولفه‌های مدل از روش گردآوری داده‌ها و تنظیم پرسش نامه و به صورت میدانی از مدیران ارشد، میانی و عملیاتی، روسای واحدها و کارشناسان  شرکت­های صادراتی کالاهای معدنی در مناطق ویژه اقتصادی كه تجربه کافی دارند استفاده شده است. در بخش كمی كارشناسان كمرك و شركت های صادراتی مواد  معدنی بوده است.در این بخش محقق با توجه به نوع و هدف تحقیق خود از جامعه نامحدود، استفاده کرده است. چون هرگاه نمونه برداری از یک جامعه نامحدود باشد، معادله آن به صورت زیر خواهد بود. از این رو محقق384 پرسشنامه در اختیار افراد قرار داده است. بعد از مشخص شدن مدل پاردایمی، محقق بر اساس، مدل مفهومی خود را به شرح ذیل ارائه کرده است. به منظور تحليل داده­هاي در مطالعه کمي از نرم افزارهای­ Amos و SPSS و با توجه به اهداف پژوهش از تحلیل‌های ‌چند متغیری تحلیل عاملی و مدل‌یابی معادلات ساختاری استفاده شده است. توصیف اطلاعات گردآوری شده جهت بیان دقیق داده‌های انجام می‌گیرد و به بیان دیگر محدود به گروه نمونه مورد مطالعه است. در این بخش سه دسته از اطلاعات توصیف و تحلیل شده است كه شامل: تحلیل ویژگی‌های فردی و جمعیت شناختی، پاسخ‌‌های انتخاب شده برای گویه‌های مورد سنجش و متغیرهای تحقیق است. در این راستا براساس سطح مقیاس شواهد از شاخص‌های فراوانی و درصد فراوانی و شاخص‌های گرایش مركزی و پراكندگی استفاده شده است. در این پژوهش نیز برای تعیین قابلیت اعتماد از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. بدین ترتیب که با انجام یک تحقیق مقدماتی با حجم نمونه ای معادل 15 نفر از کارشناسان که به صورت تصادفی انتخاب شدند، میزان آلفای کرونباخ برای متغیرها بالای ۰۷/. به دست آمده که در علوم انسانی میزان آلفا مورد قبول است.        

 

یافته­ها

برای مقیاس سازی متغیرها از میانگین گویه‌های هر متغیر استفاده شده است. هر یك از متغیر با استفاده از چند گویه سنجش شده و بین یك تا پنج نمره گذاری شده است. بنابراین متغیرها با انجام مقیاس سازی به از مقیاس ترتیبی به مقیاس فاصله ای تبدیل شده است. برای توصیف این متغیرهای پژوهش از شاخص‌های آماری گرایش مركزی و پراكندگی استفاده شده است.

جدول 1: شاخص‌های توصیفی مولفه‌های در نمونه آماری تحقیق

 

عامل اصلی

تعداد

میانگین

انحراف

معیار

واریانس

چولگی

كشیدگی

انحراف ضریب

چولگی

كشیدگی

عوامل محیطی

384

277/3

954/0

910/0

059/0-

703/0-

615/0-

666/3-

384

515/3

930/0

865/0

207/0-

254/0-

150/2-

733/2-

384

318/3

852/0

726/0

360/0-

306/0-

751/3-

593/1-

384

460/3

942/0

888/0

491/0-

395/0-

108/5-

057/2-

 

 

جدول 2:شاخص‌های توصیفی مولفه توصیف صادرات مواد معدنی در نمونه آماری تحقیق

 

عامل اصلی

تعداد

میانگین

انحراف

معیار

واریانس

چولگی

كشیدگی

انحراف ضریب

چولگی

كشیدگی

صادرات مواد معدنی 

 

384

138/3

990/0

980/0

196/0-

461/0-

759/1-

405/2-

384

515/3

930/0

865/0

207/0-

524/0-

150/2-

733/2-

384

318/3

852/0

726/0

360/-

306/0-

751/3-

593/1-

384

121/3

955/0

911/0

424/0

540/0-

418/4

816/2-

384

318/3

852/0

726/0

360/0-

306/0-

751/3-

593/1-

 

 

 

 

 

 

جدول 3:شاخص‌های توصیفی مولفه‌های ارتقا بازاریابی مواد معدنی در نمونه آماری تحقیق

 

عامل اصلی

تعداد

میانگین

انحراف

معیار

واریانس

چولگی

كشیدگی

انحراف ضریب

چولگی

كشیدگی

ارتقا بازاریابی مواد معدنی

384

649/3

014/1

029/1

623/0-

142/0-

482/6-

742/0-

384

291/3

903/0

816/0

198/0-

214/0-

065/2-

116/1-

384

172/3

890/0

792/0

056/0-

465/0-

593/0-

423/0-

384

121/3

955/0

911/0

424/0

540/0-

418/4

816/2-

384

318/3

852/0

726/0

360/0-

306/0-

751/3-

593/1-

384

121/3

955/0

911/0

424/0

540/0-

418/4

816/2-

 

جدول 4: شاخص‌های توصیفی مولفه‌های مزیت ایران در صادرات در نمونه آماری تحقیق

 

عامل اصلی

تعداد

میانگین

انحراف

معیار

واریانس

چولگی

كشیدگی

انحراف ضریب

چولگی

كشیدگی

  مزیت ایران در صادرات 

384

384/3

606/0

368/0

233/0-

333/0

426/0-

734/1-

384

088/3

814/0

663/0

185/0-

359/0-

927/1-

873/1-

384

211/3

908/0

824/0

279/0-

349/0-

906/2-

819/1-

384

088/3

814/0

663/0

185/0-

359/0-

927/1-

873/1-

384

231/3

737/0

543/0

215/0-

166/0-

240/2-

868/0-

 

 

 

جدول 5: شاخص‌های توصیفی مولفه‌های به روز رسانی قوانین و مقررات  در نمونه آماری تحقیق

 

 

تعداد

میانگین

انحراف

معیار

واریانس

چولگی

كشیدگی

انحراف ضریب

چولگی

كشیدگی

به روز رسانی قوانین و مقررات مناطق  ویژه اقتصادی

384

649/3

014/1

029/1

623/0-

142/0-

482/6-

742/1-

384

172/3

890/0

792/0

056/0-

465/0-

583/0-

423/1-

384

384/3

606/0

368/0

233/0-

333/0-

426/2-

734/1-

384

088/3

814/0

663/0

185/0-

359/0-

927/1-

873/1-

384

211/3

908/0

842/0

279/0-

349/0-

906/2-

819/1-

384

708/2

917/0

842/0

292/0

661/0-

043/3

446/3-

 

 

جدول 6: شاخص‌های توصیفی مولفه‌های در نمونه آماری تحقیق

عامل اصلی

تعداد

میانگین

انحراف

معیار

واریانس

چولگی

كشیدگی

انحراف ضریب

چولگی

كشیدگی

.شرایط ساختاری 

384

277/3

954/0

910/0

059/0-

703/0-

615/0-

666/3-

384

515/3

930/0

865/0

207/0-

524/0-

150/2-

733/2-

384

318/3

852/0

726/0

360/0-

306/0-

751/3-

593/1-

384

515/3

930/0

865/0

-207/0

-524/0-

150/2-

733/2-

384

460/3

942/0

888/0

491/0-

395/0-

108/5-

057/2-

 

 

 

تحلیل‎های استنباطی بخش كمی

در این بخش از تجزیه و تحلیل از تحلیل عاملی اكتشافی و تاییدی و مدل‌یابی معادلات ساختاری استفاده شده است. تحلیل عاملی اكتشافی برای استخراج مولفه‌های اصلی و تحلیل عاملی تاییدی برای بررسی برازندگی و روایی گویه‌های بكار رفته در پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است. مدل یابی معادلات ساختاری بر پایه فرضیه‌هایی درباره وجود روابط علی بین سازه‌ها، مدل‌ علی را با دستگاه معادله خطی بررسی و آزمون می‌کند و روابط نظری بین شرایط ساختاری و مفروض را آزمون و برآورد كرده و روابط علی میان سازه‌ها و نیز روابط میان گویه‌ها را امکان پذیر می‌سازد. كاربرد تحلیل عاملی و مدل‌یابی ساختاری با رویكرد كوواریانس محور، نیاز به تبیین: كفایت حجم نمونه، نرمال بودن توزیع گویه‌ها و برازنده بودن مدل است. در ادامه به نتایج این تحلیل پرداخته شده است.

 

1) ارزیابی مناسب بودن داده‌ها برای تحلیل عاملی:

از جمله روش‌های تشخیص مناسب بودن داده‌ها برای تحلیل عاملی اطمینان از كفایت نمونه و رابطه بین متغیرها است با استناد به شاخص‌های کایزر- میر- اولکینو آزمون بارتلت قابل ارزیابی است. کایزر- میر- اولکین شاخصی از کفایت نمونه‌گیری است که کوچک بودن همبستگی جزئی بین متغیرها را بررسی می‌کند و از این طریق مشخص می‌کند واریانس متغیرهای پژوهش، تا چه حد تحت تاثیر واریانس مشترک برخی عامل‌های پنهان و اساسی است. آزمون بارتلت در مورد ماتریس همبستگی قضاوت می‌كند. اگر ماتریس همبستگی بین متغیرها، ماتریسی واحد نباشد، در این صورت ارتباط معنی داری بین متغیرها وجود داشته و بنابراین امکان شناسایی و تعریف عامل‌های جدید بر اساس همبستگی متغیرها وجود دارد.

 شاخص کایزر- میر- اولکین با مقدار 875/0 و بالاتر از 70/0 از مناسب بودن داده‌های پژوهش برای تحلیل عاملی اکتشافی و آزمون بارتلت با مربع كا به مقدار 3/47 و سطح معنی‌داری کوچکتر از 05/0 از مناسب بودن ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ داده‌های پژوهش برای تحلیل عاملی اکتشافی پشتیبانی كرده است. این شاخص‌ها بیانگر این است كه گویه‎ها از كیفیت مناسب و شواهد قابل بررسی با تحلیل عاملی اكتشافی است.

 

 

جدول 7: نتایج آزمون "ك. ام. او" و بارتلت برای تحلیل اكتشافی شواهد گردآوری شده

آزمون کیزر- می‌یر- اوکلین

آزمون بارتلت

مربع كا

درجه ازادی

سطح معنی داری

872/0

3/27

228

000/0

 

2) مولفه‌های استخراج شده:

 استخراج عامل‌ها با روش‌های مختلفی قابل انجام است که در این مرحله از تجزیه و تحیلیل از ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣﻮﻟﻔﻪ ﺍﺻﻠﻲ استفاده شده است. برای به حداکثر رساندن ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺁﻳﺘﻢﻫﺎ ﻭ ﻋﺎﻣﻞﻫـﺎ از عمل ﭼﺮﺧش استفاده شده است. روش واریماکس، رایج‌ترین روش چرخش متعامد در تحلیل عاملی است که توسط کیزر توسعه یافته است. در این تحلیل از چرخش متعامد و روش واریماكس استفاده شده است. در ادامه به آزمون و بررسی فرضیات تحقیق پرداخته شده است.

 

تاثیرگذاری عوامل ساختاری بر صادرات مواد معدنی 

با توجه به اینکه مقدار (t-value) آن خارج از بازه 96/1- و 96/1 قرار دارد در سطح اطمینان 95% فرض (H0) را رد و فرض (H1) را مورد پذیرش قرار میدهد. بنابراین عوامل ساختاری بر صادرات مواد معدنی تاثیر معناداری دارد، از طرفی ضریب مسیر نشان میدهد که شدت تاثیر 216/0 و جهت آن مثبت میباشد، بنابراین پیش بینی میشود در یک نمونه بزرگتر از همان جامعه این فرضیه تایید گردد.

مزیت ایران در صادرات مواد معدنی بر ارتقا بازاریابی مواد معدنی 

با توجه به اینکه مقدار (t-value) آن خارج از بازه 96/1- و 96/1 قرار دارد در سطح اطمینان 99% فرض (H0) را رد و فرض (H1) را مورد پذیرش قرار میدهد. بنابراین مزیت ایران در صادرات مواد معدنی بر ارتقا بازاریابی مواد معدنی تاثیر معناداری دارد، از طرفی ضریب مسیر نشان میدهد که شدت تاثیر 216/0 و جهت آن مثبت میباشد، بنابراین پیش بینی میشود در یک نمونه بزرگتر از همان جامعه این فرضیه تایید گردد.

اثربخشی صادرات مواد معدنی بر ارتقا بازاریابی مواد معدنی 

با توجه به اینکه مقدار (t-value) آن خارج از بازه 96/1- و 96/1 قرار دارد در سطح اطمینان 99% فرض (H0) را رد و فرض (H1) را مورد پذیرش قرار میدهد. بنابراین صادرات مواد معدنی بر ارتقا بازاریابی مواد معدنی تاثیر معناداری دارد، از طرفی ضریب مسیر نشان میدهد که شدت تاثیر 311/0 و جهت آن مثبت میباشد، بنابراین پیش بینی میشود در یک نمونه بزرگتر از همان جامعه این فرضیه تایید گردد.

اثرگذاری به روز رسانی قوانین گمركی بر مزیت ایران در صادرات مواد معدنی 

با توجه به اینکه مقدار (t-value) آن خارج از بازه 96/1- و 96/1 قرار دارد در سطح اطمینان 95% فرض (H0) را رد و فرض (H1) را مورد پذیرش قرار میدهد. بنابراین به روز رسانی قوانین گمركی بر مزیت ایران در صادرات مواد معدنی تاثیر معناداری دارد، از طرفی ضریب مسیر نشان می‌دهد که شدت تاثیر 216/0 و جهت آن مثبت میباشد، بنابراین پیش بینی میشود در یک نمونه بزرگتر از همان جامعه این فرضیه تایید گردد

‌نتایج مدل‌یابی معادلات ساختاری

در بخش كمی پژوهش شواهد و اطلاعات لازم با پرسشنامه از نمونه بزرگ مشتریان و با تحلیل عاملی مورد بررسی قرار گرفته است. در این بخش با استناد شواهد گرداوری شده اقدام به مدل‌یابی معادلات ساختاری شده است. این مدل از بیست و سه مسیر تشكیل شده است. برای ارزیابی مدل به سه دسته از شاخص‌های محاسبه شده استناد شده است كه در ادامه به نتایج اشاره شده است. 1) نتایج شاخص‌های برازندگی مدل: شاخص برازندگی با مقدار 884/0، شاخص نرم‌شده برازندگی با مقدار 872/0، شاخص برازندگی تطبیقی با مقدار 962/0، شاخص برازندگی فزاینده با مقدار 962/0، شاخص نرم‌شده برازندگی نسبی با مقدار 832/0، شاخص برازندگی نسبی با مقدار 820/0، ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب با مقدار 023/0 و مربع كا هنجار شده با مقدار 367/1 از مقادیر لازم برخودار بوده و از همخوانی و تطابق بین داده‌های تجربی با مدل نظری و استخراج شده در تحلیل عاملی اكتشافی پشتیبانی کرده است. در جدول 9 به نتایج شاخص‌های برازندگی و مقدار پیشنهاد شده توسط محققان اشاره شده است.

جدول 8 : آزمون فرضیات مدل ساختاری

 

فرضیات

ضریب مسیر 

نسبت بحرانی

(t-value)

Sig-p

نتیجه

عوامل  ساختاری بر صادرات مواد معدنی تاثیر دارد

H1

216/0

196/2

000/0

معنادار

صادرات مواد معدنی بر ارتقا بازاریابی مواد معدنی تاثیر دارد

H2

222/0

019/2

003/0

معنادار

به روز رسانی قوانین گمركی بر مزیت ایران در صادرات مواد معدنی تاثیر دارد

H3

216/0

016/3

000/0

معنادار

مزیت ایران در صادرات مواد معدنی بر ارتقا بازاریابی مواد معدنی تاثیر دارد

H4

311/0

693/2

015/0

معنادار

 

 

جدول 9: شاخص‌های برازندگی مدل‌یابی معادلات ساختاری مورد مطالعه پژوهش

شاخص‌های برازندگی

مقدار پیشنهادشده

نام پیشنهادكننده

مقادیر مدل پژوهش

GFI

شاخص برازندگی

img0 

فروزا و فلیپینی (1998)

884/0

NFI

شاخص نرم‌شده برازندگی

img0 

فروزا و فلیپینی (1998)

872/0

CFI

برازندگی تطبیقی

img0 

جان و همكاران (2006)

962/0

IFI

شاخص برازندگی فزاینده

img0 

العدلی و اید (2016)

962/0

PNFI

شاخص نرم‌شده برازندگی نسبی

img0 

كایناك (2003)

932/0

PGFI

شاخص برازندگی نسبی

img0 

كایناك (2003)

820/0

RMSEA

ریشه دوم برآورد واریانس خطای تقریب

img0 

جان و همكاران (2006)

024/0

X2/df

مربع كا بر درجه‎آزادی

img0 

العدلی و اید (2016)

367/1

 

بحث و نتیجه گیری

پایداری خط مشی ها به میزان زیادی به کیفیت دموکراسی در یک کشور بستگی دارد. تضمین فرصت هایی برای مشارکت دموکراتیک و همچنین احترام به حاکمیت قانون و حقوق مدنی باعث جلب اعتماد شهروندان به مشروعیت اقدامات صورت گرفته توسط رهبران سیاسی می شود، بدون حمایت عمومی قوی برای اقدامات دولت، حتی بهترین ایده ها در خط مشی گذاری فاقد ابزار اجرایی مناسب خواهد بود. یکی از انگاره های جدید در حکومت داری، حاکمیت الکترونیکی است که ناظر بر افزایش قابلیتهای خط مشی گذاری از طریق مشارکت ذی نفعان اجتماعی است. حاکمیت الکترونیکی ناظر بر حاکمیت مبتنی بر فناوری است. با توجه به اهمیت خط مشی گذاری الکترونیکی، در حاکمیت عمومی می توان ادعا کرد شناخت و فراهم کردن رابطه ای که مبتنی بر تعامل پویا بین حکومت و مردم باشد، نه یک گزینه، بلکه یک ضرورت راهبردی است. باید توجه داشت که چگونه حکومتهای مختلف برای نیل به سطح بالاتری از نتایج موردنظر با مردم تعامل برقرار می کنند .

امروزه استفاده از زمينه هاي علمي بين رشته اي، انقلاب صنعتي در معدن و مواد معدنی به وجود آمده است. اين تحول در بهره برداري يكپارچه از قوانين مشخصات بيولوژيكي است كه  زمینه ساز ارتقا بازاریابی مواد معدنی برای صادرات بهتر شود، لذا سياست گذاران مواد معدني، می بایست  بخشي از تحقيقات خود را به طرف توليد محصولات كيفي با كاربرد فناوري هاي جديد هدايت نمايند؛ یعنی  علاوه بر توليد محصولات با فناوري بالا و مورد نياز در كالاهاي سرمايه اي و امور زير بنايي، بر حسب نياز مصرف كنندگان و كاربردهاي جديد به توليد فرآورده هاي معدني جديد بپردازد، چرا كه دستيابي به فناوري توليد صنايع معدني براي استفاده در مصارف خاص صنعتي مي تواند در آمد قابل قبولي براي كشور داشته باشد.

نظريه­ي خط مشي­گذاري توسعه­ي صادرات کالاهای معدنی از طریق مناطق ویژه اقتصادی  مطالعه موردی:منطقه ویژه اقتصادی بيان مي­كند كه مناطق ویژه اقتصادی با توجه به بعضی محدوديت ها سهم اندكي در صادرات دارند. وجود اين محدوديت ها در كنار موانع توسعه­ي صادرات و از سويي، لزوم توسعه­ي صادرات غير نفتي كشور، شكل­گيري پديده­اي با نام خط مشي­گذاري توسعه­ي صادرات براي اين مناطق را ضروري مي­­كند. برای استحكام نتایج به دست آمده از 4 شاخص كای اسكوئر، مقدار شاخص نیکویی برازش22، شاخص تعدیل شده نیکویی برازش 23 ریشه خطای میانگین مجذورات تقریب24 به طور همزمان، برای تائید مولفه‌ها و ابعاد بهره برده شده است. مقادیر پارامتر استاندارد برای هر یک از عوامل، نشان دهنده بار عاملی آن‌‌ها روی متغیر نهفته مربوط بوده که مقدار 2 tمتناظر آن‌‌ها نیز معناداری سهم آن‌‌ها در اندازه‌گیری متغیر نهفته را نشان می‌دهد. بنابراین بر اساس مقدار t بدست آمده برای هر سوال می‌توان عنوان کرد که تمامی گویه‌ها نقش مهم و معنادار در اندازه‌گیری ابعاد و مولفه‌های صادرات مواد معدنی هستند. نتایج حاصل از این تحقیق با نتایج اسرجو، سارکر(2019) 25سازگار بوده است. می توان یافته‌‌های مطالعه آن‌‌ها نشان می‌دهد که با تسهیل قوانین و مقررات گمرکی در هرکشور و رفع موانع صادراتی بر أساس شرایط بومی هر کشوری می تواند رضایت  صادر کنندگان را ارتقا دهد.

نتایج این تحقیق با تحقیق دیگر که توسط ساستین و سومارو و سیمانجاک26 در سال 2020  هماهنگ بوده است. یعنی صادرات راحتر مواد معدنی ، نرخ ارز و رشد اقتصاد جهانی، پیشرفت فن آوری  و بهبود خدمات سرویس دهی در گمرکات كشور باعث رونق و رشد اقتصادی می شود. نتایج این تحقیق با نتایج تحقیق نان چن و همکاران (2020) همسو شده است، شناخت کافی از عوامل فرا اقتصادی از جمله سرمایه و نظام نوآوری، موقعیت اجتماعی کارآفرینان و نوآوران و اصلاحات نهادی در بخش معد ن و صنايع معدنی با ارتقا بازاربی بین الملل مواد معدنی همسو بوده است. در تحقیقی که پادلومن  در سال 2019 و مارگز 2016 انجام دادند نشان داد که عوامل ساختاری کشور مثل  امكانات مطلوب صنعتی، نیروی انسانی ماهر و  زیر بناهای فیزیكی یک کشور نقش مهمی در صادرات مواد معدنی دارد. بررسی های نتایج تحقیق نشان می دهد كه روند الگوی تقاضای جهانی مواد گویای آن است که ارتقای توان تولید و صادرات مواد و صنايع معدنی در کشور ‏به سادگی و در کوتاه مدت ممكن نیست مگر اینکه دولت  در طول اجرای سند ‏چشم انداز، در چارچوب راهكارهای تعیین شده (با توجه به واقعیات داخلی و خارجی)، ‏اقتدار هدایت، نظم دهی و سازماندهی واحدهای مولد مواد و صنايع معدنی (با اعمال سیستم های تشویقی و تنبیهی) را بیابند و خود را متعهد به آن بدانند. در حال حاضر ‏اولویت های سرمایه گذاری در بخش معدن و صنایع معدنی با نگاه به تقاضای داخلی معرفی ‏می گردد و كمتر  از سوی دولت مورد حمایت قرار می گیرد.

پیشنهاد کاربردی

- بهره برداری از سامانه­های هوشمند صادرات مواد معدنی در مناطق ویژه اقتصادی و هم چنین  سامانه تـسریع و تـسهیل رویـه گمرکـی و ردیابی آنلاین کالا در مناطق ویژه 

- کاهش تعرفه صادرات مواد معدنی به خصوص در حوزه کانی­های صادراتی امکان 

-       تدوین و اجرای ‏خط مشی­های توسعه فناوری در بخش صنايع معدنی به منظور استفاده از اثرات سرمایه­گذاری مستقیم خارجی و واردات ماشین آلات سرمایه­ای مدرن و ‏افزایش قابلیت های داخلی و ظرفیت جذب فناوری کشور به ویژه در زمینه ارتقا بازاریابی مواد معدنی 

-       ضرورت تدوین نظام صادراتی و ترغیب به ایجاد تشکل­ها و اتحادیه ها و تنظیم نظام هماهنگ صادراتی برای بهره­مندی از کل توانایی­های صادراتی معدنی کشور

-       اعمال سیاست­های تشویقی برای تنوع بخشیدن به خدمات صادراتی (معافیت­های مالیاتی یا بیمه صادرات) به منظور حمایت و کاهش آسیب­پذیری صادرات در برابر نوسانات تقاضای بین­المللی ‏ 

 

‏

 

منابع 

1.       Acommerce (2019). How L’Oréal uses e-commerce’s social commerce to simplify transaction and increase customer engagement. Available at https://www.acommerce.asia/case-study-loreal-social-commerce/.

2.       Abbey, J. D., Guide, J. R., & Vlade, D. R. (2018). A typology of remanufacturing in closed-loop supply chain. International Journal of Production Research, 56, 374– 384.CrossrefWeb of Science®Google Scholar.

3.       Adams, R., Jeanrenaud, S., Bessant, J., Denyer, D., & Overy, P. (2016). Sustainability-oriented innovation: A systematic review. International Journal of Management Reviews, 18(2), 180– 205.

4.       Afsar, B., Maqsoom, A., Shahjehan, A., Afridi, S. A., Nawaz, A., & Fazliani, H. (2020). Responsible leadership and employee's proenvironmanetal behavior: The role of organizational commitment, green shared vision, and internal environmental locus of control. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 27(1), 297– 312.

5.       Ahani, A., Rahim, N. Z. A., & Nilashi, M. (2017). Forecasting social CRM adoption in SMEs: A combined SEM-neural network method. Computers in Human Behavior, 75, 560–578.

6.       Ahmed, S. K., Shujaat, M. M., Kusi-Sarpong, S., Zaman, S. I., & Alam, S. H. (2020). Social sustainable supply chains in the food industry: A perspective of an emerging economy. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 28(3), 404– 418.

7.       Alharthi, A., Krotov, V., & Bowman, M. (2017). Addressing barriers to big data. Business Horizons, 60(3), 285–292.

8.       Aral, S., & Walker, D. (2014). Tie strength, embeddedness, and social influence: A large-scale networked experiment. Management Science, 60(6), 1352–1370.

9.       Aral, S., Dellarocas, C., & Godes, D. (2013). Social media and business transformation: A framework for research. Information Systems Research, 24(1), 3–13.

10.       Andalib, D. A., & Soltanmohammadi, A. (2018). Investigating and analyzing the factors affecting the development of sustainable supply chain model in the industrial sectors. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 26(1), 199– 212.

11.       Barger, V., Peltier, J. W., & Schultz, D. E. (2016). Social media and consumer engagement: A review and research agenda. Journal of Research in Interactive Marketing, 10(4), 268–287.

12.       . Baloglu, A. Nayar, S. Beldona(2010)Interoperability and open travel alliance standards: strategic perspectives[J]Int. J. Contemp. Hospitality Manag., 22 (7) (2010), pp. 1010-1032

13.       Barney, J. (1991). Firm resources and sustained competitive advantage. Journal of Management, 17, 99–120.

14.       Beckers, S. F. M., van Doorn, J., & Verhoef, P. C. (2017). Good, better, engaged? The effect of company-initiated customer engagement behavior on shareholder value. Journal of the Academy of Marketing Science, 46(3), 366–383.

15.       Banacloche, S., Cadarso, M. A., Monsalve, F., & Lechon, Y. (2020). Assessment of the sustainability of Mexico green investment in the road to Paris. Energy Policy, 141(1), 1– 11.

16.       Brodie, R. J., Hollebeek, L. D., Juric, B., & Ilic, A. (2011). Customer engagement: Conceptual domain, fundamental propositions, and implications for research. Journal of Service Research, 14(3), 252–271.

17.       Blind, A. Mangelsdorf)2012)Alliance formation of SMEs: empirical evidence from standardization committees,IEEE Trans. Eng. Manag., 60 (1) (2012), pp. 148-

18.       Carlson, J., Rahman, M., Voola, R., & De Vries, N. (2018). Customer engagement behaviors in social media: Capturing innovation opportunities. Journal of Services Marketing, 32(1), 83–94.

19.       Chahine, S., & Malhotra, N. K. (2018). Impact of social media strategies on stock price: The case of twitter. European Journal of Marketing, 52(7–8), 1526–1549.

20.       Charoensukmongkol, P., & Sasatanun, P. (2017). Social media use for CRM and business performance satisfaction: The moderating roles of social skills and social media sales intensity. Asia Pacific Management Review, 22(1), 25–34.

21.       Chu, J. Xu, F. Lai, et al.(2018)Institutional theory and environmental pressures: the moderating effect of market uncertainty on innovation and firm performance,IEEE Trans. Eng. Manag., 65 (3) (2018), pp. 392-403

22.       Chen, Y., Wang, Q., & Xie, J. (2011). Online social interactions: A natural experiment on word of mouth versus observational learning. Journal of Marketing Research, 48(2), 238–254.

23.       Choi, Y., & Thoeni, A. (2016). Social media: Is this the new organizational stepchild? European Business Review, 28(1), 21–38.

24.       Choudhury, M. M., & Harrigan, P. (2014). CRM to social CRM: The integration of new technologies into customer relationship management. Journal of Strategic Marketing, 22(2), 149–176.

25.       Confos, N., & Davis, T. (2016). Young consumer-brand relationship building potential using digital marketing. European Journal of Marketing, 50(11), 1993–2017.

26.       Cropanzano, R., & Mitchell, M. S. (2005). Social exchange theory: An interdisciplinary review. Journal of Management, 31(6), 874–900.

 

27.       Dixit, A. (2020). Protection of environment for sustainable development. Studies of Indian Place, 40(12), 1369– 1380.

28.       De Vries, J.L. Veurink(2017)Cost-benefit analysis of participation in standardization: developing a calculation tool,Int. J. Standardization Res., 15 (1) (2017), pp. 1-15

29.       De Vries, L., Gensler, S., & Leeflang, P. S. H. (2012). Popularity of brand posts on brand fan pages: An investigation of the effects of social media marketing. Journal of Interactive Marketing, 26(2), 83–91.

30.       De Vries, L., Gensler, S., & Leeflang, P. S. H. (2017). Effects of traditional advertising and social messages on brand-building metrics and customer acquisition. Journal of Marketing, 81(5), 1–15.

31.       Dolan, R., Conduit, J., Fahy, J., & Goodman, S. (2016). Social media engagement behavior: A uses and gratifications perspective. Journal of Strategic Marketing, 24(3–4), 261–277.

32.       Effing, R., & Spil, T. A. M. (2016). The social strategy cone: Towards a framework for evaluating social media strategies. International Journal of Information Management, 36(1), 1–8.

33.       Flor, S.Y. Cooper, M.J. Oltra(2018)External knowledge search, absorptive capacity and radical innovation in high-technology firms[J]

34.       Eur. Manag.J., 36 (2) (2018), pp. 183-194

35.       Fehrer, J. A., Woratschek, H., Germelmann, C. C., & Brodie, R. J. (2018). Dynamics and drivers of customer engagement: Within the dyad and beyond. Journal of Service Management, 29(3), 443–467.

36.       Liu, H. Zhao, X. Zhao(2018)Absorptive capacity and business performance: the mediating effects of innovation and mass customization [J]Ind. Manag. Data Syst., 118 (9) (2018), pp. 1787-1803

37.       Nath, S., Eweje, G., & Sajjad, A. (2020). The hidden side of sub-supplier firms' sustainability – An empirical analysis. International Journal of Operations & Production Management, 40, 1771– 1799.

38.       Roca, E. O'Sullivan(2020)The role of regulators in mitigating uncertainty within the Valley of Death.Technovation (2020), Article 102157

39.       Santoro, S. Bresciani, A. Papa(2018)Collaborative modes with cultural and creative industries and innovation performance: the moderating role of heterogeneous sources of knowledge and absorptive capacity,ichnovation, 58 (8) (2018), pp. 1980-1992

40.       Tamura(2015)Who participates in de jure standard setting in Japan? The analysis of participation costs and benefits[J]Innovation Organization & Manag., 17 (3) (2015), pp. 400-415

41.       Traub, A. Maier, K.L. Barbehön(2017)Future automotive architecture and the impact of IT trends[J]IEEE Software, 34 (3) (2017), pp. 27-32

42.       Wontner, K., Walker, H., Harris, I., & Lynch, J. (2020). Maximising “community benefits” in public procurement: Tensions and trade-offs. International Journal of Operations & Production Management, 40, 1909– 1939.

43.       Wang, P.C. Chen, S.C. Fang)2018)A critical view of knowledge networks and innovation performance: the mediation role of firms' knowledge integration capability[J]J. Bus. Res., 88 (2018), pp. 222-233

44.       Wen, W.J. Qualls, D. Zeng(2020)Standardization alliance networks, standard-setting influence, and new product outcomes[J]J. Product Innovation Manag., 37 (2) (2020), pp. 138-157

45.       Wiegmann)2019)Managing Innovation and standards: A case in the European heating industry[M]Palgrave Macmillan Ltd, Basingstoke (2019)

46.       Xie, H. Zou, G. Qi)2018)Knowledge absorptive capacity and innovation performance in high-tech companies: a multi-mediating analysis.J. Bus. Res., 88 (2018), pp. 289-297

47.       Yasir, M., Majid, A., & Qudratullah, H. (2020). Promoting environmental performance in manufacturing industry of developing countries through environmental orientation and green business strategies. Journal of Cleaner Production, 275, 3.

48.       Ye, Y., Yeung, A., & Huo, B. (2020). Maintaining stability while boosting growth? The long-term impact of environmental accreditations on firms' financial risk and sales growth. International Journal of Operations & Production Management, 40, 1829– 1856.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Investigating the Impact of Mineral Export Development Policy through Special Economic Zones  Case study: Hormozgan Special Economic Zone

 

Abstract

Background and Aim: Considering the importance of developing mineral exports through special economic zones as one of the key issues in the policy and vacuum of theoretical research related to special economic zones, the present study has a practical approach and aims to investigate the pattern of mineral exports from It has been through special economic zones.

Method: This research is a combination of qualitative and quantitative. The researcher first with the qualitative research method and data approach of the foundation and by interviewing seventeen experts and customs managers and managers of mineral export companies through the analysis of interviews and in the second study with a quantitative method, while preparing a questionnaire in Authorized 384 people.

Results: The results of model fit indices: fit index with a value of 0.884, softened fit index with a value of 0.872, adaptive fit index with a value of 0.962, incremental fit index with a value of 0.962, softened fit index with a value of 0.832, relative fitness index with a value of 0.820, root mean square error of the value with an value of 0.023 have the necessary values ​​and support the concordance between the experimental data with the theoretical model and extracted in heuristic factor analysis.

Conclusion: The results showed that; In the form of a model, including six main dimensions including structural factors, mineral exports, Iran's advantage in mineral exports, updating customs laws, environmental conditions and promoting mineral marketing and thirty-one sub-dimensions are presented.

Keywords: Policy, Data Foundation, Exports, Minerals, Special Economic Zones, Combined Approach

 

 

 

 

20

 

[1] Leuonido &Zhao and Zhao 

[2] Degzit 

[3] Feriman 

[4] Sebuo and Berckini &Papa 

[5] Anderson 

[6] Berour &Deloun 

[7] Berigman& Dayveis 

[8] Chalabiz& Louiz 

[9] Kaiou et al 

[10] Getchak& Koutab 

[11] Day 

[12] Perseman & Vyldowasky 

[13] Hal & Jenkinz 

[14] Sun et al 

[15] Chay ho 

[16] Wecleing et al 

[17] Jinia 

[18] Reva et al 

[19] Hodod etal 

[20] Koudoranis 

[21] Sharma et al 

[22]  GFI

[23]  AGFI

[24]  RMSEA

[25]  Sreejesh, JG Sarkar

[26]  V Susanti, U Sumarwan, M Simanjuntak


مقالات مرتبط

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]