خوانش فرهنگی از گفت‌وگوی بینادینی در ایران؛ یک مطالعه کیفی

محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگی

مجید جعفریان ¹ , حسن بشیر ² , سید جواد میری ³

1 - دکترای دین پژوهی، دانشگاه ادیان و مذاهب قم
2 - استاد جامعه شناسی ارتباطات بین المللی، دانشگاه امام صادق (ع)
3 - دانشیارجامعه شناسی و مطالعات ادیان، پژوهشکده مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

تاریخ دریافت : 1397/11/20 تاریخ پذیرش : 1397/12/13 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: ایران, تحلیل مضمون, خوانش فرهنگی, دیگری دینی, گفت‌وگوی بینادینی,

چکیده مقاله :

ایرانِ پس از انقلاب تجربه‌های گوناگونی را در عرصه‌های مختلف از سرگذارنده است. از تجربه‌های مهمی که بیشتر در حوزه‌های نخبگانی مطرح بوده، گفت‌وگوهایی است که نه در عرصه سیاسی بلکه با رویکردی دینی و در قالب‌های سازمانی و آکادمیک با رویگردی دینی رقم خورده است. این پژوهش براساس روش تحلیل مضمون می‌کوشد با تمرکز بر دانش و تجربه کنشگران به فهم و تفسیر فرهنگی آنها از گفت‌وگوی بینادینی پرداخته و آن را به گونه‌ای روشمند سامان دهد. بدین‌منظور، داده‌های میدانی به روش هدفمند و در مصاحبه نیم‌ساخت‌یافته با 15 نفر از کنشگران این عرصه گردآوری شد. در تحلیل مضامین برآمده از گفتارها مشخص شد به لحاظ فرهنگی، دیگری یک سوژه است و نه یک ابژه و نوعی این همانی بین من و دیگری برقرار است. گفت‌وگو نقشی هویت‌ساز داشته، جامعه‌پذیرکردن آن امری ضروری و مهمترین عامل برای تقویت مداری اجتماعی است. این رویکرد، با اتخاذ نگاهی انسان‌شناختی در گفت‌وگو با دیگری دینی اصالت را به دیگری داده و توجه به کرامت، برابری‌ حقوق و ارزش‌های مشترک را مهمترین عواملی می‌داند که به یکی‌شدن من و دیگری با محوریت مرجعیت‌پذیری انسانی کمک خواهد کرد.

چکیده انگلیسی:

  Post-Revolution Iran has various experiences and lessons in different fields. One of the most important lessons learned in elite areas are talks that are not in the political arena, but in a religious approach and in organizational and academic forms with religious ones. This research, based on the method of thematic analysis, tries to focus on the knowledge and experience of the actors on their cultural understanding and interpretation of the intuitive dialogue and to organize it in a systematic way. To this end, field data was collected in a targeted way and in a semi-structured interview with 15 actors in the field. In the analysis of the content derived from the speeches, it was determined that, in terms of culture, “the other” is a subject and not an object and there is a kind of sympathy between me and the other. Dialogue has an identity role; its socialization is indispensable and the most important factor in strengthening social tolerance. This approach, by adopting an anthropological look in a conversation with other religious ones, puts originality to the other, and attention to dignity, equality of rights and shared values is one of the most important factors contributing to the unification between me and the other with a focus on human reliance.

منابع و مأخذ:

 

اخوان، مهدی (1391). واقع‌گرایی انتقادی و ناواقع‌گرایی ارجاعی، ماهنامه زمانه، (25 و 26) ، 40 - 43.

بهشتی، محمدرضا (1393). صلح و حقیقت در گفت‌وگوی ادیان ، مجله چشم‌انداز ارتباطات فرهنگی، (13) ، 30- 33.

جعفریان، رسول، صدیقی، مریم (1395). از دربند تا قطیف: گزارشی از گفتگوهای مسیحی - اسلامی در دوره صفوی و قاجاری (به ضمیمه 5 رساله)، تهران، انتشارات علم.

جعفریان، مجید، مسجدجامعی، محمد(1394). رویکردهای نظری به گفت‌وگوی دینی، مجله الهیات تطبیقی،(13) ، 120 تا 150.

حاجی حسینی، مرتضی، نوری، محمد (1386).گفت‌وگوی ادیان: مجموعه مقالات کنگره بزرگداشت پروفسور فلاطوری، اصفهان، نشر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

خسروپناه، عبدالحسین (1384).  فرایند ظهور و بسط نظریه پلورالیستی و تهافت‌های آن، نشریه قبسات، (37)10، 121 تا 136.

داوری اردکانی، رضا (1384). شرایط امکان دیالوگ بین ادیان، نامه فرهنگ، (56)، 154 تا 159.

درخشه، جلال و دیگران (1394). تحلیل مضمونی اعتماد در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای، فصلنامه جستارهای سیاسی، (3)6، 53 تا 72.

سویدلر، لئونارد (1382). عصر گفت‌وگوی جهانی، ترجمه هوشنگ رهنما، مجله اخبار ادیان، (6 ) ، 56- 59

سویدلر، لئونارد (1393). گفت‌وگو چیست، ترجمه مهدی صالحی و احمد مقری، مجله هفت آسمان، (63 -  64)، 173- 196.

شارپ، اریک (1384). گفت‌وگوی ادیان، ترجمه غلامرضا اکرمی، مجله اخبار ادیان، (17)، 33-37.

صادقی رشاد، علی‌اکبر (1388).گفت‌وگوی بینادینی؛ اهداف و آفات، نامه الهیات،(6) ، 29- 36.

عباسی، شهاب الدین (1386).  پل نیتر؛ منادی گفت و گوی ادیان در جهان محنت آلود، اخبار ادیان شماره ۲۲.

عباسی، شهاب الدین (1385). شناخت: صلح در سایه گفت‌وگو: مروری بر آراء هانس کونگ، متأله معاصر آلمانی، مجله اخبار ادیان، (19) ، 34 تا 35.

عیوضی، حیدر(1394). صفاخانه اصفهان در گفت‌وگوی اسلام و مسیحیت، قم، نشر ادیان.

فورشت، اینگر، رپستاد، پل(1394). درآمدی بر جامعه‌شناسی دین: نظریه‌های کلاسیک و معاصر، ترجمه مجید جعفریان، قم: نشر ادیان.

مجموعه نویسندگان (1384). سنت گفت‌وگو و مناظره با ادیان و مذاهب، قم، حوزه علمیه قم.

مسجدجامعی، محمد (1389). گفت‌وگوی دینی-گفت‌وگوی تمدنی: اسلام و مسیحیت در دوران‌جدید، تهران، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی.

مقری، احمد و دیگران (1394). گفت‌وگوی ادیان و مساله «دیگری دینی» در الهیات ناظر به ادیان، مجله پژوهش‌های ادیانی، (13)، 89 - 104،.

هادوی، حسین (1382). بررسی نظریه چارلز تیلور پیرامون مسئله هویت و گوناگونی فرهنگ در عصر مدرن، مجله علوم سیاسی دانشگاه کرج، (6)، 133-148.

Abu-Nimer, Mohammed (2002).The Miracles of Transformation Through Interfaith Dialogue:Are you a Believer? In Interfaith Dialogue and Peacebuilding, ed. David R. Smock.Washington,DC: United States Institute of Peace Press.

Abu-Nimer, Mohammed (2001). Conflict Resolution, Culture, and Religion: Toward a Training Model of Interreligious Peacebuilding.

Abu-Nimer , Mohammed, Amal I, Khoury & Emily ,Welty (2007). Unity in Diversity: Interfaith Dialogue in the Middle East . Washington, DC : United States Institute of Peace Press.

Hick, John (1998). Truth and Dialogue: The Relationship between World Religions, London: on Pres.

Kung, Hans & Moltmann, Jurgen (1986). Christianity Among World Religions, Concilum, no. 183, Edinburgh: T. T. Clarke.

Littl, David & Scoot, Appleby (2004). A Moment of Opportunity? The Pomise of Religious Peacebuilding in an Era of Religious and Ethnic Coflict, in Religion and Peacebuilding, eds. H. Coward & G.S. Smith. Albany, NY: State University of New York Press.

Moyzes, Paul & Swidler, Leonar (1990). Christian Mission and Interreligious Dialogue, Lewiston,NY: The Edwin Mellen Press.

Panikkar ,Raimon (1999) .The_Intrareligious_Dialogue (BookFi.org), published by Paulist press, Mahwah, New Jersey.

Sampson, Cynthia­ (1997). Religion and Peace Building in Peacenaking in International Conflict: Methods and Techniques. Eds. W.Zartman and L. Rasmussen. Washington, DC: United States Institute of Peace press.

Smith­,Wilfred Cantwell (1981(.Towards a World Theology: Faith and the Comparative History of Religion.

Stirling-Attride,J (2001). An Analytic Tool for Qualitative :Networks Thematic: Research Qualitative , Research, 405–385.