تحلیل کارآیی فضاهای نیمه‌باز در ارتقا کیفیت زندگی ساکنان مجتمع های مسکونی مهر از منظر سلامت (مجتمع مسکن مهر مُکریان مهاباد)

محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگی

شاهرخ حسامی ¹ (دانشجوی دکتری معماری، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران.)
عباس صداقتی ² (استادیار گروه معماری، واحد ارومیه، دانشگاه آزاد اسلامی، ارومیه، ایران)
سولماز بابازاده اسکوئی ³ (استادیار گروه معماری، واحد اسکو، دانشگاه آزاد اسلامی، اسکو، ایران.)
اسداله شفیع زاده ⁴ (استادیار گروه معماری، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران.)

تاریخ دریافت : 1401/09/26 تاریخ پذیرش : 1401/10/10 تاریخ انتشار : 1402/12/20

کلید واژه: کیفیت زندگی, کارایی, فضای نیمه باز, کیفیت معماری, سلامت مسکن,

چکیده مقاله :

یکی از فضاهای مهم در رابطه با ارزش‌های معمارانه بنای مجتمع‌های مسکونی، فضاهای نیمه‌باز هستند که به ‌نظر می‌رسد در ایجاد آسایش روانی فرد حائز اهمیت باشند. دلیل انتخاب مجتمع مسکونی مکریان مهاباد به عنوان مطالعه موردی؛ گلایه ساکنین از کیفیت نامطلوب معماری و شهرسازی، همچنین مشاهده برخی ناهنجاری‌های اجتماعی و روانی و مشاهده افسردگی بین ساکنین است که به ‌نظر می‌رسد نوعی ارتباط بین طراحی فضاهای باز و نیمه ‌باز این مجتمع با این نوع ناهنجاری‌ها وجود داشته باشد. از این رو هدف پژوهش حاضر تحلیل کارآیی فضاهای نیمه ‌باز در ارتقا کیفیت زندگی ساکنان مجتمع های مسکونی مهر از منظر سلامت می باشد. روش تحقیق حاضر توصیفی-تحلیل و پیمایشی، از نظر هدف کاربردی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل ساکنان مسکن مهر مُکریان مهاباد که برابر 1512 نفر می باشد و حجم نمونه هم برابر 306 نفر از طریق فرمول کوکران بدست آمد. برای تحلیل یافته ها از معادلات ساختاری با نرم افزار SPSS و AMOS استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشترین تاثیرگذاری بر کارایی فضای نیمه باز کیفیت محیطی داشته و کمترینش مربوط به کیفیت ساختاری بوده است. در نتیجه بین کارایی فضاهای نیمه باز در مجتمع های مسکونی برای ارتقا کیفیت زندگی ساکنان از منظر سلامت رابطه معناداری وجود دارد و وابسته بهم هستند.

منابع و مأخذ:

- بهرامی، فرشته؛ سعدی پور، اسماعیل؛ نصراللهی، اکبر (1401). تدوین و اعتبار یابی برنامه آموزشی سواد رسانه‌ای و تعیین اثربخشی آن بر کاهش اعتیاد به اینترنت و بهبود کیفیت زندگی نوجوانان شهر کرج، مطالعات میان فرهنگی، دوره 17، شماره 50: 41-72.
- تقی¬پور، ملیحه؛ عظمتی، سعید؛ مهاجر، الهه (1401). بررسی مؤلفه¬های مؤثر بر طراحی فضاهای مجتمع‌های مسکونی مبتنی بر ارتقاء سلامت عمومی ساکنین (مطالعه موردی: مجتمع‌های مسکونی گلستان و زنبق در شیراز)، پژوهش¬های نوین معماری، دوره 1، شماره 2: 27-46.
- راهب، غزال؛ نظری، محیا (1396). بررسی عوامل مؤثر بر کارکرد فضای نیمه‌باز خصوصی واحدهای مسکونی شهر تهران، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، دوره 10، شماره 21: 39-48.
- رشیدکلویر، حجت¬الله؛ شاهرودی کلور، مرضیه (1400). بررسی میزان تأثیرگذاری راندمان عملکردی فضاهای باز مجتمع‌های مسکونی بر ارتقای سطح دل‌بستگی ساکنین (مطالعه موردی: منطقه ۶ شهر شیراز)، مطالعات محیطی هفت حصار، دوره 9، شماره 35: 99- 114.
- محبی نژاد، سارا؛ موحد، خسرو؛ حیدری، علی‌اکبر؛ تقی پور، ملیحه (1401). نقش سازمان‌دهی فضایی بر افزایش اجتماع‌پذیری فضاهای باز مجتمع‌های مسکونی (نمونه مورد مطالعه: مجتمع‌های مسکونی شهر شیراز)، مطالعات شهری، دوره 11، شماره 43: 27-40.
- معروفی، سیامند؛ بایزیدی، قادر (1400). ارزیابی و تحلیل عوامل مؤثر بر ارتقاء عملکرد فعالیتی پارک‌های شهری (نمونه موردی پارک خانواده شهر مهاباد)، علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، دوره 23، شماره 1: 77-92.
- هدایت، اعظم؛ عشرتی، پرستو؛ کریمی، باقر (1399). بررسی تأثیر فضای نیمه‌باز بیرونی بر کیفیت محیط مسکونی (نمونه موردی: مسکن آپارتمانی بندر بوشهر)، معماری و شهرسازی ایران، دوره 11، شماره 2: 57-76.

- Acampa, G. (2019). European Guidelines on quality requirements and evaluation in architecture, Valorie Valutazioni, 23, 47-56.
- Aljunaidy, M. M., Adi, M. N. (2021). Architecture and Mental Disorders: A Systematic Study of Peer-Reviewed Literature. HERD Health Environ. Res. Des. J. 14, 320–330.
- Billings, S. B., Schnepel, K. T. (2017). The value of a healthy home: Lead paint remediation and housing values. Journal of Public Economics, 153, 69-81.
- Eattinnanzi, E., Acampa, G., Forte, F., Rocca, F. (2018). The overall quality assessment in an architecture project, Valorie Valuation, 21, 3-13.
- Forte, F. (2019). Architectural quality and evaluation: a reading in the European framework, journal valorie valutazioni, 23, 37-45.
- Gawlak, A., Matuszewska, M., Ptak, A. (2021). Inclusiveness of Urban Space and Tools for the Assessment of the Quality of Urban Life A Critical Approach. Int. J. Environ. Res. Public Health, 18, 4519. https://doi.org/10.3390/ijerph18094519.
- Kesavayuth, D., Shangkhum, P., Zikos, V. (2022). Building physical health: What is the role of mental health? Bulletin of Economic Research, 74(2), 457-483, doi:10.1111/boer.12304
- Larcombe, L., Coar, L., Singer, M., Denechezhe, L., Yassie, E., Powderhorn, T., Antsanen, J., Avery Kinew, K., Orr, P. (2020). Sekuwe (My House): building health equity through Dene First Nations housing designs. International Journal of Circumpolar Health, 79(1), 1-9, 1717278. doi:10.1080/22423982.2020.1717278.
- Lawrence, R.J. (2017). Constancy and change: key issues in housing and health research, 1987-2017. Int J Environ Res Public Health 2017; 14(7): 763-9. doi: 10.3390/ijerph14070763.
- Meltzer, R., Schwartz, A. (2016). Housing affordability and health: evidence from New York City.
Hou’s Policy Debate; 26(1): 80-104.doi:10.1080/10511482.2015.1020321.
- Mouratidis, K. (2021). Urban planning and quality of life: A review of pathways linking the built environment to subjective well-being. Cities, 115, 1-12. doi:10.1016/j.cities.2021.103229.
- Moztarzadeh, Sajjadi, K. (2019). Explaining the Effective Features of Open and Semi-Open Spaces In Availability and Increase of Social Interactions in Residential Complexes, International Journal of Architecture and Urban Development, 9(4), 67-76.
- National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (2018). Permanent Supportive Housing: Evaluating the Evidence for Improving Health Outcomes among People Experiencing Chronic Homelessness; National Academy of Sciences: Washington, DC, USA.
- Oluwabunmi, I. J. (2019). Environmental health and housing: issues for public health. Housing Studies, 34(3), 561-562. doi:10.1080/02673037.2019.1558597.
- Patil, G., Sharma, G. (2020). Urban Quality of Life: An assessment and ranking for Indian cities. Transp. Policy, in press.
- Raheb, G., Nazari, M. (2017). Investigation of effective factors in mechanism of private smi-open space of residential units in Tehran, Armanshahr Architecture and Urban Engineering Journal, 21. 39-48
- Reifsnider; E., Packer, P. W., Argent‐DeLorme, A., Suarez, C; (2021). Community development for improved housing, health equity, and education in rural Honduras. Public Health Nursing, 38(4), 680-686, doi:10.1111/phn.12902.
- Rollings, K. A., Bollo, C.S. (2021). Permanent Supportive Housing Design Characteristics Associated with the Mental Health of Formerly Homeless Adults in the U.S. and Canada: An Integrative Review. Int. J. Environ. Res. Public Health, 18, 9588. https://doi.org/10.3390/ijerph18189588.
- Swope, C.B., Hernandez, D. (2019). Housing as a determinate of health equity: a conceptual model. Soc Sci Med; 243: 112571. doi:10.1016/j.socscimed.2019.112571.
- Taylor L, A. (2018). Housing and health: An over-view of the literature. Health Affairs Health Policy Brief, June 7, 2018. doi:10.1377/hpb20180313.396577.
- WHO, (1948). Preamble to the Constitution of the World Health Organization as adopted by the
International Health Conference, New York, 19-22 June, 1946. Official Records of the World
Health Organization (WHO), 2, 100.
- Woodhall-Melnik, J.R., Dunn, J.R. (2016). A systematic review of outcomes associated with participation in Housing First programs. Hous. Stud. 31, 287-304.
- Zhang, J., Yang, Q., Bi, G. (2021). Temporal and Spatial Patterns and Its Influencing Factors of the Quality of Life of Residents in Chongqing. Mod. Urban Res. 5, 112-118.
- Zhang, L., Lang, L., Zhao, J. (2019). Quality of Life for Urban Residents: Stability with Worry- Report on Resident Quality of Life in 35 Chinese Cities. Econ. Perspect. 142, 3-17.
- Zou, W., Li, J., Shu, Z. (2022). Urban Quality of Life and Production Amenity in Chinese Cities. Sustainability 2022, 14, 2434. https://doi.org/10.3390/su14042434.
- Zumaya J.Q., Motlak; J, B, (2021). Sustainable Housing Indicators and Improving the Quality of Life: The Case of Two Residential Areas in Baghdad City. IOP Conference Series: Earth and Environmental Science, 754. doi:10.1088/1755-1315/754/1/012002.